Các nghị sỹ Dân chủ và Cộng hòa tiếp tục bế tắc trong đàm phán ngân sách, làm dấy lên lo ngại về tác động dây chuyền tới kinh tế, thị trường tài chính và đời sống người dân.
Tòa nhà Quốc hội Mỹ tại Washington, D.C. (Nguồn: THX/TTXVN)
Nguy cơ Chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần từ ngày 1/10 đang gia tăng khi các nghị sỹ Dân chủ và Cộng hòa tiếp tục bế tắc trong đàm phán ngân sách, làm dấy lên lo ngại về tác động dây chuyền tới kinh tế, thị trường tài chính và đời sống người dân.
Bế tắc chính trị và nguy cơ sa thải hàng loạt
Tranh chấp ngân sách lần này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump và đảng Dân chủ bất đồng sâu sắc về chi tiêu liên bang.
Đảng Cộng hòa kiên quyết muốn thông qua gói chi tiêu tạm thời kéo dài bảy tuần mà không kèm điều kiện, trong khi đảng Dân chủ yêu cầu gắn với các ưu tiên như bảo vệ chương trình trợ cấp y tế theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (ACA) - vốn nhiều lần bị ông Trump chỉ trích.
Cuộc gặp gần đây giữa Tổng thống và lãnh đạo phe Dân chủ tại Quốc hội đã đổ vỡ do bất đồng quan điểm không thể thu hẹp.
Trong khi thời hạn 30/9 đang tới gần, Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) đã gửi bản ghi nhớ nội bộ yêu cầu các cơ quan liên bang chuẩn bị cho kịch bản sa thải hàng loạt nếu chính phủ buộc phải đóng cửa.
Đây là điểm khác biệt lớn so với các lần trước, khi nhân viên thường chỉ bị nghỉ phép tạm thời và vẫn nhận được tiền lương bù sau khi ngân sách được thông qua. Lần này, chưa rõ liệu chính quyền có tiếp tục thực hiện chính sách đó hay không.
Thị trường tài chính chấn động
Trong quá khứ, thị trường thường không mấy phản ứng trước các lần chính phủ đóng cửa. Tuy nhiên, lần này có thể khác.
Các chuyên gia của Nomura cảnh báo một phần chính phủ liên bang ngừng hoạt động kéo dài sẽ làm tê liệt hoạt động của những cơ quan quản lý tài chính, đồng thời khiến việc công bố các báo cáo kinh tế then chốt - như số liệu việc làm và lạm phát hàng tháng - bị hoãn hoặc hủy bỏ.
Giới phân tích cho rằng điều này sẽ khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khó đánh giá chính xác tình hình kinh tế và có thể buộc phải duy trì chính sách tiền tệ hiện tại lâu hơn so với dự kiến.
Theo phân tích của ngân hàng TD Securities, việc nhà đầu tư không thể đánh giá chính xác tốc độ giảm tốc của nền kinh tế có thể dẫn tới biến động mạnh trên thị trường trái phiếu. Lợi suất trái phiếu kho bạc có thể tiếp tục đi lên khi kỳ vọng cắt giảm lãi suất được củng cố, làm nới rộng khoảng cách giữa lợi suất kỳ hạn ngắn và dài.
Một đợt đóng cửa chính phủ kéo dài cũng có thể làm gián đoạn các giao dịch tài chính phức tạp và gây khó khăn cho các doanh nghiệp đang lên kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), do các thủ tục phê duyệt tại Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) sẽ bị đình trệ. Điều này có nguy cơ làm chậm lại đà phục hồi của thị trường vốn cổ phần vốn đang sôi động trong thời gian gần đây.
Cơ quan và dịch vụ nào bị ảnh hưởng?
Nếu ngân sách không được thông qua, mọi cơ quan và dịch vụ liên bang không được coi là “thiết yếu” sẽ phải ngừng hoạt động.
Các cơ quan giám sát tài chính như Ủy ban chứng khoán và giao dịch Mỹ (SEC) hay Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai (CFTC) chỉ còn duy trì lực lượng nhân sự tối thiểu, khiến việc giám sát thị trường, điều tra sai phạm hay phê duyệt hồ sơ doanh nghiệp bị đình trệ.
Trong khi đó, các cơ quan không phụ thuộc vào nguồn ngân sách do Quốc hội phân bổ - như cơ quan giám sát ngân hàng và cơ quan bảo vệ người tiêu dùng - vẫn tiếp tục hoạt động.
Các dịch vụ thiết yếu như hệ thống bưu chính, chương trình bảo hiểm y tế Medicare và Medicaid, An sinh Xã hội hay kiểm soát không lưu cũng sẽ duy trì vận hành.
Riêng chương trình An sinh Xã hội - với tổng chi 1.600 tỷ USD cho 72 triệu người hưởng lợi trong năm nay - không bị gián đoạn do là khoản chi bắt buộc. Gần 71 triệu người tham gia Medicaid và 69 triệu người hưởng Medicare cũng sẽ tiếp tục nhận quyền lợi.
Hoạt động hàng không vẫn diễn ra bình thường, dù nhân viên có thể phải làm việc không lương.
Theo Hiệp hội Du lịch Mỹ, nền kinh tế du lịch có thể thiệt hại khoảng 1 tỷ USD mỗi tuần do gián đoạn chuyến bay, đường sắt và việc đóng cửa công viên hay bảo tàng.
Chương trình hỗ trợ thực phẩm SNAP cũng được coi là chi tiêu bắt buộc, nhưng có thể bị gián đoạn nếu tình trạng đóng cửa kéo dài, do Bộ Nông nghiệp chỉ được phép chi trả trong vòng 30 ngày.
Ngược lại, các công việc “không thiết yếu” sẽ bị tạm dừng, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng nghìn nhân viên liên bang và hàng triệu người dân. Trong các lần đóng cửa trước, nhiều công viên quốc gia đã phải đóng cửa hoặc duy trì hoạt động ở mức tối thiểu nhờ tài trợ từ các bang.
Từ năm 1977 tới nay, Chính phủ Mỹ đã 21 lần đóng cửa một phần. Lần dài nhất kéo dài 35 ngày từ 22/12/2018 đến 25/1/2019 dưới thời Tổng thống Trump. Kỷ lục dài thứ hai diễn ra dưới thời Tổng thống Bill Clinton, kéo dài 21 ngày từ 16/12/1995 tới 6/1/1996.
Nếu lần này bế tắc tiếp diễn, tác động sẽ sâu rộng hơn khi hàng loạt nhân viên có nguy cơ bị sa thải thay vì nghỉ phép tạm thời như trước. Hệ quả không chỉ dừng lại ở sự tê liệt của bộ máy liên bang mà còn có thể lan rộng ra thị trường tài chính, hoạt động kinh tế và đời sống hàng triệu người dân Mỹ.
Vietbf @ Sưu tầm
