Thị trường RAM toàn cầu đang trải qua một cuộc khủng hoảng chưa từng có: Giá DRAM đã tăng tới 171,8% trong vòng một năm, vượt xa tốc độ tăng giá của vàng. Một bộ RAM DDR5 64GB hiện có giá hơn 500 USD, đắt hơn cả một chiếc máy chơi game PlayStation 5.
AI đẩy giá chip nhớ tăng phi mã
Ba nhà sản xuất bộ nhớ lớn nhất thế giới là Samsung, SK Hynix và Micron đang kiểm soát khoảng 70% thị trường DRAM toàn cầu.
Sau tình trạng dư cung RAM vào đầu năm 2023, các nhà sản xuất này đã cắt giảm sản lượng và đến cuối năm 2024, lượng hàng tồn kho dư thừa đã được thị trường hấp thụ hết.
Hiện tại, các nhà sản xuất đã chuyển hướng sản xuất sang các loại bộ nhớ HBM và DDR5 có lợi nhuận cao hơn. Đồng thời, họ cũng giảm sản lượng dòng DDR4 cũ, dẫn đến tình trạng khan hiếm DDR4 dù nhiều khách hàng vẫn đang sử dụng chuẩn này.
Cửa hàng Central Computers thông báo tạm thời điều chỉnh giá RAM do biến động thị trường. Ảnh: PCW
Nó đã dẫn đến việc các nhà sản xuất đồng loạt tăng giá DRAM. Cụ thể, các chip nhớ của Samsung đã tăng giá 60% trong khoảng thời gian tháng 9 đến tháng 11.
Giá hợp đồng cho một mô-đun DDR5 32GB đã tăng từ 149 USD lên 239 USD chỉ trong hai tháng. Giá các mô-đun DDR5 16GB và 128GB cũng tăng khoảng 50%, lần lượt lên mức 135 USD và 1.194 USD.
Nguyên nhân chính của sự thiếu hụt là cuộc đua chưa từng có giữa các “gã khổng lồ” công nghệ nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng AI. Các trung tâm dữ liệu AI đang tiêu thụ một lượng bộ nhớ khổng lồ và chèn ép thị trường tiêu dùng.
Báo cáo tài chính của Nvidia thể hiện rõ xu hướng này: gần 90% thu nhập của công ty đến từ mảng trung tâm dữ liệu sử dụng chip Nvidia. CEO Jensen Huang của Nvidia cho biết: "Trong sáu tháng qua, nhu cầu về sức mạnh tính toán đã tăng lên đáng kể. AI đã đạt đến điểm mà mọi người đều muốn sử dụng nó. Chúng ta đang chứng kiến hai xu hướng tăng trưởng theo cấp số nhân cùng một lúc".
Chi tiêu cho AI dự kiến sẽ đạt khoảng 2.000 tỷ USD vào năm 2026. Ông Huang dự đoán đầu tư vào hạ tầng AI sẽ chạm mốc 3.000 - 4.000 tỷ USD vào cuối thập kỷ này.
Nhiều cụm GPU AI mới sử dụng các ngăn xếp bộ nhớ băng thông cao (HBM) chuyên dụng, điều này làm giảm năng lực sản xuất dành cho DRAM tiêu chuẩn.
Thực tế, các nhà sản xuất bộ nhớ đã phân bổ năng lực sản xuất tấm wafer cho chip HBM nhiều hơn gấp ba lần so với DRAM thông thường.
Kết quả là số lượng chip DDR4/DDR5 trên thị trường sụt giảm, đúng lúc các hyperscalers đang đổ xô mua thêm bộ nhớ cho cả AI lẫn máy chủ truyền thống.
Cơn sốt này không chỉ dừng lại ở các mô-đun DDR4/DDR5. Hiện tại, cùng với DRAM, bộ nhớ flash NAND (lưu trữ) và thậm chí cả ổ cứng HDD cũng đang trong tình trạng khan hiếm.
Nhà sản xuất bộ nhớ Adata cho biết vào cuối năm 2025 rằng nguồn cung DRAM, NAND và HDD đang thiếu hụt lần đầu tiên sau 30 năm.
"Cơn bão hoàn hảo" này đồng nghĩa với việc các nhà sản xuất PC và người tiêu dùng đang phải đối mặt với mức giá cao hơn trên toàn bộ các linh kiện khi mọi thứ đều đắt lên cùng một lúc.
Thực tế hỗn loạn tại các cửa hàng bán lẻ
Một bài báo trên PCWorld đã khắc họa hoàn hảo sự vô lý của tình trạng khan hiếm bộ nhớ PC: các cửa hàng như Central Computers ở vùng Vịnh San Francisco hay Micro Center (Mỹ) đang bắt đầu điều chỉnh giá RAM theo ngày, giống như bạn mua rau củ ngoài chợ.
Tại cửa hàng Central Computers án ngữ thông báo: "Chi phí đang biến động hàng ngày khi các nhà sản xuất và nhà phân phối điều chỉnh theo nguồn cung hạn chế và nhu cầu cao. Do đó, chúng tôi không thể niêm yết giá cố định vào lúc này". Tương tự, Micro Center cũng dán thông báo yêu cầu khách hàng liên hệ nhân viên để biết giá do "biến động thị trường".
Thật khó để nói hết mức độ ảnh hưởng của “cơn khát RAM” này đến khả năng chi trả cho máy tính. Ba tháng trước, một người dùng đã mua bộ nhớ 32GB cho PC chơi game với giá 130 USD, nhưng hiện tại bộ kit tương tự đã có giá 440 USD, tức là tăng hơn gấp ba lần. Một bộ DDR5 64GB hiện có thể dễ dàng ngốn của bạn 700 USD, 800 USD, thậm chí là 900 USD.
Hệ quả là, card đồ họa, máy chơi game, smartphone và laptop đều đối mặt với nguy cơ tăng giá mạnh.
Sau khi tăng giá Xbox vào tháng 5, Microsoft có thể sẽ phải thực hiện điều này một lần nữa. Sony được cho là đã tích trữ một lượng hàng nhất định và chưa có kế hoạch tăng giá PlayStation 5 ngay lập tức.
Tuy nhiên, CEO Tim Sweeney của Epic Games cảnh báo giá RAM tăng sẽ là vấn đề thực sự cho ngành game trong nhiều năm tới.
Trong khi đó, DRAM được sử dụng ở mọi nơi, từ điện thoại thông minh đến máy tính xách tay. Các nhà sản xuất buộc phải xem xét lại thông số kỹ thuật sản phẩm và một số dự án đã bị hoãn lại do chi phí linh kiện tăng cao.
Các nhà phân tích dự đoán xu hướng giá này sẽ kéo dài ít nhất bốn năm, tương ứng với thời hạn hợp đồng cung cấp mà Samsung và SK Hynix đã ký với các khách hàng lớn.
Người tiêu dùng và doanh nghiệp có kế hoạch nâng cấp công nghệ nên chuẩn bị tinh thần cho một giai đoạn khó khăn phía trước.
Tình hình chỉ có thể thay đổi nếu "bong bóng AI" vỡ hoặc các mô hình AI hiệu quả hơn với yêu cầu bộ nhớ thấp hơn xuất hiện. Tuy nhiên, cả hai viễn cảnh này đều khó có khả năng xảy ra trong tương lai gần.
Do đó, nếu đang có kế hoạch nâng cấp điện thoại, PC hoặc máy chơi game, có lẽ bạn nên gạt bỏ lo lắng và "xuống tiền" ngay trước khi giá chạm đến những đỉnh cao mới gây sốc hơn nữa.
VietBF@ sưu tập
