Sau nhiều thập niên bị lăng quên trong lịch sử Hoa Kỳ, Panama và kênh đào Panama đang trở thành tâm điểm chú ư khi Tổng thống Donald Trump định h́nh kỷ nguyên mới về sự tham gia của nước Mỹ trên toàn thế giới.
Tại phiên họp chung của Quốc hội vào ngày 4 tháng 3, Trump phát biểu: “Ngay hôm nay, một công ty lớn của Mỹ đă tuyên bố họ sẽ mua cả hai cảng xung quanh Kênh đào Panama và nhiều thứ khác liên quan đến Kênh đào Panama và một vài kênh đào khác.
“Kênh đào Panama được người Mỹ xây dựng cho người Mỹ, không phải cho người khác, nhưng người khác có thể sử dụng nó. Nhưng nó được xây dựng với chi phí khổng lồ về máu và tiền bạc của người Mỹ.
“Ba mươi tám ngàn công nhân đă chết khi xây dựng Kênh đào Panama. Họ chết v́ sốt rét. Họ chết v́ rắn cắn và muỗi. Không phải là nơi làm việc tốt.
“Họ trả cho họ rất nhiều tiền để đến đó, mặc dù biết rằng có 25 phần trăm khả năng họ sẽ chết. Đây cũng là dự án tốn kém nhất từng được xây dựng trong lịch sử đất nước chúng ta, nếu bạn so sánh với chi phí hiện đại.”
Bài phát biểu kết thúc của Trump về chủ đề này đă giải thích những kế hoạch tương lai của chính quyền này.
“Nó đă được chính quyền Carter tặng với giá 1 đô la, nhưng thỏa thuận đó đă bị vi phạm rất nghiêm trọng. Chúng tôi không tặng nó cho Trung Quốc. Chúng tôi đă tặng nó cho Panama, và chúng tôi đang lấy lại nó”, ông nói.
BlackRock đưa ra lời đề nghị về cảng
Công ty mà Trump nhắc đến là BlackRock, công ty quản lư tài sản lớn nhất thế giới, với khoảng 11,5 ngh́n tỷ đô la được quản lư. Thời điểm công bố có thể không phải là ngẫu nhiên.
Theo tờ The Wall Street Journal , đă có sự trao đổi và tương tác giữa BlackRock và chính quyền Trump về thỏa thuận này; do đó, chính quyền dường như đă biết trước rằng có một thỏa thuận đang được thực hiện.
Công ty cảng hiện tại có hợp đồng nhượng quyền nhiều năm từ Panama để vận hành các cảng container ở mỗi đầu kênh đào là CK Hutchison Holdings, trước đây được gọi là Hutchison Whampoa cho đến năm 2015. Công ty này có nguồn gốc từ Hồng Kông vào năm 1863 và được bán cho tỷ phú Lư Gia Thành của Hồng Kông.
Khi được hỏi về kế hoạch bán hàng tại một cuộc họp báo, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh, CNN đưa tin rằng bà nói, "Tôi muốn nhấn mạnh rằng Trung Quốc luôn kiên quyết phản đối việc sử dụng sự cưỡng ép kinh tế, bá quyền và bắt nạt để xâm phạm các quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia khác."
Điều thú vị là b́nh luận này không xuất hiện trong biên bản cuộc họp báo trên trang web của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Cơ quan chống độc quyền của Cục Quản lư thị trường Nhà nước Trung Quốc tuyên bố rằng họ hiện đang xem xét lại việc bán hàng.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Tammy Bruce cho biết: "Chúng tôi biết về những b́nh luận mà Trung Quốc đưa ra". "Cũng không có ǵ ngạc nhiên khi ĐCSTQ tức giận về thương vụ mua lại này, điều sẽ làm giảm quyền kiểm soát của họ đối với khu vực Kênh đào Panama.
“Chúng tôi cũng rất vui khi thấy các nhà đầu tư Hoa Kỳ nắm giữ cổ phần chi phối tại Panama Ports Company, công ty sở hữu và vận hành các cảng tại Balboa và Cristóbal ở hai đầu Kênh đào Panama.”
Tṛ chơi mới tuyệt vời
Điều quan trọng cần lưu ư là việc bán CK Hutchison cho BlackRock với giá 22 tỷ đô la không chỉ dành cho hai cảng Panama mà c̣n cho cả chuỗi cảng trên toàn thế giới của công ty này.
The Epoch Times đă tṛ chuyện với Ann Vandersteel và Michael Yon, hai nhà báo đă dành nhiều thời gian ở Panama. Tác giả của bài viết này cũng đă dành nhiều ngày ở Panama vào cuối năm 2023 với hai nhà báo này, tiến hành một cuộc khảo sát toàn diện về Kênh đào Panama và tường thuật trực tiếp từ kênh đào cho NTD News, kênh truyền thông chị em của The Epoch Times.
Vandersteel chỉ ra bài viết gần đây của bà về vụ bán cảng và lưu ư: “Thỏa thuận này sẽ trao cho BlackRock quyền kiểm soát hoạt động đối với 43 cảng ở 23 quốc gia, bao gồm 199 bến cảng trên các điểm nghẽn hàng hải quan trọng. Điều này sẽ ngay lập tức xóa sổ khoảng một phần ba phạm vi cảng toàn cầu của Cộng ḥa Nhân dân Trung Hoa [PRC], giáng một đ̣n mạnh vào cơ sở hạ tầng Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc.”
Yon cho biết Cảng Balboa ở đầu Thái B́nh Dương của Kênh đào Panama nằm ở vị trí cực kỳ hạn chế trên kênh đào, chỉ rộng hơn chiều dài một con tàu một chút.
Ông cho biết điểm chính xác này tại Cảng Balboa mà Hutchison được nhượng quyền khai thác dài hạn "là một điểm nghẽn" có thể nhanh chóng chặn kênh đào nếu xảy ra sự cố tương tự như vụ va chạm tàu ở Cầu Baltimore năm 2024 hoặc sự cố Kênh đào Suez năm 2021 khi một tàu container siêu lớn của Đài Loan, Ever Given, không hiểu sao lại chen vào kênh đào Suez, hoàn toàn chặn đường lưu thông trong sáu ngày.
Yon lưu ư rằng đă có những sự cố trong quá khứ, chẳng hạn như vụ va chạm tàu thuyền năm 2020 tại Kênh đào Panama đă phá hủy cây cầu đường sắt bắc qua kênh đào.