Cơn ác mộng mang tên kỷ nguyên Tô Lâm
Năm 2025, Việt Nam dưới thời Tổng Bí thư Tô Lâm giống như một con tàu lao trong bão, chao đảo giữa thiên tai, tham nhũng và khủng hoảng kinh tế. Bão lũ tràn về hết đợt này đến đợt khác, cuốn phăng nhà cửa, sinh kế, để lại những vùng quê tan hoang như vừa qua chiến tranh. Trên giấy tờ, đâu đó vẫn vang lên những khẩu hiệu về “ổn định chính trị”, “chống tham nhũng không có vùng cấm”, “quốc gia hùng cường”. Nhưng ngoài đời thật, người dân chỉ thấy tiền mất giá, vật giá leo thang, công an chốt chặn khắp đường phố và những công trình xa hoa mọc lên bằng mồ hôi, nước mắt và cả xương máu của mình. Kỷ nguyên Tô Lâm vì thế trở thành một nỗi kinh hoàng kéo dài, nơi mỗi cơn bão, mỗi vụ án và mỗi dự án “khủng” đều giống như một vết nứt mới trên bức tường chế độ.
Thiên tai nối tiếp thiên tai, còn nhà nước chỉ có… công điện
Mùa bão Tây Bắc Thái Bình Dương năm 2025 được ghi nhận là một trong những mùa khốc liệt nhất nhiều năm trở lại đây. Trong 14 cơn bão hình thành, có tới 7 cơn quét thẳng vào Việt Nam: từ Wipha, Kajiki, Nongfa cho tới Ragasa, Bualoi, Matmo, Kalmaegi… Miền Bắc và miền Trung hứng trọn “tổ hợp thiên tai” khi bão lớn trùng với mưa kỷ lục 250–550 mm, gây lũ quét, sạt lở, lụt sâu nhiều ngày. Chỉ trong vài tháng, 66 người chết và mất tích, hơn 2.500 căn nhà sập đổ, hàng trăm nghìn căn khác chìm trong nước bẩn; hơn 162.000 con gia súc bị cuốn trôi hoặc chết rét. Những con số lạnh lùng đó là cảnh đời tan nát của hàng triệu gia đình vốn đã nghèo lại phải đứng lên từ đống bùn non. Trước thảm cảnh ấy, phản ứng quen thuộc của chính quyền là… công điện khẩn, họp trực tuyến, khẩu hiệu “không để dân đói”. Bộ Quốc phòng khoe đã huy động 18.000 quân, Bộ Công an điều động 17.000 người, nhưng khi nước rút, người ta vẫn thấy những căn nhà đổ nát, những chiếc quan tài lặng lẽ, và những khoản hỗ trợ đếm trên đầu ngón tay. Thiên tai là ý trời, nhưng thiệt hại lặp đi lặp lại, hạ tầng phòng chống vẫn mong manh, ngân sách dành cho đê điều, hồ chứa, tái định cư vẫn mỏng như tờ giấy – đó là lỗi của người cầm quyền. Khi tiền thuế bị rót vào những ưu tiên sai lầm, mỗi cơn bão đi qua là một lần dân nghèo phải gánh thêm món nợ mới trên vai.
Chống tham nhũng như một cuộc săn phù thủy có chọn lọc
Song song với bão lũ là những đợt “bão chính trị” mang tên chống tham nhũng. Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng khoe kế hoạch xử lý 26 vụ án lớn: Phúc Sơn, Thuận An, Điện lực Việt Nam, sân bay Nha Trang… Nhưng người ta dễ dàng nhận ra một mẫu số chung: phần lớn các vụ việc nhắm vào những nhóm lợi ích, doanh nghiệp, quan chức không còn nằm trong “vòng an toàn quyền lực”. Những người từng dám lên tiếng về sai phạm của Bộ Công an, như ông Lưu Bình Nhưỡng, lại trở thành bị cáo trong các bản án nặng nề, khiến dư luận đặt câu hỏi: đây là cuộc chiến vì trong sạch chế độ, hay chỉ là cuộc thanh trừng nội bộ? Trên diễn đàn, Tổng Bí thư Tô Lâm nói nhiều về “bộ ba cần loại bỏ: tham nhũng, lãng phí, tiêu cực”. Nhưng thực tế, lãng phí và tiêu cực vẫn sinh sôi trong vô số dự án đội vốn, treo từ năm này sang năm khác, để lại những khối bê tông xám xịt, rỉ sét như những tượng đài của sự bất tài. Chống tham nhũng kiểu ấy chẳng khác nào chữa bệnh bằng cách thay y sĩ chứ không dám đụng tới căn nguyên của căn bệnh: cơ chế độc quyền quyền lực, thiếu minh bạch và thiếu kiểm soát.
Sân vận động 60.000 chỗ ngồi và những đồng tiền ướt bùn lũ
Trong bối cảnh ngân sách kêu khó, dân miền Trung oằn mình trong bùn lũ, một hình ảnh gây phẫn nộ là lễ khởi công sân vận động PVF 60.000 chỗ ngồi tại Hưng Yên vào tháng 10/2025. Công trình “hoành tráng” này do Bộ Công an làm chủ đầu tư, Vingroup làm tổng thầu, được ca tụng như một “thiết chế văn hóa – thể thao tầm cỡ khu vực”, một “dấu ấn mới của bóng đá Công an Nhân dân”. Hàng loạt mỹ từ được tung ra để biện minh cho khoản chi khổng lồ, trong khi cùng lúc đó, hàng vạn ngôi nhà miền Trung vẫn chưa được sửa chữa, hệ thống hồ đập xuống cấp chưa được gia cố. Người ta không thể không đặt câu hỏi: đất nước này đang ưu tiên điều gì? Một sân vận động mái vòm hiện đại để tổ chức vài giải đấu công an và bóng đá phong trào, hay những cây cầu, con đập, khu tái định cư giúp dân bớt chết vì lũ? Những dự án xa hoa mọc lên giữa khốn cùng chính là tấm gương phản chiếu rõ nhất khoảng cách giữa lãnh đạo và nhân dân. Nó cho thấy những người đang nắm quyền không sống trong cùng một thế giới với những người phải vác từng bao cát chống lũ ngoài kia.
Tiền đồng rớt giá, đời sống rơi tự do
Năm 2025, kinh tế Việt Nam giống một quả bom nổ chậm. Đồng tiền mất giá 17–19% so với USD, trong khi lạm phát CPI được công bố quanh mức 3–3,5% – những con số “đẹp” trên báo cáo nhưng không phản ánh nổi nỗi đau ngoài chợ. Giá xăng dầu, thực phẩm, dịch vụ y tế, giáo dục… đồng loạt tăng, có mặt hàng đội lên gấp 5–7 lần so với vài năm trước. Tiền tiết kiệm của dân bốc hơi 20–30% sức mua; những khoản dành dụm phòng bệnh, cho con đi học bỗng chốc hóa mỏng như tờ giấy. Chính phủ tuyên bố quyết giữ lạm phát dưới 4,5%, nhưng cùng lúc lại đẩy tăng trưởng tín dụng lên 16%, chấp nhận cho tiền rẻ tràn vào thị trường; thuế quan, chi phí logistics và nhập khẩu khiến hàng hóa thiết yếu càng lúc càng đắt đỏ. Trên đường phố, người lao động thành thị phải trải qua những buổi sáng chen chúc, tắc đường, ngập nước, gió lạnh cắt da – đặc biệt ở Hà Nội – chỉ để kiếm một mức lương ngày càng không đủ sống. Nông dân miền Trung thì đứng nhìn ruộng đồng bị vùi trong lũ, trắng tay sau một đêm mưa. Thay vì được san sẻ khó khăn, họ còn phải đối mặt với những chiến dịch “ra quân xử lý vi phạm giao thông” của công an, với mức phạt từ vài triệu tới mấy chục triệu đồng cho lỗi nồng độ cồn, khiến nhiều người có cảm giác mình đang bị săn đuổi hơn là được bảo vệ. Trong khi đó, các doanh nhân, người nổi tiếng, những người sở hữu tài sản đáng kể đều sống trong nỗi sợ hãi vì bất cứ lúc nào cũng có thể trở thành “đối tượng điều tra” trong một vụ án mới, với tội danh bị kéo dài, diễn giải theo ý muốn.
Những vết nứt trên bức tường Tô Lâm
Đặt tất cả lại với nhau – thiên tai nối tiếp thiên tai, chiến dịch chống tham nhũng mang màu sắc thanh trừng, dự án xa hoa vô cảm, kinh tế bấp bênh, đời sống dân chúng khốn khổ – người ta thấy rõ những vết nứt ngày càng lớn trên bức tường quyền lực của chế độ. Niềm tin bị bào mòn, không phải vì vài bài viết trên mạng, mà vì trải nghiệm hàng ngày: tắc đường, ngập nước, bị thổi phạt, mất việc, đồng lương teo tóp, khoản đóng thuế vẫn đều mà phúc lợi ngày càng ít. Mỗi trận lũ không được cứu kịp, mỗi vụ án doanh nhân bị “xử” trong tiếng vỗ tay miễn cưỡng của truyền thông, mỗi dự án hàng nghìn tỷ mọc lên trên nền đất nghèo – tất cả là một nhát cuốc vào nền móng vốn đã mục ruỗng. Kỷ nguyên Tô Lâm vì thế không chỉ là một giai đoạn lịch sử, mà là tấm gương phơi bày giới hạn cuối cùng của một mô hình cai trị: nơi quyền lực tập trung tuyệt đối, nhưng trách nhiệm thì luôn tan vào tập thể mơ hồ. Ngày sụp đổ có thể chưa gõ cửa ngay ngày mai, nhưng rõ ràng nó đã không còn là điều xa vời. Những gì đang diễn ra hôm nay – bất mãn âm ỉ trên mạng xã hội, tiếng chửi thề chua chát ngoài quán nước, sự hoảng loạn thầm lặng trong giới kinh doanh – là những tín hiệu cho thấy chế độ đã bước vào giai đoạn cuối của một chu kỳ. Và biết đâu, chính từ trong nỗi kinh hoàng ấy, người Việt sẽ tìm được cơ hội tái sinh: một đất nước nơi thiên tai không còn đồng nghĩa với thảm họa nhân tai, nơi tiền thuế không bị đổ vào những sân vận động vắng người, nơi quyền lực không còn là đặc quyền muốn làm gì thì làm, mà bị buộc phải cúi đầu trước nhân dân.
