Công tử hay nạn nhân của tập đoàn nhà nước!
Ông Dương Chí Dũng (ảnh nhỏ) chịu trách nhiệm về những thua lỗ của Vinalines. Ảnh minh hoạ.
Vụ án nào cũng sẽ khép lại với các quyết định của toà. Một bản án dù nghiêm khắc đến đâu cũng chỉ dành cho cá nhân từng bị cáo. C̣n hàng ngh́n tỷ đồng thua lỗ, thất thoát, “vớt” lại bằng cách nào?
Nhiều vị Chủ tịch HĐQT các tập đoàn tự cho ḿnh cái ghế sánh ngang Bộ trưởng khiến nguyên Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Vơ Hồng Phúc từng than thở trước Quốc hội rằng: Có tập đoàn đóng cửa không tiếp đoàn kiểm tra của Bộ, phớt lờ các yêu cầu!
Quyền hạn của Chủ tịch HĐQT thậm chí c̣n vượt cả… Quốc hội.
Kinh tế thị trường định hướng XHCN tất yếu phải ưu tiên xây dựng các tập đoàn, tổng công ty nhà nước hùng mạnh, đủ sức làm rường cột, làm chỗ dựa cho hoạt động của mọi loại h́nh doanh nghiệp khác. Nhưng sự ưu ái phải gắn với quản lư, giám sát. Ngược lại, khi địa vị lớn quá tầm, tập đoàn luận rằng thế ḿnh hơn người, t́m cách vượt sự quản lư, th́ hệ lụy công tử “đốt tiền nấu cháo” là điều được báo trước. Tiếp sau Vinashin, vụ án tại Vinalines một lần nữa làm nóng dư luận về hiện trạng quản lư tập đoàn, tổng công ty nhà nước, đặc biệt là quản lư vốn, tài sản.
Vinashin, Vinalines, vấn đề không c̣n giới hạn trong phạm vi một vụ án với những bị can, bị cáo đă chỉ mặt, rơ tên, vừa bị khởi tố hay đă lĩnh án. Cùng một tội danh “cố ư làm trái quy định Nhà nước về quản lư kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”, hậu quả gây thất thoát, thua lỗ quá lớn (qua số liệu về vốn, tài sản và kết quả hoạt động kinh doanh của Vinalines giai đoạn 2007-2010 cho thấy, kết quả kinh doanh tổng hợp năm 2007-2008 có lăi, nhưng đến 2009 bị lỗ 412,325 tỷ đồng, năm 2010 tiếp tục lỗ nặng hơn tới 1.273,892 tỷ đồng và hiện c̣n nợ hơn 36 ngh́n tỷ đồng).
Vụ án nào cũng sẽ khép lại với các quyết định của toà. Một bản án dù nghiêm khắc đến đâu cũng chỉ dành cho cá nhân từng bị cáo. C̣n hàng ngh́n tỷ đồng thua lỗ, thất thoát, “vớt” lại bằng cách nào?Là kinh tế mũi nhọn, Nhà nước dành nhiều ưu ái cho kinh tế tập đoàn, tổng công ty với kỳ vọng làm đầu tàu. Chẳng hạn về vốn, Vinalines được bổ sung vốn từ ngân sách, ưu tiên vay vốn với lăi suất ưu đăi từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam để thanh toán cho hợp đồng đóng tàu mới, được cho vay lại nguồn vốn trái phiếu quốc tế của Chính phủ, bảo lănh vay vốn nước ngoài, cho phép phát hành trái phiếu, được ưu đăi thuế thu nhập doanh nghiệp, dùng tiền từ chuyển đổi quỹ đất của các doanh nghiệp… Những ưu ái đó về lư thuyết là đúng và cần thiết cho một nền kinh tế cần những mũi nhọn. Nhưng sự giàu có về tiền và địa vị quá tầm, áo mặc quá khổ dễ tạo sự thao túng, lũng đoạn kinh tế.
Theo Nghị định 101 về thí điểm thành lập, tổ chức, hoạt động và quản lư tập đoàn kinh tế nhà nước, Hội đồng quản trị các tập đoàn có từ 5 đến 9 thành viên do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm hoặc thay thế, khen thưởng, kỷ luật theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ quản lư ngành. Chủ tịch HĐQT có quyền quyết định đầu tư thành lập mới, tổ chức lại, giải thể, chuyển đổi sở hữu công ty con là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên với mức vốn điều lệ của mỗi công ty đến 50% tổng giá trị tài sản được ghi trong báo cáo tài chính gần nhất của công ty mẹ…
Với địa vị như vậy, nhiều vị Chủ tịch HĐQT tự cho ḿnh cái ghế sánh ngang Bộ trưởng khiến nguyên Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Vơ Hồng Phúc từng than thở trước Quốc hội rằng: Có tập đoàn đóng cửa không tiếp đoàn kiểm tra của Bộ, phớt lờ các yêu cầu! Quyền hạn của Chủ tịch HĐQT thậm chí c̣n vượt cả… Quốc hội, bởi nếu tổng giá trị tài sản tập đoàn, tổng công ty là 100 ngh́n tỷ th́ Chủ tịch HĐQT được quyết đến 50%, tức 50 ngh́n tỷ, trong khi 35 ngh́n tỷ đă thuộc thẩm quyền Quốc hội. Bởi thế, việc mua sắm các con tàu nâng tổng số vốn lên cả trăm ngh́n tỷ đồng, nhưng Quốc hội không được quyết dẫn tới tàu cũ, tàu thải của nước ngoài có dịp “nghỉ ngơi” ở cảng biển của ta.
Cách đây hơn một tháng, khi cho ư kiến về việc bổ sung vốn cho các công tŕnh cấp bách và vốn cho vấn đề an sinh, phúc lợi xă hội, UBTV Quốc hội đă rất băn khoăn khi nguồn vốn bổ sung xây dựng 73 ngh́n căn nhà t́nh nghĩa chỉ có 300 tỷ đồng. Bộ Tài chính tŕnh bày ngân sách eo hẹp, muốn tăng lên nhưng thêm đằng này th́ phải bớt chỗ kia, mà suy tính chưa biết bớt chỗ nào. Cân đối lại, UBTV Quốc hội quyết định tăng thêm 700 tỷ để có 1.000 tỷ xây 73 ngh́n nhà t́nh nghĩa (dự toán là 2.900 tỷ).
Ngẫm số liệu đó càng thấy giá trị đồng tiền Nhà nước khó khăn và quư giá biết bao (quư quá nên "người người" tranh thủ...cất!)
Theo Đăng Minh
Dân trí