Lý do trận lũ quét tại Texas lại biến thành thảm kịch

[pizza]

Trận lũ quét kinh hoàng ở miền Trung Texas không chỉ là hậu quả của thời tiết cực đoan, mà còn là lời cảnh báo về những lỗ hổng trong dự báo và ứng phó thiên tai giữa thời kỳ khí hậu biến đổi.

Theo báo Anh Guardian, lũ quét nghiêm trọng xảy ra tại vùng đồi núi miền Trung bang Texas vào cuối tuần qua đã khiến ít nhất 80 người thiệt mạng, trong đó nhiều nạn nhân là trẻ em tại một trại hè dọc sông Guadalupe. Tính đến sáng 6/7, lực lượng cứu hộ vẫn tìm kiếm ít nhất 12 người mất tích, trong khi hàng trăm người đã được sơ tán khỏi khu vực nguy hiểm.

Đây được xem là một trong những trận lũ tồi tệ nhất trong thập kỷ qua tại “Texas Hill Country” – nơi vốn được mệnh danh là “hẻm lũ quét” vì thường xuyên hứng chịu mưa lớn, địa hình đồi núi và dòng chảy dốc nguy hiểm. Tuy nhiên, điều khiến thảm họa lần này trở nên chết người là chuỗi các yếu tố kết hợp lại trong thời điểm đặc biệt nhạy cảm: mưa đổ dồn ban đêm, địa hình khô hạn, cảnh báo không đủ nhanh và hệ thống thoát lũ không kịp phản ứng.

Biến đổi khí hậu làm thiên tai khó lường

Theo các chuyên gia khí tượng, không chỉ lượng mưa mà cả tốc độ dâng nước đã vượt ngoài dự đoán. Trong vài giờ sáng 4/7, hơn 30 cm mưa trút xuống các lưu vực sông ở Kerr County – nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Dòng nước dâng tới 8 mét chỉ trong 45 phút, cuốn trôi nhà cửa, xe cộ và gây thiệt hại lớn về người.

“Với khí hậu ấm lên, bầu khí quyển giữ nhiều hơi ẩm hơn, khiến các trận mưa trở nên dữ dội và bất thường hơn”, chuyên gia Shel Winkley từ Climate Central nhận định. Điều này khiến các mô hình dự báo truyền thống trở nên kém chính xác hơn khi áp dụng trong thực tế.

Brett Anderson, nhà khí tượng học cao cấp tại AccuWeather, bổ sung: “Khu vực này trước đó bị hạn hán, khiến mặt đất khô cứng như bê tông. Khi mưa lớn bất ngờ xảy ra, nước không thể thấm xuống mà tràn nhanh trên bề mặt, làm tăng nguy cơ lũ quét”.

Cảnh báo không theo kịp

Dù Cơ quan Thời tiết Quốc gia Mỹ (NWS) đã phát cảnh báo mưa lớn, nhưng nhiều người dân không kịp phản ứng vì trận lũ xảy ra vào ban đêm - thời điểm mà hầu hết mọi người đang ngủ. Nhiều nạn nhân thiệt mạng khi bị nước cuốn trôi trong nhà hoặc khi đang di chuyển trên đường.

Robert Henson, chuyên gia khí tượng và nhà văn của Yale Climate Connections, gọi đây là “trận lũ một thế hệ”, tức loại hình thiên tai có xác suất xảy ra cực thấp nhưng sức tàn phá vô cùng lớn. “Giống như mọi thảm họa khủng khiếp, nhiều yếu tố đã kết hợp lại theo cách tồi tệ nhất có thể”, ông nói.

Bên cạnh đó, theo dữ liệu từ NOAA, chỉ trong ngày 5/7, lượng nước mưa tại Kerr County tương đương khoảng 120 tỷ gallon – đủ để làm ngập toàn bộ hệ thống thoát nước và hạ tầng vốn không được thiết kế cho thời tiết cực đoan như hiện nay.

Đây không phải lần đầu Texas chứng kiến lũ quét chết người trong mùa hè. Tháng 6, tại San Antonio, trận mưa kéo dài nhiều giờ đã khiến ít nhất 13 người thiệt mạng. Cùng thời điểm, tại Tây Virginia, 9 người tử vong sau khi lượng mưa hơn 10 cm đổ xuống trong vòng chưa đầy một giờ.

Theo NWS, lũ quét là loại hình thiên tai “lặng lẽ” và khó dự đoán nhất - có thể xuất hiện chỉ sau vài giờ mưa lớn, khiến nhiều người trở tay không kịp. Khi dòng nước ập tới, chỉ vài phút cũng có thể quyết định sống còn.

Trận lũ tại Texas một lần nữa cho thấy thiên tai không còn là vấn đề của quá khứ hay tương lai, mà là thách thức hiện hữu của hiện tại. Khi biến đổi khí hậu khiến thời tiết trở nên cực đoan và khó lường hơn, việc cập nhật hệ thống dự báo, nâng cấp hạ tầng và giáo dục cộng đồng về ứng phó rủi ro không còn là lựa chọn - mà là yêu cầu cấp thiết.

VietBF@ sưu tập