“Thị trường ô tô điện giá rẻ khét tiếng là khó nhằn vì bạn tham gia vào sản xuất hàng loạt, biên lợi nhuận thấp khủng khiếp”.
Giấc mơ về một chiếc xe điện giá 25.000 USD dành cho người lái xe ở Mỹ đang gặp khó khăn. Elon Musk đã từ bỏ ý định đó. Tổng thống đắc cử Donald Trump thì khó có thể giúp được gì. Còn nền kinh tế hiện tại của ngành công nghiệp ô tô Mỹ cũng không hỗ trợ cho ý tưởng đó.
Vấn đề chính là: Nước Mỹ không còn bán xe mới giá rẻ nữa.
Dĩ nhiên, chẳng có lý do gì để bất kỳ nhà sản xuất ô tô nào cung cấp một chiếc xe điện với tất cả công nghệ đắt tiền ở mức giá chỉ bằng một nửa giá của một chiếc xe mới trung bình hiện nay.
"Tôi nghĩ rằng việc có một mẫu xe thông thường trị giá 25.000 USD là vô nghĩa", Musk nói cách đây vài tuần. "Sẽ thật ngớ ngẩn".
Musk không phải là người duy nhất có quan điểm không mấy tích cực về việc sản xuất xe điện giá rẻ cho người Mỹ. “Thị trường đó quá tệ”, Peter Rawlinson, giám đốc điều hành của Lucid Motors nói trong chương trình podcast mới có tên “Bold Names”.
Lucid đã bắt đầu nhận đơn đặt hàng cho phiên bản 90.000 USD sắp ra mắt của mẫu SUV điện mới có tên gọi Gravity, đặt mục tiêu tung ra một mẫu xe cỡ trung giá cả phải chăng hơn để cạnh tranh với Tesla Model Y vào cuối năm 2026. Chiếc xe đó được cho là có giá dưới 50.000 USD, nhưng Rawlinson cho biết ông sẽ chỉ hỗ trợ một chiếc EV giá rẻ bằng cách cấp phép công nghệ của mình cho một công ty khác.
“Thị trường đó khét tiếng là khó nhằn vì bạn tham gia vào sản xuất hàng loạt, biên lợi nhuận thấp khủng khiếp”, ông nói về xe điện giá rẻ. “Với tôi, việc thiết lập cơ sở sản xuất cho hàng triệu chiếc xe này chẳng có ý nghĩa gì”.
Việc từ bỏ ý tưởng về một chiếc xe hơi trị giá 25.000 USD (hơn 600 triệu đồng) là một đòn giáng mạnh vào những người đang đặt cược rằng quá trình điện khí hóa ô tô sẽ diễn ra chỉ sau một đêm, và rồi những chiếc xe điện phù hợp với mọi túi tiền sẽ thay thế hàng chục triệu phương tiện trên đường.
Thay vào đó, chúng ta lại quay trở lại với niềm tin rằng quá trình chuyển đổi, ít nhất là ở Mỹ, sẽ diễn ra chậm hơn.
Musk đã làm đảo lộn ngành công nghiệp ô tô gần hai năm trước với những tuyên bố đáng kinh ngạc của mình về khả năng cắt giảm chi phí của Tesla. Khi ấy, hãng này tìm cách phát triển một mẫu xe điện giá rẻ hơn, đồng thời bắt đầu một cuộc chiến giá cả bằng cách giảm giá mẫu xe sedan Model 3 và xe thể thao đa dụng Model Y.
Các đối thủ, vì sợ bị tụt hậu so với Tesla và những tuyên bố (hiện đã bị loại bỏ) của hãng nên cũng đã nhắm đến những chiếc xe điện giá rẻ của riêng họ. Nhưng những nỗ lực rộng lớn hơn của họ để điện khí hóa đã gặp phải rắc rối.
Ví dụ, tháng trước Ford Motor tuyên bố rằng họ sẽ tạm dừng sản xuất chiếc F-150 Lightning chạy điện, có giá khởi điểm khoảng 63.000 USD, trong bối cảnh nhu cầu đang giảm sút.
Tốc độ tăng trưởng doanh số bán xe điện chậm lại đã làm phức tạp thêm bức tranh. Chưa kể, dường như chính quyền ông Trump mới sẽ xóa bỏ các khoản tín dụng thuế liên bang - thứ vốn giúp xe điện trở nên dễ mua hơn. Chiếc xe rẻ nhất mà Tesla hiện đang bán tại Mỹ có giá khởi điểm khoảng 43.000 USD - hoặc 35.500 USD với khoản tín dụng thuế liên bang là 7.500 USD.
Việc sản xuất và bán một chiếc ô tô giá rẻ cho Mỹ, dù là xe điện hay không, vốn đã rất khó khăn.
Trước hết, lợi nhuận có thể mỏng. Thậm chí, đó là trước khi thêm khoản phí pin đắt tiền vào công thức tính, trước khi lạm phát đẩy giá mọi thứ lên cao, và trước khi các đối thủ Trung Quốc thực sự, thực sự giỏi trong việc tự sản xuất xe điện rất, rất rẻ tiền.
Nhiều sự chú ý tập trung vào thực tế là xe hơi mới, giống như mọi thứ khác ngày nay, có giá cao hơn nhiều so với trước đây.
Theo Kelley Blue Book, giá giao dịch trung bình cho một chiếc xe mới được bán tại Mỹ vào tháng trước là 48.623 USD, cao hơn khoảng 10.000 USD so với năm 2019, trước khi xảy ra đại dịch.
Theo công ty nghiên cứu JD Power, một thập kỷ trước, khoảng 40% giao dịch mua xe mới tại Mỹ có giá trị dưới 25.000 USD, bao gồm cả ưu đãi và giảm giá. Năm nay, con số đó là 9%.
Vào năm 2020, khi Musk thổi bùng ngọn lửa phấn khích về chiếc xe trị giá 25.000 USD mà ông cho biết sắp ra mắt, thị trường xe mới tại Mỹ đã trở nên rất khác biệt. Ngay cả khi đó, khoảng một phần tư các giao dịch mua xe mới có giá dưới 25.000 USD.
Một năm sau, theo JD Power, con số này là 15%. Sau đó, con số này giảm xuống còn 6% trước khi phục hồi nhẹ trong năm nay khi các công ty ô tô đưa ra các ưu đãi giúp bán xe vì lãi suất cao khiến một số người khó mua ô tô hơn.
Vậy chuyện gì đã xảy ra? Câu trả lời là đại dịch. Giá cả tăng vọt- đầu tiên là do thiếu hụt nguồn cung, sau đó vẫn ở mức cao khi các nhà sản xuất ô tô điều chỉnh đội hình để cắt giảm các loại xe có lợi nhuận thấp.
Tyson Jominy, phó chủ tịch dữ liệu và phân tích tại JD Power cho biết: "Khi các nhà sản xuất ô tô tối đa hóa lợi nhuận trong thời kỳ khủng hoảng chuỗi cung ứng, bạn sẽ ưu tiên những chiếc xe lớn hơn, những chiếc xe đắt tiền hơn với biên lợi nhuận cao hơn. Bây giờ chúng tôi không có những mẫu xe rẻ hơn này".
Ngày nay, chỉ có bốn mẫu xe chiếm hơn 2/3 tổng số xe có giá bán lẻ đề xuất dưới 25.000 USD tại Mỹ gồm Corolla của Toyota, Forte của Kia, Sentra của Nissan và Trax của Chevrolet.
Không phải mọi người không muốn mua xe giá rẻ. Bây giờ, nhiều người chỉ còn cách mua xe đã qua sử dụng.
Elon Musk đã từ bỏ ý định làm xe điện giá rẻ.
Điều khiến các giám đốc điều hành ô tô phương Tây lo lắng là họ có thể đã vô tình để lại một cơ hội lớn cho các đối thủ Trung Quốc, những người đã chứng minh được khả năng chế tạo những chiếc xe điện giá rẻ mà người tiêu dùng bên ngoài nước Mỹ đang ưa chuộng.
Trong khi ông Trump đã hứa sẽ áp dụng mức thuế quan cao hơn nữa để ngăn chặn hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, thì tổng thống đắc cử lại ám chỉ rằng ông có thể để các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc thành lập nhà máy tại Mỹ. Dĩ nhiên, động thái như vậy có nghĩa là chi phí lao động của họ chắc chắn sẽ tăng so với mức mà họ vẫn có được ở quê nhà.
Ngay cả với Musk, thế giới dường như đang thay đổi nhanh chóng. Ông cho biết doanh số bán xe Tesla có thể tăng tới 30% vào năm tới bằng cách cung cấp các phiên bản rẻ hơn của các mẫu xe hiện có.
“Lượng công việc cần thiết để sản xuất một chiếc xe giá rẻ là vô cùng lớn”, Musk nói với các nhà phân tích vào tháng 10. “Để tiết kiệm được 20% chi phí sản xuất một dòng ô tô khó hơn nhiều so với việc thiết kế chiếc xe và xây dựng toàn bộ nhà máy ngay từ đầu – điều này giống như một cực hình vậy”.
VietBF@ Sưu tập
