Sống ở Na Uy một thời gian, tôi nhận thấy người dân Na Uy nhìn chung có tính cách giản dị.
Giản dị từ cách ăn mặc-dù giàu dù nghèo, dù đi làm hàng ngày hay trong những bữa tiệc tùng. Dường như chỉ trừ ngày Quốc khánh 17.5 hàng năm là dịp người Na Uy ăn mặc cầu kỳ nhất, với những bộ trang phục truyền thống có màu sắc nổi bật, có những hoạ tiết rực rỡ được thêu bằng tay, và những món đi kèm như giày, mũ, tất, thắt lưng, ví, đồ trang sức…Còn ngày thường, nếu bảo người Na Uy ăn mặc không theo thời trang lắm có lẽ cũng đúng, khi so sánh với người dân ở những vương quốc thời trang như Pháp, Ý, Anh, Mỹ…Vì sự thật là ngành thời trang của Na Uy không nổi tiếng trên thế giới như những quốc gia này.
Giản dị từ tác phong, cách ứng xử trong mọi mối quan hệ. Ngay cả vua chúa hoàng tử của họ cũng giản dị, bình dân, so với các nhân vật trong hoàng gia Anh chẳng hạn.
Con gái tôi kể, có lần vị thái tử của Na Uy, ngài Haakon Magnus, con trai của Đức Vua đang trị vì Harald V đến ngôi trường nơi con tôi đang học, Kristiansand katedralskole Gimle. Cũng là ngôi trường mà trước kia vợ ngài, công nương Mette-Marit, vốn sinh trưởng tại thành phố Kristiansand, đã theo học. Thái tử đến nói chuyện với học sinh của trường. Ông xuất hiện với nụ cười cởi mở, tay vẫy vẫy chào “Hei hei” và suốt cả buổi, là một tác phong rất gần gũi, bình dân.
Học sinh Na Uy thì không có vẻ gì ngạc nhiên nhưng những học sinh đến từ những quốc gia khác, như một cô gái người Philippines trong lớp con gái tôi cứ suýt soa mãi về sự giản dị không có khoảng cách này giữa vị vua tương lai của Na Uy với các học sinh. Hay khi thỉnh thoảng mở TV có những chương trình hoạt động, phỏng vấn các nhân vật trong hoàng gia Na Uy, thấy họ rất bình thường, không có vẻ gì là vua chúa cả.
Giản dị cả trong cách sống, trong quan điểm về cuộc sống. Tôi không biết người thật giàu thuộc loại đại gia, tỷ phú ở Na Uy thì họ sống thế nào, nhà cửa trang hoàng ra sao, vì những người tôi gặp chỉ thuộc tầng lớp trung lưu hoặc trên trung lưu một chút. Nhưng trong số những người tôi đã biết, hoặc theo quan sát trên đường phố, người Na Uy có vẻ không thuộc loại tiêu xài phung phí cho hình thức bên ngoài, từ nhà cửa, xe cộ, ăn mặc…Về mặt này thì chắc người Na Uy thua xa một bộ phận người giàu ở VN trong khi đất nước họ được xếp vàọ một trong những quốc gia thịnh vượng nhất, với khối lượng dự trữ vốn trên đầu người cao nhất thế giới.
Theo Quỹ tiền tệ Quốc tế (International Monetary Fund), GDP trên đầu người của Na Uy là 96,591 USD/ năm 2011, xếp thứ 3 trên thế giới trong lúc VN là 1, 362 USD xếp hạng thứ 140. Còn GDP bình quân đầu người tính theo sức mua tương đương (GDP (PPP) per capita) là 53, 738.052 /năm 2011, 55, 398. 065 USD/ năm 2012-cũng theo Quỹ tiền tệ Quốc tế, trong lúc VN là 3, 326.314 USD/ năm 2011 và 3, 557.114/ năm 2012. (Theo Wikipedia)
Sở dĩ người Na Uy có phong cách sống và những quan niệm giản dị về hạnh phúc, có lẽ vì so với nhiều dân tộc khác, cuộc sống của người dân Na Uy không phải bon chen, căng thẳng, lo lắng nhiều. Học sinh đi học với một tâm trạng nhẹ nhàng, chả phải chịu sức ép gì từ gia đình, nhà trường, điểm số hay thành tích. Nếu học tiếp lên đại học cử nhân thạc sĩ cũng tốt, mà nếu học trường nghề ra đi làm thì đồng lương cũng cao. Mức chênh lệch giàu nghèo trong xã hội không lớn, cũng chả có ai phân biệt nghề này sang nghề kia hèn, ai làm việc nấy, người phục vụ bàn trong nhà hàng, công nhân hay bác sĩ kỹ sư đều vui vẻ như nhau. Vì các quốc gia Bắc Âu vốn đặt nặng giá trị của sự công bằng xã hội hơn là đề cao tính cá nhân.
Như nhiều nước châu Âu, Canada hay Úc…, ở Na Uy, học sinh đi học trung học thì miễn phí, còn lên đại học mới phải đóng một số tiền cũng rất tượng trưng. Nếu gia đình không có đủ tiền nuôi con trong những năm theo học đại học thì mượn nợ của nhà nước, sau ra đi làm trả dần. Khi đã có việc làm thì mua nhà, lập gia đình, mua xe gì cũng có thể mượn nợ của nhà nước. Lúc thất nghiệp, đau yếu, khi tuổi già có nhà nước lo. Mà nếu lỡ sinh ra đã là người tàn tật thì nhà nước nuôi cả đời. Ở đây cái câu “mọi chuyện đã có nhà nước lo” mới thật là đúng.
Học hành không phải chịu sức ép, không cần chạy bằng mua bằng, đi làm cũng chẳng phải lo chạy chỗ hay nịnh bợ xếp. Làm bất cứ việc gì, đi đến bất cứ cơ quan nhà nước nào hay gặp cảnh sát, cũng không phải băn khoăn bận tâm nghĩ đến chuyện phải hối lộ, đút lót mới xong việc. Cũng chả việc gì phải sợ cảnh sát, chính quyển nếu không làm gì phạm pháp. Một đời người ít những nỗi lo sợ vô lý, càng không có những nỗi sợ kiểu như phải có bằng cấp cao, ở nhà lầu, đi xe đẹp, hay tiền nhiều thì mới được thiên hạ coi trọng. Có lẽ vì vậy mà người Na Uy sống nhẹ nhõm.
So với nhiều quốc gia khác, Na Uy là một nước nhỏ về nhiều mặt. Na Uy không phải là một cường quốc trong nhiều lĩnh vực như Hoa Kỳ hay Nhật, không rộng lớn, đông dân và lắm tiền như Trung Quốc, Na Uy không có bề dày văn hóa và đời sống tinh thần phong phú, thú vị như Anh, Pháp, Đức, Ý…hay Ấn độ. Nhưng nếu xếp hạng quốc gia hạnh phúc, Na Uy hẳn sẽ được xếp rất cao.
Thứ nhất vì cuộc sống ở Na Uy không căng thẳng, khác với ở Mỹ vợ chồng có khi cả ngày cả tuần không có thì giờ dành cho nhau, hoặc ở Nhật, rất nhiều người thường xuyên phải tranh thủ ngủ trên tàu điện, ngủ ở mọi nơi có thể. Thứ hai, người Na Uy tính tình đơn giản, nên hạnh phúc đối với họ nói chung cũng đơn giản. Hạnh phúc đôi khi là một ngày hè được ngồi sưởi nắng sau một mùa đông dài rét mướt, là một buổi đi chơi hòa mình giữa thiên nhiên, là một ngày cùng nghỉ ngơi dành thời gian cho gia đình, không cần gì phải cầu kỳ tốn kém…Hầu hết những người Na Uy mà tôi quen biết hay gặp gỡ tiếp xức đều tỏ ra hài lòng với đất nước, chính phủ và cuộc sống của họ.
Hơn nữa, nếu hạnh phúc là biết đủ, không đòi hỏi sân si nhiều, không phức tạp hóa cuộc sống, không bon chen, không chạy theo đồng tiền hay những giá trị phù phiếm cũng không mất thì giở bận tâm soi mói cạnh tranh với người khác, thì điều đó lại càng đúng với người Na Uy.
Người Na Uy giản dị.
