Ẩn trong vẻ lạnh lùng, vô cảm thậm chí cáu gắt khó chịu của mỗi người Việt Nam là một con người khác. Con người của sự chia sẻ, thương yêu và giúp đỡ lẫn nhau trong hoạn nạn, lúc khó khăn. Những đức tính này được hun đúc, bồi đắp qua hàng ngh́n năm chống lại sự đô hộ của người Tàu phía Bắc không dễ ǵ phai nhạt.
Ảnh: Ngô Quyền phá quân Nam Hán mở ra thời kỳ độc lập cho Việt Nam.
Nhưng tại sao con người thật thà, chất phác, tốt tính đó của người Việt ngày nay bị che khuất bởi những lớp vỏ xấu xí? Tại sao những nghi kỵ, lừa lọc, chụp giật, tư lợi trở nên phổ biến?
Một nhà văn kỳ cựu đă từng nói, ngày đầu đi kháng chiến vui lắm. Dọc đường hành quân, những người lính trẻ hát “Thiên thai” hay “Suối mơ” thật lăng mạn. Cuộc chiến chinh là một bản hùng ca của dân tộc. Mặc những gian khổ, bệnh tật, hy sinh, nhưng từng bước hành quân vẫn lung linh bầu trời tổ quốc trong tim. Văn nghệ sĩ, trí thức, thanh niên lên đường v́ chủ nghĩa yêu nước. Họ chiến đấu và hy sinh v́ độc lập cho dân tộc, và tự do cho nhân dân. Đây cũng chính là lư do làm cho cuộc chiến tranh giải phóng Việt Nam có tính chính danh, và chính nghĩa, và quy tụ được toàn bộ người Việt Nam trong cũng như ngoài nước.
Tiếc thay, trong quá tŕnh đi t́m độc lập và thống nhất đất nước, chúng ta đă không coi trọng tự do cá nhân. Những khẩu hiệu “hy sinh quyền lợi cá nhân để phụng sự cho lợi ích tập thể” đă dẫn đến những chính sách sai lầm trong quá khứ. Các chương tŕnh như cải cách ruộng đất, xóa bỏ chùa chiền, công hữu hóa tài sản đă làm tổn thương nền tảng xă hội và đạo đức của dân tộc. “Thiên thai”, “Suối mơ” không c̣n được hát nữa, thay vào đó là “Cùng nhau đi hồng binh” hay “Tiếng hát ngày thứ Bảy cộng sản”. Sự khát khao độc lập, tự do của dân tộc được khoác lên ḿnh một chiếc áo mới, với sứ mệnh mới: bảo vệ Chủ nghĩa xă hội. Con người Việt Nam tự tạo cho ḿnh một cái vỏ bọc, để tránh những quy chụp “tư sản”, “không có tính giai cấp” thậm chí “phản cách mạng”.
Có nhiều lư giải cho rằng khi chúng ta làm kháng chiến, để phát huy sức mạnh tập thể, trăm người như một, th́ hy sinh tự do cá nhân là điều cần thiết. Lịch sử là lịch sử, và không có điều “giá như” hoặc “nếu điều đó xảy ra”. Quan trọng, trong thời b́nh khi thế giới đă thay đổi, Việt Nam đă thay đổi, chúng ta, những con người đang sống trong thời đại này phải hành động để sau này con cháu không phải đặt câu hỏi “giá như” và “nếu điều đó xảy ra” nữa.
Việt Nam trong thế kỷ 21 có hướng nh́n ra biển. Chúng ta nh́n ra biển, v́ biển chính là cánh cửa đưa Việt Nam vào với thế giới. Khoa học, công nghệ, và toàn cầu hóa đă làm điều không thể trong hàng ngh́n năm qua thành điều có thể trong ngày nay. Từ thời bắc thuộc (111 trước Tây lịch đến 931 sau Tây lịch) cho đến thời độc lập sau này, Việt Nam thường nh́n về phương Bắc. Nh́n về phương Bắc, v́ chúng ta đă thấm nhuần văn hóa và tư tưởng Nho giáo và tin rằng, phương Bắc là đúng. Ai học được văn hóa, khoa học từ phương Bắc là người giỏi, ai không học được là người dốt. Chúng ta nghĩ và tư duy trong chính cái khuôn mẫu do chúng ta du nạp, và cảm thấy an toàn trong cái lồng kính đó.
Ngày nay, chúng ta hiểu thế giới đa dạng hơn rất nhiều những ǵ đến từ phương Bắc. Chúng ta hiểu, Việt Nam có thể nh́n về hướng Đông, Tây và Nam để tích hợp trí tuệ của nhân loại, và quan trọng hơn củng cố nền độc lập quốc gia. Sau hơn một ngh́n năm bị đô hộ, và hơn một ngh́n năm ǵn giữ, độc lập dân tộc đâu phải là điều nhỏ để chúng ta đánh mất. Quan trọng hơn, độc lập phải mang lại tự do, và tự do cần thiết để ǵn giữ độc lập.
Con người phải tự do sống thật là ḿnh, nói những điều ḿnh suy nghĩ, và làm những điều ḿnh tin là đúng. Nếu chúng ta phải nói, phải nghe những điều chúng ta không tin th́ thật là bất hạnh. Con người chất chứa đầy những mâu thuẫn, là con người của đau khổ. Nh́n vào những khuôn mặt đó, chúng ta không thấy nụ cười, mà chỉ là những nếp nhăn ưu phiền, lo âu và bất lực. Về vật chất, đâu có khổ như thời kháng chiến, mà sao bây giờ mặt chúng ta lại úa tàn hơn?
Hăy sống tự do để chúng ta gỡ bỏ những vỏ bọc làm người Việt xấu xí, sống v́ nhau như những ngày xưa. Hăy bắt đầu từ điều nhỏ nhất: đừng nói dối và đừng đồng ư với lời nói dối. Khi đó, những vỏ bọc xấu xí sẽ tự rơi, v́ chúng chỉ bám được vào ta khi ta c̣n nói dối.
Hăy mỉm cười và bắt đầu làm những điều tốt đẹp, không chỉ cho bản thân, gia đ́nh, hàng xóm của ḿnh, mà cho tất cả mọi người.
Sống thật, sống tốt cũng chính là sống có ích nhất cho đất nước ḿnh lúc này!
Nguồn: Thái Tuấn/Danluan