Có rất ít sự hoài nghi khi nói rằng nhà nữ cách mạng Celia Sanchez đã đóng một vai trò quan trọng trong cuộc đời của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro, nhưng hai người đã thân mật như thế nào và liệu giữa hai người có tồn tại tình yêu thực sự hay không thì thực sự vẫn là một câu hỏi khó trả lời kể từ 30 năm sau ngày mất của Celia.
Người nữ chiến sĩ tận tụy phục vụ cách mạng Cuba
Celia Sanchez là trái tim của cuộc cách mạng Cuba trong suốt hơn 2 thập kỷ và sau cuộc gặp gỡ với Lãnh tụ Cuba Fidel Castro vào năm 1957, Celia đã trở thành nữ trợ lý không thể thiếu trong sự nghiệp và cuộc đời của Fidel.
Có nhiều suy đoán nổi lên khi nói rằng giữa Fidel và Celia từng tồn tại một tình yêu thuần tuý nhưng không ai biết rõ điều đó khi Celia Sanchez còn sinh thời, cũng như Fidel Castro chưa từng khẳng định điều này, tin đồn vẫn nổi lên xung quanh mối quan hệ giữa đôi trai tài gái sắc.
Lãnh tụ Fidel Castro và người thư ký trung thành Sierra Maestra
Ngoài lãnh thổ Cuba, có rất ít văn bản đề cập đến vai trò của Celia Sanchez cho mãi đến khi bà qua đời vào năm 1980. Bức ảnh đầu tiên chụp cảnh Celia Sanchez và Fidel Castro bên nhau khi họ gặp nhau lần đầu tiên vào năm 1957, nhưng rõ ràng Celia Sanchez đã đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của Fidel.
Sau thất bại của Fidel Castro từ Mexico sang Cuba vào tháng 12/1956 – và tổn thất phần lớn đồng chí của mình – người ta khám phá ra rằng nó là mạng lưới bí mật gồm các gia đình nông dân được Celia Sanchez liên kết tổ chức, nó đóng góp vào sự tồn tại của du kích quân.
Bức ảnh đầu tiên chụp cảnh Fidel Castro và Celia Sanchez bên nhau, chụp tại Oriente, Đông Cuba vào tháng 2/1957
Celia Sanchez Manduley chào đời vào năm 1920, bà lớn lên tại thị trấn mía đường Media Luna, phía Đông Cuba, còn được biết đến dưới cái tên Oriente. Mồ côi mẹ từ thuở ấu thơ, phần lớn thời gian cô bé Celia sống gần gũi bên cha là bác sĩ Manuel Sanchez Silveira.
Cha Celia là một quý ông có học thức và là một thành viên của Đảng Chính thống Tự do (LOP). Celia Sanchez biết về chính trị từ người cha của mình, vì phụ giúp công việc cho cha nên cô sớm thấu hiểu nỗi vất vả của sự nghèo đói cùng cực đối với các bệnh nhân.
Lãnh tụ Fidel Castro và Sierra Maestra bên các chiến sĩ của ông
Celia thông cảm và giúp đỡ thiện nguyện cho người nghèo khổ và trở nên nổi tiếng bởi lòng nhân từ tại địa phương, đây chính là nền tảng hoạt động chính trị sau này.
Khi Fulgencio Batista lên cầm quyền ở Cuba lần hai sau một cuộc đảo chính vào năm 1952. Celia Sanchez cũng như hàng triệu người dân Cuba khác bắt đầu tổ chức các phong trào kháng chiến nhằm lật đổ chế độ độc tài Fulgencio Batista.
Tháng 7/1953, lần đầu tiên Fidel Castro đã thực hiện việc lật đổ chính quyền Batista bằng cách tấn công các trại lính Moncada ở Santiago. Celia Sanchez tham gia Phong trào 26/7 do Fidel Castro khởi xướng.
Sau khi bị đi đày từ Mexico trở về lại Cuba, Celia tổ chức các chuyến hàng hậu cần cho các du kích quân của Fidel Castro ở Sierra Maestra, tuyển mộ tình nguyện viên và là một trong những nhân vật cách mạng có tiếng nói mạnh mẽ.
Vào năm 1957, tại Cuba, Celia Sanchez là người phụ nữ bị truy nã gắt gao nhất đất nước. Khi vấn đề trở nên quá nguy hiểm đến việc hoạt động cách mạng ở vùng đồng bằng, Celia đã gia nhập vào phong trào của Fidel Castro tại Sierra Maestra.
Tại sở chỉ huy La Plata, Celia làm nhiệm vụ giám sát thực phẩm, quần áo và vũ khí – mọi thứ cần thiết nhằm duy trì cho sự hoạt động của các lực lượng du kích trong cuộc chiến tranh du kích của họ. Celia không rời xa Fidel, cô luôn sát cánh cùng Fidel trên các chiến trường.
Cựu du kích quân Thiếu Tướng Tete Puebla nói rằng lúc bà 15 tuổi, đã gặp Celia Sanchez ở Sierra Maestra. Thiếu Tướng Tete Puebla nhớ lại:
“Trận đánh đầu tiên khi đó Celia tham gia là ở Uvero vào tháng 5/1957. Đó là một trận đánh căng thẳng khi mà vào thời điểm đó có rất nhiều lính của chính quyền Batista tại Sierra Maestra. Họ đánh bom làm chết rất nhiều nông dân. Celia Sanchez có một vai trò lãnh đạo khá rõ ràng.
Cô ấy kiểm soát những khu vực, nơi mà đôi khi có từ 40 hoặc 50 người chết. Đôi khi bọn lính đốt phá nhà cửa trong làng, vì vậy người dân không có nơi để sinh sống. Bằng quyền hạn của mình, Celia đã chăm sóc cho các gia đình bị hoạn nạn”.
Khi Fidel Castro lên cầm quyền vào năm 1959, Celia Sanchez vẫn là phụ tá trung thành nhất của ông, cũng như bà làm việc gần gũi bên Fidel cho đến ngày qua đời.
Trong suốt cuộc đời mình, Celia đã quán xuyến rất nhiều dự án cách mạng, từ giám sát việc “tái cải tạo” các gia đình từng có tư tưởng chống phong trào cách mạng của Fidel Castro, đến hình thành các khu công viên và đảm bảo cho người dân Cuba luôn có cơm ăn, Celia luôn là người phụ nữ đi đầu.
Che Guevara (phải) và Celia Sanchez trở thành bạn bè thân cận. Khi Che Guevara thực hiện sứ mạng lần cuối cùng, ông đã giao chiếc mũ của mình cho Celia Sanchez như một vật lưu niệm
Người trợ lý trung thành và hé lộ chuyện tình với Fidel Castro
Ở Cuba, tất cả các ý tưởng của Fidel Castro đều được tiến hành bởi người nữ trợ lý thân tín nhất của mình. Trên thực tế, Fidel Castro chưa bao giờ nói nhiều đến nữ trợ lý Celia của mình và một điểm đặc biệt là Celia không bao giờ viết nhật ký.
Tuy nhiên, Celia Sanchez luôn ý thức về tầm quan trọng của các tài liệu bằng chứng lịch sử. Trong thời gian ở Sierra Maestra, Celia luôn giữ bí mật tất cả các mảnh giấy, mỗi mệnh lệnh trận đánh và tạo thành một kho tư liệu lịch sử có giá trị.
Cựu du kích Nidia Sarabia nhớ lại là đã từng giúp Celia Sanchez thành lập kho lưu trữ tài liệu vào thập niên 1960:
“Cô ấy bảo vệ tất cả các giấy tờ công việc – thậm chí ngay khi chúng bị tấn công bởi bom Napalm. Celia có khái niệm rằng thậm chí một mẫu giấy nhỏ của một người lính nổi loạn hoặc nông dân có chút đầu óc trí thức thì đều có tầm quan trọng sống sót.
Nhờ thu thập thông tin từ nhiều phía đã xây dựng một hệ cơ sở dữ liệu đắt giá cho hoạt động của Celia. Ngoài Chủ tịch Fidel Castro, không vị lãnh đạo nào ở Cuba có thói quen giữ lại các giấy tờ công việc”.
Kể từ khi qua đời vì căn bệnh ung thư phổi vào năm 1980, Celia Sanchez đã trở thành một biểu tượng ở Cuba. Suốt đời bà là một lòng hướng tới cách mạng và quan tâm tới Fidel Castro. Thực vậy, Celia không có chồng và không có bằng chứng về tình cảm lãng mạn của bà với bất kỳ ai sau thập niên 1950.
Fidel Castro đã kết hôn với một người phụ nữ có 5 con và những ai biết về Celia Sanchez ở Cuba đều quả quyết rằng bà không phải là người tình của cựu Chủ tịch Cuba. Nhưng ở Miami (Mỹ), cụ ông 92 tuổi tên là Huber Matos – một trong những du kích trong phong trào du kích của Fidel Castro – đã hé lộ một câu chuyện khác.
Cụ ông Huber Matos nói: “Tôi đến Costa Rica để tìm kiếm vũ khí để mang về Sierra Maestra. Khi tôi trở lại Sierra vào năm 1958, Celia Sanchez đã luôn bên cạnh Fidel Castro như hình với bóng và tôi hiểu rằng mối quan hệ giữa họ không phải chỉ là chuyện chính trị mà thân mật nồng nàn. Ngoài mặt họ không thừa nhận và cũng không ai đi xa hơn để đoan chắc là họ làm gì sau đó”.
Celia Sanchez giám sát hậu cần cho quân du kích bao gồm thực phẩm, quần áo, vũ khí và tiền bạc. Bà được gọi là “mẹ đỡ đầu” của Sierra Maestra và Đông Cuba.
Nguyễn Thanh Hải (Theo BBC NEWS)
Nữ trợ lý tin cậy của lãnh tụ Fidel Castro
