Nước Mỹ đang bước vào giai đoạn đầy căng thẳng, nơi những mối lo kinh tế và xă hội cùng lúc phủ bóng lên tâm trạng người dân.
Hai cuộc khảo sát mới đây của Gallup về mức độ hài ḷng với t́nh h́nh đất nước và AP-NORC về gánh nặng chi phí sinh hoạt cho thấy một bức tranh bất an kéo dài của người dân Mỹ, xoay quanh niềm tin chính trị lẫn đời sống thường nhật.
Tâm trạng sa sút, niềm tin lung lay
Theo kết quả thăm ḍ của Gallup công bố giữa tháng 9/2025, chỉ có 29% người Mỹ hài ḷng với t́nh h́nh đất nước, mức thấp nhất kể từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1/2025. Con số này giảm so với 31-33% trong ba tháng trước và thấp hơn nhiều so với đỉnh 38% hồi tháng 5.
Đáng chú ư, xu hướng sụt giảm niềm tin phần lớn đến từ phía cử tri Cộng ḥa – nhóm vốn là lực lượng hậu thuẫn mạnh mẽ nhất cho ông Trump. Cụ thể, trong tháng 9, chỉ 68% đảng viên và người ủng hộ đảng Cộng ḥa nói rằng họ hài ḷng với t́nh h́nh đất nước hiện, giảm đáng kể so với 76% của tháng 8.
Theo kết quả thăm ḍ của Gallup công bố giữa tháng 9/2025, chỉ có 29% người Mỹ hài ḷng với t́nh h́nh đất nước, mức thấp nhất kể từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1/2025. (Ảnh: CitizenPath)
Trong khi đó, mức độ hài ḷng của nhóm cử tri độc lập và Dân chủ hầu như không đổi, lần lượt 23% và 1%. Điều này phản ánh một tâm trạng hụt hẫng ngay cả trong nội bộ cử tri Cộng ḥa, đặc biệt sau vụ ám sát nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk ngày 10/9 tại một sự kiện chính trị ở Utah.
Song song với sự sụt giảm niềm tin, các mối quan ngại về tội phạm và sự chia rẽ dân tộc cũng tăng vọt. Tỷ lệ người dân coi tội phạm hoặc bạo lực là “vấn đề quan trọng nhất” đă tăng từ 3% trong tháng 8 lên 8% trong tháng 9 – mức cao nhất kể từ 2020. Vấn đề đoàn kết quốc gia cũng được 10% người Mỹ nhắc đến, gấp đôi tháng trước và cao nhất kể từ sau vụ bạo loạn Điện Capitol ngày 6/1/2021.
Những con số này phản ánh rơ hiệu ứng cộng hưởng từ các vụ việc gây chấn động gần đây: Xả súng tại trường Công giáo ở Minneapolis khiến 2 trẻ em thiệt mạng, vụ tấn công bằng dao trên tàu hỏa ở Bắc Carolina khiến một phụ nữ Ukraine tử vong, và cao trào là vụ ám sát ông Kirk.
Dẫu vậy, mức tín nhiệm dành cho ông Trump gần như không thay đổi. Tỷ lệ ủng hộ tổng thống hiện giữ ở mức 40%, tương tự tháng 6 và tháng 8, dù giảm so với 47% hồi đầu nhiệm kỳ hai.
Về kinh tế, chỉ số niềm tin kinh tế Gallup dừng lại ở -20, cho thấy đa số người Mỹ vẫn c̣n cái nh́n tiêu cực: 63% tin rằng nền kinh tế đang đi xuống, trong khi chỉ 28% đánh giá điều kiện hiện tại là tốt.
Nói cách khác, tâm trạng u ám của người dân không chỉ đến từ chính trị hay xă hội, mà c̣n từ túi tiền hằng ngày.
Gánh nặng chi tiêu: từ bàn ăn đến hóa đơn y tế
Khảo sát của AP-NORC cùng thời điểm củng cố thêm bức tranh bất an này, nhưng từ một góc độ khác: Đời sống kinh tế.
Trong đó, đa số người Mỹ nói họ ít nhất có “một phần” căng thẳng về chi phí thực phẩm. Gần một nửa người được hỏi coi chi phí mua sắm tại siêu thị là “nguyên nhân gây căng thẳng lớn”, 33% coi đây là vấn “nhỏ”, và chỉ 14% khẳng định không bị ảnh hưởng. Điều đó có nghĩa, với đa số cử tri Mỹ, tủ lạnh và bàn ăn đă trở thành nỗi lo thường trực.
Gánh nặng này không phân biệt tuổi tác. Người già có thể ít lo về nhà ở hay khoản tiết kiệm, nhưng cũng bất an như người trẻ khi nh́n giá thực phẩm leo thang.
Trường hợp của bà Esther Bland, 78 tuổi, ở Washington là minh chứng. Bà sống dựa vào lương hưu và trợ cấp khuyết tật, trang trải tiền điện, nước, truyền h́nh cáp và chăm sóc thú cưng. Để có thực phẩm, bà phải dựa vào ngân hàng thực phẩm địa phương.
“Nếu mất đi nguồn hỗ trợ đó, chắc chắn tôi sẽ coi chi phí thực phẩm là nỗi lo lớn nhất”, bà Bland chia sẻ.
T́nh h́nh thậm chí c̣n nghiêm trọng hơn đối với người có thu nhập thấp. Khoảng 64% hộ gia đ́nh dưới 30.000 USD/năm nói rằng giá thực phẩm là “nỗi lo lớn”, trong khi ngay cả nhóm thu nhập trên 100.000 USD/năm cũng không thể yên tâm: chỉ khoảng 20% trong nhóm này cho rằng họ “không lo lắng ǵ”.
Bên cạnh thực phẩm, nhà ở, tiết kiệm, thu nhập và chăm sóc y tế cũng là những yếu tố nặng nề. Khoảng một nửa số người được hỏi coi chi phí nhà ở là “nguồn căng thẳng lớn”.
Trong đó, 4/10 người được hỏi bày tỏ lo ngại về mức lương, số tiền tiết kiệm và chi phí y tế. Phụ nữ và người gốc Hispanic là những nhóm tỏ ra bất an nhiều hơn: họ lo lắng hơn nam giới về thu nhập, tiết kiệm, thực phẩm và y tế; đồng thời chịu gánh nặng lớn hơn về chi phí nhà ở, nợ thẻ tín dụng và học phí.
Chiến lược sống sót: trả sau, mua rẻ và cắt giảm
Trước bức tranh chi tiêu ngày càng đè nặng, nhiều người Mỹ t́m cách xoay xở bằng các dịch vụ “mua trước, trả sau” (BNPL). Khảo sát cho thấy khoảng 3/10 người trưởng thành từng dùng Afterpay, Klarna hay các dịch vụ tương tự để trả tiền thực phẩm, giải trí, nhà hàng, thậm chí y tế và nha khoa. Người trẻ dưới 45 tuổi là nhóm dùng phổ biến nhất, không chỉ cho vui chơi mà cả cho nhu cầu thiết yếu.
Adam Bush, 19 tuổi, làm thợ hàn ở New York với thu nhập dưới 50.000 USD/năm. Anh chia sẻ: “Tôi chỉ biết t́m những thứ rẻ nhất. Chủ yếu là đồ ăn đông lạnh, pizza hộp”.
Trong khi đó, bà Bland cũng từng dùng dịch vụ trả sau để chi trả ca phẫu thuật cho thú cưng.
Một số khác chọn thay đổi hành vi tiêu dùng. Trong đó, Shandal LeSure, 43 tuổi, thu nhập gần 100.000 USD/năm, cho biết cô chuyển sang mua sắm ở siêu thị rẻ hơn.
“Chất lượng có thể không bằng, nhưng tôi buộc phải điều chỉnh”, LeSure nói. Cô cũng thừa nhận đă dùng dịch vụ trả sau để cân đối chi phí quần áo, xe hơi, học phí và y tế, thậm chí để thuê khách sạn sau khi bị trục xuất khỏi chỗ ở.
Nhưng không phải ai cũng trụ vững. Các cơ quan giám sát tiêu dùng cảnh báo, dịch vụ BNPL dù tiện lợi nhưng tiềm ẩn rủi ro: Người dùng dễ vung tay quá trán, trong khi các khoản vay này chưa chịu sự giám sát chặt chẽ như thẻ tín dụng truyền thống. Thực tế, số khách hàng gặp khó trong việc trả nợ BNPL đang tăng.
Một nước Mỹ bất an từ chính trị đến đời sống
Sự kết hợp giữa bất ổn chính trị – biểu hiện qua sự chia rẽ đảng phái, lo ngại tội phạm và thiếu đoàn kết – và khó khăn kinh tế – thể hiện ở giá thực phẩm, nhà ở, y tế – đang tạo nên một “cơn băo kép” cho nước Mỹ.
Người dân mất dần niềm tin rằng đất nước đi đúng hướng, ngay cả trong phe vốn được coi là trụ cột ủng hộ tổng thống. Cùng lúc, những căng thẳng tài chính hằng ngày khiến ngay cả tầng lớp trung lưu, thậm chí thu nhập cao, cũng không thoát khỏi cảm giác bị đè nặng.
Một xă hội mà người già phải nhờ đến ngân hàng thực phẩm, người trẻ phải mua bữa ăn bằng dịch vụ trả sau, và người trung niên phải chấp nhận chất lượng kém hơn để tiết kiệm – tất cả cho thấy sự bất an đă lan rộng, từ bàn ăn gia đ́nh đến bầu không khí chính trị quốc gia.
Khảo sát của Gallup kết luận: Sự sụt giảm niềm tin và mức độ hài ḷng của cử tri Mỹ không xuất phát từ thay đổi trong niềm tin vào tổng thống hay nền kinh tế, mà từ những yếu tố xă hội khác – tội phạm, chia rẽ, niềm tin cộng đồng. Trong khi đó, AP-NORC nhấn mạnh chính những nhu cầu cơ bản như thực phẩm và nhà ở mới là “nỗi lo” thường trực.
VietBF@sưu tập
