Thâm nhập “thủ phủ” thực phẩm bẩn ở Sài Gòn, nơi thức ăn gia súc chế biến thành thức ăn cho người
"Khi chúng tôi có mặt tại hiện trường, hàng tấn tai heo đang được ngâm trong các thùng nhựa và phơi dưới nền đất, công nhân tay bẩn vẫn vô tư bốc thịt. Đơn vị này khai báo với lực lượng chức năng là họ sản xuất tóp mỡ và mỡ ép làm thức ăn gia súc thế nhưng thực tế hàng tấn tai heo thành phẩm bẩn đều để dùng cho người”.
Ruồi nhặng đậu đầy trên thực phẩm
Bình Chánh (TP.HCM) hiện được coi là “thủ phủ”, nơi có nhiều cơ sở chuyên sản xuất thức ăn bẩn tại TP.HCM. Trong vai người lấy chả bỏ mối cho các tiệm bánh mì, chúng tôi tìm đến cơ sở chế biến chả lụa của bà Tâm tại xã Đa Phước, huyện Bình Chánh. Chúng tôi vô cùng ngạc nhiên khi bà Tâm cho biết giá chả lụa ở đây chỉ 56 nghìn đồng/kg (thịt vụn - nguyên liệu làm chả hiện bán ở chợ đã có giá khoảng 70 nghìn đồng/kg).
Nơi chế biến chả là gian bếp rộng chừng vài mét vuông, một đôi nam nữ đang hì hục cho thịt và mỡ vào máy xay, xung quanh là hàng đống thịt, mỡ bầy nhầy. Thau, chậu đựng mỡ, thịt đều cáu bẩn, đen sì, ruồi nhặng vây quanh. Ngoài những bịch nilon ghi bên ngoài là muối, đường, bột ngọt... thì còn có một bịch bột màu trắng giống hàn the. “Dùng hàn the nhiều quá có bị sao không chị?”, chúng tôi chỉ bịch bột màu trắng, hỏi. Bà Tâm trấn an ngay: “Làm chả mà không có hàn the thì đố ai làm được. Mình bỏ chừng mực vào chỉ để tăng độ dai, bảo quản mới được lâu. Tui bán 2 năm rồi có sao đâu”. Thấy chúng tôi chưa yên tâm, bà Tâm nói tiếp: “Nếu sợ thì nói người nhà đừng ăn loại chả này”. Chúng tôi hỏi có loại chả nào cao cấp hơn không, bà Tâm lắc đầu: Tui chỉ cung cấp chả bình dân giá rẻ thôi. Mà nói thiệt loại chả này ở siêu thị họ bán tới 180 nghìn/kg lận, nhưng chắc gì họ không bỏ hàn the”.
Chà bông tẩm chất cấm, giá rẻ đến không ngờ
Thực phẩm được ngâm bằng hóa chất độc hại - ảnh minh họa
Cũng trong vai người lấy hàng bỏ mối cho các tiệm bánh mì, chúng tôi tiếp cận cơ sở sản xuất chà bông của bà Tân tại ấp 6, xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh. Đây là cơ sở sản xuất chà bông quy mô lớn, mỗi ngày bán ra thị trường hơn 100kg, chủ yếu cung cấp cho các điểm bán xôi, bánh mì ở khu vục Bình Chánh và Bình Tân. Bà Tân cho biết, chà bông ở đây được làm từ thịt gà, chất lượng rất đảm bảo, giá lại mềm: Dưới 100 nghìn đồng/kg.
Bất ngờ là mấy ngày sau, có đoàn công tác liên ngành của huyện Bình Chánh vào kiểm tra cơ sở này thi sự thật về “chất lượng đảm bảo” mới được làm rõ. Đó là nguyên liệu dùng làm chà bông của bà Tân không có giấy tờ kiểm dịch cũng như nguồn gốc xuất xứ. Trong quá trình chế biến, cơ sở này còn dùng đường hóa học (chất Sodium Cyclamate) - chất cấm sử dụng để chế biến thực phẩm vì có khả năng gây ụng thư. Đoàn kiểm tra đã tịch thu hơn 1,1 tấn hàng (trong đó có hơn 800kg chà bông thành phẩm) để đưa đi tiêu hủy.
Có mặt tại cơ sở sản xuất chà bông do một người đàn ông tên Long làm chủ (ở ấp 2, xã Quy Đức) thì thấy nơi chế biến của cơ sở này chỉ rộng hơn 20 mét vuông, được che chắn bằng lều bạt. Phía sau, có một mảnh đất nhỏ để tập kết nguyên liệu. Lô hàng mà chúng tôi chứng kiến hôm có mặt ở cơ sở này được lấy từ huyện củ Chi và Đồng Nai, đa phần là thịt vụn. Khi nghe chúng tôi nói: “Hôi không chịu nổi, sao mà ăn được”, ông Long trấn an: ‘Tôi làm món này hon 7 tháng rồi, người ta ăn ầm ầm có sao đâu. Mới ngửi thì hôi vậy thôi, nhưng khi nấu chín là vi khuẩn chết hết, chẳng ảnh hưởng gỉ cả”.
Trong lúc trò chuyện với ông Long, chúng tôi thấy một công nhân vác một bao tải nặng đổ ra một đống phụ phẩm cho những người còn lại phân loại. Không hề che giấu “bí kíp” ông Long bảo: “Mấy chú muốn mua chà bông gà thì có, nhưng cơ sở tôi trộn cùng với thịt lợn để giảm chi phí. Đảm bảo mùi vị không kém gì so với thương hiệu uy tín”. Tại cơ sở này, chà bông được phân chia đến 5 loại khác nhau, có giá từ 50.000-220.000 đồng/kg.
Khô bò được làm từ thịt heo đã thối rữa
Sau khi tiếp cận được với ông Chiều -chủ một cơ sở chế biến khô bò ở ấp 4, xã Tân Kiên (huyện Bình Chánh), chúng tôi hỏi tại sao khô bò ở đây lại không có mùi thịt bò, ông Chiều thoáng lúng túng rồi phân bua: Thịt luộc chín, rồi tẩm ưóp gia vị, có cả ngũ vị hương, chanh, ớt... thì làm sao còn mùi thịt bò được”. Mấy hôm sau, trắng đen cũng rõ ràng khi chúng tôi theo chân đoàn công tác liên ngành huyện Bình Chánh kiểm tra đột xuất cơ sở này. Té ra, nguyên liệu để làm ra khô bò đa phần là các phế phẩm từ thịt heo đã thối rữa.
Tại thời điểm kiểm tra, hơn nửa tấn nguyên liệu thối đáng lẽ phải bỏ đi nhưng ông Chiều vẫn cho các nhân công của mình rải khắp nền nhà để chế biến. Trên nền đất để phơi lòng heo, nước bẩn nhầy nhụa, chó mèo vô tư giẫm đạp. Kinh hãi hơn là ngoài hàng rào, nơi đang phơi phổi bò lúc nhúc đầy ruồi xanh.
Phổi bò lúc nhúc đầy ruồi xanh - Ảnh minh họa
Ông Chiều thừa nhận đã mua các phụ phẩm bò, heo từ các nơi về để chế biến thành khô bò, bán cho những người bán bánh tráng trộn ở TP.HCM. Giá “khô bò” của cơ sở bán ra thị trường chỉ với 40.000- 50.000 đồng/kg. Một cán bộ thú y trong đoàn kiểm tra, nhận định: “Giá phụ phẩm ông Chiều mua tại các lò giết mổ chỉ 13.000 đồng/kg. Điều đáng lo ngại là những lá phổi từ heo, bò mua từ các nguồn trôi nổi có thể chứa mầm bệnh, gây nguy hại cho người sử dụng”.
Ngày 29/10, trực tiếp chứng kiến điểm chế biến mỡ động vật trái phép tại xã Vĩnh Lộc B, do ông Phan Văn Nghịch (29 tuổi, quê Phú Yên) làm chủ, chúng tôi không khỏi hãi hùng khi thấy cảnh mỡ và da heo được các công nhân phân loại rồi để ngổn ngang trên nền nhà. Ngoài ra còn có hơn 200kg mỡ ướp trong các thùng xốp đầy tạp chất. Nguyên liệu này được cơ sở mua tại các chợ đầu mối giá chỉ 5.000-10.000 đồng/kg. Mỡ chỉ rửa sơ qua, sau đó các công nhân lóc phần da và mỡ riêng. Sau khi phân loại, da heo sẽ được bỏ vào chảo dầu đen sì để chiên phồng. Phần mỡ heo được các công nhân quăng vào nồi để nấu chín, tiếp đó vớt ra đặt trên các máy nẹp ép mạnh, cầm miếng tóp mỡ thành phẩm đưa lên mũi, chúng tôi vẫn còn ngửi thấy mùi hôi thối. Theo tìm hiểu, mỗi ngày lò sản xuất này cung ứng ra thị trường 400kg da heo, top mỡ và gần 25 lít dầu bẩn, dùng để chế biến thức ăn cho - người.
Theo nguồn tin từ Trạm Thú y huyện Bình Chánh, ngoài những cơ sở trên, lực lượng kiểm tra liên ngành địa phương còn phát hiện 2 doanh nghiệp cũng với cách thức dùng phụ phẩm để chế biến thức ăn, bán ra thị trường. Đó là Công ty TNHH Một thành viên Hòa Thắng và Công ty TNHH Minh Nhật Quốc Tế.
Một cán bộ thú y tham gia đoàn kiểm tra cho hay: “Khi chúng tôi có mặt tại hiện trường, hàng tấn tai heo được ngâm trong các thùng nhựa và phơi dưới nền đất, quang cảnh như bãi chiến trường, công nhân tay bẩn vẫn vô tư bốc thịt. Điều đáng nói, Công ty TNHH MTV Hòa Thắng khai báo với lực lượng chức năng rằng họ sản xuất tóp mỡ và mỡ ép làm thức ăn gia súc. Thế nhưng trên thực tế, đơn vị này sơ chế hàng tấn tai heo thành phẩm để dùng cho người, bán cho các quán cơm bình dân”.
Tại Công ty TNHH Minh Nhật Quốc Tế, đoàn kiểm tra phát hiện công ty này chứa trong kho hàng hơn 21 tấn lòng heo muối, nguồn gốc từ Trung Quốc để dùng làm xúc xích dùng cho người. Khi lực lượng phát hiện, doanh nghiệp không xuất trình được giấy chứng nhận về vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như nguồn gốc cụ thể của lô hàng.
Bắt 3 lần vẫn hoạt động
Một cán bộ thú y huyện Bình Chánh cho rằng, do mức xử phạt những cơ sở chế biến thức ăn không đảm bảo vệ sinh quá thấp nên không đủ sức răn đe. “Ngoài tịch thu hàng đưa đi tiêu hủy, mức phạt tiền chỉ khoảng trên dưới 10 triệu đồng nên chẳng thấm vào đâu so với lợi nhuận mà họ thu được. Do đó, nhiều cơ sở bị bắt, bị phạt vẫn lén lút hoạt động lại. Do địa bàn này giáp ranh với Long An, nên mỗi khi thấy động là họ chạy sang phía Long An nên chúng tôi rất khó kiểm tra, xử lý", vị này than thở.
Một trong những cơ sở “gan lì" nhất ở huyện Bình Chánh là cơ sở sản xuất huyết heo không rõ nguồn gốc tại xã An Phú Tây. Mặc dù cơ quan chức năng bắt quả tang 3 lần, nhưng cơ sở này vẫn hoạt động bằng cách thuê đất ở địa điểm khác tiếp tục hành nghề.
Nhóm Phóng viên/ Tuổi trẻ và đời sống
