Lệnh “đóng băng” bất ngờ: đang xây cũng phải đứng lại
Chính quyền Trump vừa tung ra một quyết định khiến ngành điện gió ngoài khơi Mỹ chao đảo: tạm đ́nh chỉ các hợp đồng thuê liên bang đối với toàn bộ những dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn đang trong giai đoạn xây dựng. Lư do được đưa ra là “rủi ro an ninh quốc gia”, nhưng chi tiết rủi ro cụ thể lại chưa được công bố rơ ràng, khiến thị trường và các bang liên quan rơi vào trạng thái vừa bức xúc vừa hoang mang.
Đây không c̣n là lời chỉ trích hay quan điểm chính trị nữa, mà là một cú “giật phanh” có thể tác động trực diện tới hàng tỷ đô la đầu tư, chuỗi cung ứng thiết bị, và hàng ngàn việc làm đang bám vào các công trường ngoài khơi.
Năm dự án ở Đại Tây Dương bị ảnh hưởng, gần 6GW điện tương lai bị treo
Theo thông tin được nêu, lệnh đ́nh chỉ lần này tác động đến 5 dự án đang xây dựng ngoài khơi Đại Tây Dương, trong đó có một dự án cực lớn tại Virginia—được xem có thể trở thành trang trại điện gió ngoài khơi lớn nhất nước Mỹ khi hoàn tất. Dự án này dự kiến hoàn thành cuối năm 2026, cung cấp điện cho Virginia—nơi tập trung cụm data center “ngốn điện” hàng đầu thế giới, và chi phí điện đang leo thang một phần v́ nhu cầu bùng nổ đó. Các dự án ngoài khơi vùng New England cũng nằm trong danh sách bị ảnh hưởng.
Tổng cộng, gần 6 gigawatt nguồn điện mới dự kiến lên lưới trong vài năm tới có nguy cơ bị tŕ hoăn—một con số đủ để làm các bài toán nguồn cung điện ở bờ Đông trở nên căng hơn.
“Rủi ro an ninh” mơ hồ: radar, phản xạ ánh sáng, và báo cáo mật
Bộ Nội vụ Mỹ nói lệnh tạm dừng dựa trên “rủi ro an ninh” do các báo cáo mật gần đây xác định, đồng thời nhắc tới khả năng cánh quạt turbine và phản xạ ánh sáng có thể gây nhiễu, ảnh hưởng đến radar. Trong một cuộc phỏng vấn, Bộ trưởng Nội vụ Doug Burgum c̣n khẳng định Bộ Quốc pḥng đă “kết luận dứt khoát” rằng các dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn tạo ra nhiễu radar và là rủi ro thật sự, đặc biệt đối với các trung tâm dân cư dọc bờ Đông.
Tuy vậy, phía Bộ Quốc pḥng chỉ nói đang phối hợp với các cơ quan để đánh giá khả năng giảm thiểu rủi ro, chưa đưa ra nhận định chi tiết trước công chúng. Và chính khoảng trống thông tin đó làm tranh căi bùng lên: rốt cuộc đây là cảnh báo kỹ thuật thật sự, hay là “một cái cớ” để chặn một loại năng lượng mà ông Trump vốn không ưa?
Phe phản đối phản công: “Không có dữ liệu mới nào được chia sẻ”
Hai thượng nghị sĩ Virginia—Mark Warner và Tim Kaine—cùng dân biểu Bobby Scott cho rằng chính quyền không chia sẻ bất kỳ thông tin mới nào đủ sức giải thích việc “đạp phanh” đột ngột. Họ nhấn mạnh: sự im lặng ấy “nói lên nhiều điều”, nhất là trong bối cảnh Tổng thống Trump từ lâu đă công khai quan điểm chống điện gió ngoài khơi.
Nói cách khác, họ đang đặt câu hỏi: nếu đây là an ninh quốc gia, th́ tại sao không đưa ra được phần căn bản nhất—là dữ kiện, lư do, mức độ rủi ro và phương án xử lư?
Ngành công nghiệp kêu cứu: dầu khí cũng lo, điện gió càng sốt ruột
Điều đáng chú ư là phản ứng không chỉ đến từ nhóm năng lượng sạch. Một hiệp hội đại diện cả dầu khí lẫn điện gió ngoài khơi cũng lên tiếng kêu gọi chính quyền chấm dứt việc tạm dừng, cảnh báo nó có thể gây hại cho việc làm và ḍng vốn đầu tư—v́ nhiều công ty có gốc dầu khí đă đổ vốn đáng kể vào mảng này.
Trong khi đó, nhóm thương mại đại diện các công ty điện gió ngoài khơi nhấn mạnh họ đă làm việc với Bộ Quốc pḥng hơn một thập kỷ để xử lư lo ngại an ninh. Họ c̣n nói Bộ Quốc pḥng đă “gật đầu” cho các hợp đồng thuê trước khi dự án bước vào xây dựng. V́ vậy, lệnh đ́nh chỉ lần này bị xem như một cú đánh phủ đầu: vừa gây tê dự án, vừa đẩy rủi ro sang doanh nghiệp và người lao động.
Giá điện và việc làm: cái giá của một cú “tạm dừng”
Phe ủng hộ điện gió cảnh báo: đ́nh chỉ dự án sẽ khiến hàng ngàn việc làm bị đe dọa, và có thể làm giá điện tăng do nguồn cung mới bị nghẽn. Họ kêu gọi một chiến lược năng lượng “đủ món” thay v́ “đánh hội đồng” vào năng lượng tái tạo chỉ v́ sở thích chính trị.
Phía ông Burgum th́ phản biện ngược: điện gió ngoài khơi là nguồn điện đắt đỏ nhất, và các bang New England nên dựa vào khí tự nhiên (ví dụ khí từ Pennsylvania). Nhưng bài toán của New England vốn khó: hạ tầng phát điện hạn chế, lại là “trạm cuối” của hệ thống đường ống khí, nên nhiều nơi phải nhận khí qua tàu chở trên biển—đắt và bấp bênh.
C̣n với vùng Mid-Atlantic, áp lực cũng không kém: thiếu nguồn cung khiến hóa đơn điện tăng mạnh, thậm chí giá điện trong một phiên đấu giá khu vực gần đây đă chạm mức kỷ lục. Virginia v́ thế thúc đẩy điện gió ngoài khơi như một lối thoát cho cơn khát điện của các trung tâm dữ liệu.
Virginia: dự án đă hoàn thành 60%, đủ điện cho 660.000 hộ vẫn có thể bị “đứng h́nh”
Dự án điện gió ngoài khơi Virginia hiện được nói là đă hoàn thành khoảng 60%. Khi vận hành, nó dự kiến đưa lên lưới hơn 2 gigawatt, đủ cấp điện cho khoảng 660.000 hộ gia đ́nh. Một dự án đă đi quá nửa đường mà bị treo, đồng nghĩa hàng loạt hợp đồng, thiết bị, nhân công, cảng bến, logistics… có thể bị “kẹt” theo kiểu domino.
Ở tầm quốc gia, đây không chỉ là câu chuyện “điện gió hay khí đốt”, mà là câu chuyện tính ổn định của chính sách: khi luật chơi thay đổi giữa công trường, nhà đầu tư sẽ hỏi—vậy rủi ro lớn nhất nằm ở radar, hay nằm ở… chiếc bút kư?
“An ninh quốc gia” cần minh bạch, c̣n điện th́ không thể chờ măi
Không ai phủ nhận an ninh quốc gia là ranh giới đỏ. Nhưng khi dùng hai chữ ấy để đóng băng hàng tỷ đô la công tŕnh đang xây, điều tối thiểu cần có là thông tin đủ thuyết phục và một lộ tŕnh xử lư rơ ràng: rủi ro ở đâu, mức nào, khắc phục ra sao, bao lâu gỡ lệnh.
V́ bờ Đông không chỉ thiếu kiên nhẫn—bờ Đông c̣n thiếu điện. Và trong kỷ nguyên data center, “điện rẻ, điện đủ” không c̣n là khẩu hiệu; nó là điều kiện để kinh tế vận hành, việc làm tồn tại, và hóa đơn của người dân bớt nặng thêm một chút.
