Tôi tự hào v́ ḿnh là người Việt với một truyền thống văn hóa, đạo lư tốt đẹp. Nhưng tôi thấy xấu hổ v́ những tính xấu của người Việt. Bạn đừng tự ái v́ những bài viết chê trách người Việt xấu tính v́ liều “thuốc đắng” đó là sự thật.
Có lẽ xuất phát từ một xă hội thuần nông, kinh tế c̣n nghèo nàn nên cũng ảnh hưởng và tác động nhiều tới đời sống con người Việt Nam. Nhưng không v́ thế mà ông bà ta xưa quên nếp sống văn hóa. Văn hóa và bản sắc Việt với những điều tốt đẹp được hun đúc và ǵn giữ hàng ngàn năm. Trong bài viết này tôi chỉ xin nói về những quan niệm và cách sống, giao tiếp, ứng xử của người xưa để thấy những người “chân đất”, để thấy ông cha ta rèn luyện nhân cách và nếp sống như thế nào?
Cha ông ta có những quan điểm sống rất sâu sắc và chí t́nh:
Đói cho sạch, rách cho thơm; Giấy rách phải giữ lấy lề: Nghèo, đói nhưng phải lấy lễ nghĩa, đạo đức làm trọng. Nhưng bây giờ thói hư tật xấu không những bắt nguồn từ nghèo đói mà kể cả từ sự giàu có nữa. Ví như tính tham lam, thiếu ư thức của một bộ phận người Việt, mua bán gian lận, sinh hoạt bê tha, xả rác bừa băi … đâu có kể giàu nghèo.
Ăn trông nồi, ngồi trông hướng; Miếng ăn miếng nhục; Miếng ăn quá khẩu thành tàn…Các cụ dạy về văn hóa ăn uống rất sâu xa. “Ăn” là một bản năng nhưng cũng phải học, học hàng ngày. Ăn uống phải nh́n xung quanh, không chỉ biết có bản thân ḿnh, phải biết giữ ư tứ, thể diện. Không thể để bị khinh, để mang nhục chỉ v́ miếng ăn. Ra nước ngoài mới bộc lỗ rơ điều này.
Học ăn, học nói, học gói, học mở: Từ việc ăn, cho đến việc nói và làm; đều phải học, không có ǵ tự nhiên mà đến. Đi nước ngoài lại càng phải học v́ văn hóa, nếp sống, cách nghĩ khác nhau. Mà học th́ không quá khó, chỉ cần ḿnh có ư thức học hỏi và chịu khó quan sát th́ ḿnh có thể làm được như họ. Như ăn tiệc, như xếp hàng, như giao tiếp ứng xử với người nước ngoài, như giữ ǵn trật tự, vệ sinh nơi công cộng…
Uốn cây từ thuở cây non, dạy con từ thuở con c̣n thơ ngây: Đây là một bài học cho các bậc cha mẹ, nhà trường trong việc dạy dỗ con cái. Vậy để h́nh thành nếp sống văn hóa, thói quen tốt th́ gia đ́nh và nhà trường, xă hội phải dạy dỗ trẻ ngay khi c̣n nhỏ. Người lớn cũng thấy được sự ảnh hưởng của ḿnh để làm gương cho trẻ em. Như vậy th́ những thói hư tật xấu làm sao có đất để tồn tại?
Tiên học lễ, hậu học văn: Đề cao lễ nghĩa, đạo đức của con người mà ta cần phải học trước khi học về kiến thức. Đây là cái gốc để h́nh thành nhân cách tốt của mỗi con người, và rộng ra của một xă hội văn minh. Đi một đàng học một sàng khôn: Càng được đi ra ngoài xă hội, ra thế giới càng có cơ hội để học tập, học những điều tốt, điều hay; để từ bỏ những thói hư, tật xấu như các bạn đă nói.
Trên kính, dưới nhường; tôn sư trọng đạo: Đó là bài học về ứng xử với những người xung quanh, đó là một trật tự xă hội mà con người phải tuân thủ. Nó thật khác biệt với những ǵ diễn ra mà chúng ta thấy như cảnh cha con, anh em, thầy tṛ căi cọ chửi bới, đối xử tệ bạc, thậm chí đâm chém lẫn nhau bất chấp đạo lư; cảnh chen lấn xô đẩy nơi công cộng bất chấp luật lệ… Nhà sạch th́ mát, bát sạch ngon cơm: Dạy con cháu ư thức vệ sinh, gọn gàng ngăn nắp, h́nh thành thói quen tốt sẽ có tác động tốt đến đời sống của gia đ́nh (rộng ra là xă hội).
C̣n rất nhiều quan niệm, cách răn dạy của ông bà ta đối với con cháu để mong muốn con cháu ḿnh được học tập và áp dụng trong cuộc sống để cuộc sống đẹp hơn, tốt hơn. Như các câu: Lá lành đùm lá rách; Kim vàng ai nỡ uốn câu, người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời; Cá không ăn muối cá ươn, con cưỡng cha mẹ trăm đường con hư; Không thầy đố mày làm nên; Gần mực th́ đen, gần đèn th́ rạng…
Các cụ xưa tuy nghèo thật nhưng luôn có ḷng tự trọng: Đói cho sạch, rách cho thơm. Những quan niệm sống xưa cho đến nay vẫn c̣n nguyên giá trị. Thiết nghĩ, văn hóa không phân biệt giàu nghèo. Thực tế cuộc sống đă chứng minh người giàu không có nghĩa là có văn hóa và ai bảo người nghèo th́ không có văn hóa? Giữa người nghèo, hoặc ít tri thức xấu tính và người giàu hoặc trí thức đầy ḿnh xấu tính th́ ai đáng chê cười hơn? Nhiều ư kiến cho rằng trước đây người Việt ra nước ngoài không bị coi thường như bây giờ, vậy nguyên nhân do đâu?
Tôi tự hào v́ ḿnh là người Việt với một truyền thống văn hóa, đạo lư tốt đẹp. Nhưng tôi thấy xấu hổ v́ những tính xấu của người Việt. Bạn đừng tự ái v́ những bài viết chê trách người Việt xấu tính v́ liều “thuốc đắng” đó là sự thật. “Thuốc đắng dă tật sự thật mất ḷng”, thà rằng “mất ḷng trước nhưng được ḷng sau”, người xưa nói thế quả không sai đâu.
Việt Nam ta c̣n nghèo, về kinh tế c̣n phải phấn đấu nhiều. Nhưng văn hóa, văn minh th́ không thể không học tập. Xă hội ta vẫn nhiều những con người, những hành vi, nghĩa cử đẹp; vẫn nhiều những cái hay cái đẹp. Biết hay để học biết nhục để sửa, vậy nên ta phải học, học người xưa, người nay, học thế giới xung quanh th́ mới ngẩng cao đầu được.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Những bài học rèn nhân cách của người Việt xưa
