|
Sử gia đương thời cũng như ngày nay có không ít người đã ví chúa Trịnh Tùng như Tào Tháo vào thời Hán ở Trung Quốc. Cầm quyền trong thời loạn, Trịnh Tùng luôn phải đối phó với nhiều lực lượng và nguy cơ chống đối. Không có gì là ông ta không dám làm, kể cả giết vua, giết anh.
Sách “Đại Việt sử ký toàn thư” có đoạn chép lại rằng: Ngày 18/2/1570 (Canh Ngọ), Thượng tướng Thái Quốc công là Trịnh Kiểm đau nặng và mất, triều đình truy tôn làm Minh Khang Thái Vương, đặt cho tên thụy là Trung Huân. Bấy giờ, có chiếu chỉ cho con trưởng của Trịnh Kiểm là Tuấn Đức Hầu Trịnh Cối nắm giữ binh quyền để cầm quân đánh giặc.
Trịnh Cối là người đam mê tửu sắc, càng ngày càng ngông cuồng, kiêu ngạo, không xót thương gì đến quân lính, vì vậy các tướng đều có ý xa lánh, lìa bỏ, kẻ theo giúp Trịnh Cối ngày một ít đi, lòng người đổi thay, ai cũng nghĩ đến chuyện gây biến, mầm tai họa kể như đã thành hình. Ngày 2/4/1570, Đoan Vũ hầu là Lê Cập Đệ, Văn Phong hầu là Trịnh Vĩnh Thiệu, Vệ Dương hầu là Trịnh Bách, nhập với Lương Quận công, Phổ Quận công và Lai Quận công là Phan Công Tích, đang đêm dẫn gia quyến và binh sĩ dưới quyền tới nơi ở của Phúc Lương hầu Trịnh Tùng để bàn định kế sách, cùng Trịnh Tùng hành động.
Sau đó, Trịnh Tùng cùng các tướng Lê Cập Đệ, Trịnh Vĩnh Thiệu... thu tập binh tướng, ngay đêm đó chạy ra Yên Trường. Sáng hôm sau, họ đến dinh Kim Thành rồi ép Nghĩa Quận công là Đặng Huấn cùng vào cửa khuyết để bái yết nhà vua. Trịnh Tùng cùng đoàn tùy tùng than khóc mà nói rằng:
- Anh thần là Trịnh Cối, vì say đắm tửu sắc nên làm mất lòng người, không sớm thì muộn, thế nào cũng có biến loạn. Đêm nay, họ mưu đoạt binh lính và ấn quý của thần, bởi thế bọn thần phải đang lúc nửa đêm mà chạy vào cửa khuyết. Vậy mong hoàng thượng thương tình mà thu nạp.
Nghe vậy, vua Lê Thế Tông nói:
- Khi Thượng phụ (chỉ Trịnh Kiểm) còn sống, đâu có nông nỗi này, nay phải làm sao đây?
Ngay lúc đó, Phúc Lương hầu Trịnh Tùng cùng Lê Cập Đệ, Trịnh Vĩnh Thiệu, Trịnh Bách... bí mật tâu vua xin dời hành dinh vào cửa Vạn Lại, chia quân đóng giữ các cửa lũy để phòng bị quân giặc từ bên ngoài. Hôm sau, Trịnh Cối thân hành đốc suất bọn Phúc Quận công là Lại Thế Mỹ, An Quận công là Lại Thế Khanh, Lâm Quận công là Nguyễn Sư Doãn, Thạch Quận công là Vương Trân, Vy Quận công là Lê Khắc Thận, Dương Quận công là Nguyễn Hữu Liêu, Hùng Trà Hầu là Phạm Văn Khoái, cùng hơn 1 vạn quân, tiến đến phía ngoài cửa nơi vua Lê và Trịnh Tùng ở rồi đóng dinh trại tại đấy.
Trịnh Cối án binh bất động vài ngày. Các tướng trong cửa ải của vua Lê và Trịnh Tùng cũng không xuất quân. Hai bên sai người đưa thư qua lại, nói xấu lẫn nhau, lời lẽ rất ngạo mạn. Ngày 7/4/1570, vua sai sứ ra ngoài cửa quan chiêu dụ các tướng bảo họ nên giảng hòa. Lại Thế Khanh thấy thế liền nói: Không ngờ ngày nay bọn chúng ta hóa thành kẻ dưới quyền người khác.
Nói rồi không chịu giảng hòa và bày chiến trận, tuyên bố là sẽ đem quân đánh vào cửa khuyết. Lại Thế Mỹ vung giáo chỉ vào cửa quan nói rằng:
- Bao giờ bắt được người ở trong cửa quan thì mới nói chuyện giảng hòa.
Vua biết không thể hòa giải, bèn sai các tướng đem quân chống lại, đánh nhau suốt ngày đêm không nghỉ. Trịnh Cối thấy đánh mãi không xong, lòng có ý ngần ngại, bèn lui quân về Biện Dinh, họp các tướng lại, nói rằng:
- Trong cửa quan có quân, ngoài cõi có giặc, ta ở giữa nếu chẳng may có tai biến khẩn cấp thì khó mà chống đỡ.
Trịnh Cối tự thấy không thể chống nổi, lực lượng ngày càng bị cô lập, bèn đem bọn Lại Thế Mỹ, Vũ Sư Thước, Trương Quốc Hoa... và vợ con đến hàng triều đình nhà Mạc.
Cứ theo sử sách còn lưu truyền đến ngày nay thì quả Trịnh Tùng là một quyền thần tiêu biểu trong lịch sử phong kiến ở nước ta. Và cũng vì thế mà sử gia đương thời cũng như ngày nay có không ít người đã ví ông như Tào Tháo vào thời Hán ở Trung Quốc. Cầm quyền trong thời loạn, Trịnh Tùng luôn phải đối phó với nhiều lực lượng và nguy cơ chống đối: Tranh chấp quyền hành giữa anh em, vua Lê đòi lấy lại thực quyền, nhà Mạc đối lập, người cậu Nguyễn Hoàng chống đối ngầm trong nam. Có thể khẳng định rằng, với Trịnh Tùng không có gì là ông ta không dám làm, kể cả giết vua, giết anh. Vì thế, Trịnh Tùng là công thần nhưng cũng là tội thần của nhà Lê.
Nhưng suy cho cùng, trong hoàn cảnh đó, muốn giữ vững ngôi vị thì ngoài tài năng cầm quân và cai trị, Trịnh Tùng buộc phải trở thành người cứng rắn, quyết đoán và tàn nhẫn. Không những thế, mà chính tài năng trong thời loạn của ông đã biến ông thành kẻ gian hùng khuynh đảo triều chính nhà hậu Lê. Ông là người chính thức xác định vị thế vững chắc cho cơ nghiệp hơn 200 năm của họ Trịnh với Đàng Ngoài, sau khi được Trịnh Kiểm đặt cơ sở. Việc ông giành ngôi với anh có thể là đầu mối của sự tranh giành quyền hành đời sau của ông. Thế mới hay lời người xưa rằng “giọt trước rỏ đâu, giọt sau rỏ đó”, chẳng hề sai. Bởi thế, sự tranh giành quyền lực của cháu chắt Trịnh Tùng về sau này là có nguyên nhân từ trước.
VietBF@ sưu tập
|
|
