Kết quả chuyến đi Trung Quốc của Robert Gates?

“Khi Mỹ công bố số lượng đầu đạn hạt nhân, đó là một thủ đoạn răn đe chiến lược. Trung Quốc lạc hậu nghiêm trọng trong rất nhiều lĩnh vực, không tự tin công bố những thông tin này. Khi Trung Quốc từ chối công bố đầu đạn hạt nhân, điều đó cũng là một thủ đoạn răn đe chiến lược”…

Cuộc hội đàm giữa Bộ trưởng Quốc phòng hai nước Trung-Mỹ đã đạt được những đồng thuận nhất định, có lợi cho tăng cường lòng tin, khôi phục quan hệ quân sự song phương, mở đường cho chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào, nhưng kết quả cũng còn hạn chế.

Bộ trưởng Quốc phòng TQ Lương Quang Liệt và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates.

Sáng ngày 10/1/2011, Bộ trưởng Quốc phòng hai nước Trung-Mỹ đã tiến hành hội đàm. Trong cuộc hội đàm này, phía quân đội Trung Quốc ngoài Bộ trưởng Lương Quang Liệt, còn có Phó Tổng Tham mưu trưởng Mã Hiểu Thiên, Phó Tư lệnh Hải quân Từ Hồng Mãnh, Phó Tư lệnh Không quân Trần Tiểu Công, Phó Tham mưu trưởng Lực lượng Tên lửa chiến lược Ngụy Sĩ Hà, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Bộ Quốc phòng Quan Hữu Phi và Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Hồng Bác Bồi đã tham dự.

Trong cuộc họp báo sau hội đàm, hai bên nhất trí cho biết, quan hệ quân sự Trung-Mỹ lành mạnh, ổn định là một bộ phận quan trọng trong xây dựng quan hệ Trung-Mỹ toàn diện, hợp tác tích cực thế kỷ 21, phù hợp với lợi ích song phương. Hai bên cho rằng, tăng cường và duy trì đối thoại và trao đổi các cấp có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển quan hệ quân sự song phương.

Hai bên nhấn mạnh, phải có trách nhiệm và nghĩa vụ thực thi các biện pháp hữu hiệu, tôn trọng chủ quyền, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ của đối phương, xây dựng và tăng cường lòng tin chiến lược, củng cố và mở rộng lợi ích chung, tránh hiểm nhầm và đoán nhầm.

Chủ tịch Quân ủy Trung ương TQ Hồ Cẩm Đào tiếp Robert Gates.

Hai bên coi trọng 7 điểm đồng thuận thúc đẩy phát triển quan hệ quân sự song phương đã đạt được giữa Bộ trưởng R. Gates và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc Từ Tài Hậu vào tháng 10/2009 tại Mỹ.

Hai bên xác nhận, sẽ triển khai trao đổi có kế hoạch về các lĩnh vực như thăm viếng cấp cao, các chương trình có tính cơ chế, giáo dục-đào tạo. Trong thời gian thích hợp vào nửa đầu năm 2011, Tổng Tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc Trần Bỉnh Đức sẽ nhận lời đến thăm Mỹ;

Quân đội hai nước triển khai hợp tác trên các lĩnh vực chống khủng bố, gìn giữ hòa bình, hộ tống tàu thuyền, hỗ trợ nhân đạo, giảm nhẹ thiên tai và hợp tác an ninh phi truyền thống; hai bên đồng ý vào nửa đầu năm 2011 sẽ tổ chức cuộc họp công tác giữa Bộ Quốc phòng hai nước và hội nghị Tiểu ban công tác cơ chế đàm phán an ninh quân sự trên biển Trung-Mỹ; hai bên sẽ tiếp tục tiến hành trao đổi về nguyên tắc và khuôn khổ chỉ đạo quan hệ quân sự song phương, đồng thời đạt được văn kiện chung trong thời gian thích hợp.

Ngoài hội đàm với Lương Quang Liệt, Robert Gates còn có các cuộc hội kiến với Chủ tịch nước, Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hồ Cẩm Đào (11/1), Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Tập Cận Bình (10/1), Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Từ Tài Hậu (10/1), Bộ trưởng Ngoại giao Dương Khiết Trì (11/1).

Hội đàm giữa Bộ trưởng Quốc phòng TQ Lương Quang Liệt và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates.

Hạn chế về kết quả

Mặc dù Robert Gates mong muốn chuyến thăm sẽ phá vỡ được vòng luẩn quẩn gây mất lòng tin giữa quân đội hai nước, nhưng kết quả chuyến thăm là hạn chế. Trung Quốc không có ý định thỏa mãn yêu cầu tăng cường trao đổi hợp tác quân sự song phương của Mỹ.

Trong cuộc họp báo với Robert Gates, mặc dù hai bên đã khẳng định những điểm đồng thuận đạt được như trình bày ở trên, nhưng Lương Quang Liệt đã hoàn toàn không ủng hộ quan điểm của Robert Gates về việc hai bên bắt đầu triển khai đối thoại chiến lược sâu sắc về các vấn đề chính sách hạt nhân, phòng thủ tên lửa, an ninh mạng và không gian.

Hơn nữa, Lương Quang Liệt còn cảnh báo, nếu Mỹ kiên trì bán vũ khí cho Đài Loan, có thể tiếp tục gây “tổn hại” cho quan hệ quân sự hai nước Trung-Mỹ.

Lương Quang Liệt còn cho biết, Trung Quốc sẽ "nghiên cứu" đề nghị của Robert Gates, đồng thời hai bên sẽ thành lập “khung” trao đổi quân sự song phương. Mặc dù phía Mỹ gây sức ép, Lương Quang Liệt cũng không xác định thời gian cụ thể cho một loạt các cuộc đàm phán trong tương lai.

Chuyên gia bình luận quân sự nổi tiếng, Thiếu tướng Hải quân Trung Quốc Duẫn Trác cho biết, chuyến thăm Trung Quốc lần này của Robert Gates có mục đích chủ yếu là làm cho quan hệ quân sự hai nước Trung-Mỹ quay trở lại quỹ đạo chính trước khi Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đến thăm Mỹ vào tuần tới.

Robert Gates cho biết, hai bên Trung-Mỹ nhất trí cho rằng, "Quân đội hai nước sẽ không bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi chính trị, việc tiến hành trao đổi và củng cố hợp tác không bị gián đoạn sẽ có lợi cho tăng cường lòng tin, giảm hiểu nhầm, đoán nhầm".

Đồng thời, Washington cũng sớm cho biết, chính sách đối với Đài Loan sẽ không thay đổi. Quân đội hai nước Trung-Mỹ sẽ xem xét triển khai các hành động quân sự liên hợp trên các lĩnh vực như tìm kiếm cứu nạn trên biển, cứu trợ nhân đạo, giảm nhẹ thiên tai, hộ tống tàu thuyền, chống khủng bố.

Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương TQ Từ Tài Hậu tiếp Robert Gates.

Nhưng các nhà phân tích quân sự Trung Quốc chỉ rõ rằng, “giai điệu chính” của quan hệ quân sự Trung-Mỹ vẫn là không tin cậy.

Giáo sư Học viện Chỉ huy Không quân Bắc Kinh, Thiếu tướng Kiều Lương cho biết, Mỹ “tràn đầy tự tin”. “Vì vậy, khi Mỹ công bố số lượng đầu đạn hạt nhân, đó là một thủ đoạn răn đe chiến lược. Trung Quốc lạc hậu nghiêm trọng trong rất nhiều lĩnh vực, không tự tin công bố những thông tin này. Khi Trung Quốc từ chối công bố đầu đạn hạt nhân, điều đó cũng là một thủ đoạn răn đe chiến lược”.

Dù sao vẫn có lợi cho tăng cường lòng tin

Mặc dù bị đánh giá là có kết quả hạn chế, nhưng có chuyên gia cho rằng, chuyến thăm Trung Quốc của Robert Gates dù sao cũng đã tăng cường lòng tin cho hai bên.

Chuyên gia quân sự Mạnh Tường Thành cho rằng, thời gian lựa chọn thăm Trung Quốc của Robert Gates tương đối thích hợp, đầu năm đến thăm Trung Quốc, đối với Gates, “công” và “tư” đều rất quan trọng.

Thứ nhất, chuyến thăm có thể mở đường cho hội đàm nguyên thủ hai nước sắp tới.

Thứ hai, vấn đề bán đảo Triều Tiên đã trở thành một vấn đề nan giải khiến cho Mỹ và đồng minh rất đau đầu, trong tình hình đó, Mỹ cũng muốn có được những thông tin và cam kết tin cậy từ Trung Quốc.

Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương TQ Tập Cận Bình tiếp Robert Gates.

Thứ ba, quan hệ quân sự Trung-Mỹ luôn tụt hậu so với quan hệ chính trị và kinh tế thương mại giữa hai nước, đối với Lầu Năm Góc, họ hoàn toàn không muốn Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại chủ đạo tất cả. Nhiệm kỳ của Gates năm nay sắp kết thúc, trước khi rời nhiệm sở, R. Gates muốn mở ra cục diện mới cho trao đổi quân sự Trung-Mỹ, điều này có lợi cho thành tích chính trị của ông.

Thứ tư, đó là tuy thiếu trao đổi sẽ không có lợi cho hai nước Trung-Mỹ, nhưng do nhu cầu lợi ích của Mỹ tương đối rộng, cho nên ở một ý nghĩa nào đó, Mỹ có nhu cầu cấp thiết hơn so với Trung Quốc trong việc thông qua trao đổi để tìm hiểu tình hình đối phương.

Qua chuyến thăm này, Robert Gates muốn tìm hiểu tình hình phát triển sức mạnh quân sự của Trung Quốc, đáng chú ý là có kế hoạch thăm Lực lượng Tên lửa chiến lược (Pháo binh 2).

Quân đội Mỹ đã liên tiếp cho rằng, Trung Quốc không ngừng tăng cường sức mạnh quân sự, gây lo ngại cho Mỹ, đồng thời họ lại ra sức tăng cường bố trí chiến lược ở Đông Bắc Á, khiến cho quân đội hai nước thiếu lòng tin nghiêm trọng.

Vậy chuyến thăm lần này của Robert Gates có ý nghĩa gì? Rõ ràng là, chuyến thăm này có lợi cho tăng cường hiểu biết và lòng tin giữa quân đội hai nước, giải quyết thỏa đáng mâu thuẫn và khác biệt giữa Trung-Mỹ, mở rộng lợi ích chung và nền tảng hợp tác, khôi phục quan hệ quân sự song phương sẽ đặt nền tảng cho quan hệ hai nước.

Từ đó không ngừng nâng cao mức độ hợp tác quân sự song phương, thúc đẩy quan hệ quân sự song phương phát triển lành mạnh, ổn định.

Đặc biệt là trong thời gian gần đây, Mỹ liên tục nhắc đến “Thuyết mối đe dọa từ Trung Quốc”, đồng thời còn liên tiếp tăng cường đồng minh quân sự tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, điều chỉnh bố trí quân sự, ý đồ chiến lược của họ là đáng lo ngại.

Vì vậy, nhìn vào phương diện bảo vệ ổn định khu vực và toàn cầu, hai bên cần tăng cường tiếp xúc, tránh hoặc giảm đoán nhầm, trao đổi quân sự và đối thoại cấp cao Trung-Mỹ sẽ là các biện pháp quan trọng tăng cường lòng tin, đặc biệt khi họ đang có tư cách là nước phát triển lớn nhất và nước đang phát triển lớn nhất.

Theo VTC