NHỮNG ĐIỀU CHƯA BIẾT VỀ BỨC TƯỜNG BERLIN

[Romano]

Nhân kỷ niệm 25 năm sau ngày bức tường Berlin sụp đổ (9/11/1989 - 9/11/2014), "nhật báo Pháp Les Echos đã nêu bật « 5 suy nghĩ sai lệch về Bức tường Berlin ». Tờ báo kinh tế Pháp trích dẫn Hope M Harrison trên tờ báo Mỹ The Washington Post "- Theo Nguyễn Quang Lập. Xin được nói thêm về "05 suy nghĩ sai lệch về bức tường Berlin" được Nhật báo Les Echos đề cập.

Tiết lộ đầu tiên của Nhật báo này cho rằng "Bức tường Berlin là một bức tường duy nhất". Nhật báo này đã thông tin thêm như sau: "Thật ra, đây là hai bức – tường kép – cách nhau 146 mét. Giữa hai bức tường có "hành lang tử thần" với các chốt gác, đèn chiếu, giây kẽm gai". Với cương vị của một người quan tâm đến sự kiện này thì thông tin này không có nhiều ý nghĩa lắm. Bởi, đã là bức tường ngăn cách hai ý thức hệ, hai chế độ đối nghịch thì đương nhiên cơ chế tự bảo vệ đều được thiết lập hòng có thể bảo vệ được chính lợi ích của mình. Và tôi nghĩ rằng, việc cho rằng ""Bức tường Berlin là một bức tường duy nhất" chỉ có thể là suy nghĩ của Phóng viên Nhật báo Les Echos, chứ nó chưa bao giờ là suy nghĩ của số đông. Điều này còn cho thấy, rõ ràng Nhật báo hoạt động báo chí thiếu tính chuyên nghiệp, thay vì tôn trọng và phản ánh khách quan vấn đề thì họ lại lấy chính mình làm trung tâm để mặc nhiên diễn thuyết vấn đề.


Về "Ngộ nhận 2 : Việc xây tường do Liên Xô quyết định" xin không bàn đến bởi các cứ liệu lịch sử được nói đến chưa ai có thể kiểm chứng nó hoàn toàn đúng. Và tất nhiên, cái gì đang đóng khung trong nghi hoặc thì người nghe có quyền hoài nghi.


Về "Ngộ nhận 3 : Tổng thống Mỹ Ronald Reagan đã góp phần làm sụp đổ Bức tường Berlin". 25 năm sau ngày bức tường Berlin bị phá dỡ để đem lại sự thống nhất cho Nước Đức hiện nay, nhiều người vẫn lầm tưởng rằng bài phát biểu của ông Ronald Reagan vào tháng 06/1987 ở Berlin "kêu gọi : « Gorbatchev hãy phá vỡ bức tường này ! » đã giúp cho việc bức tường sụp đổ năm 1989". Và như thế, với cách hiểu này thì chính nước Mỹ chứ không phải ai khác là quốc gia có vai trò to lớn trong kết thúc cuộc chiến tranh kéo dài dai dẳng nhiều năm sau thế chiến hai và thiết lập lại một trật tự thế giới có lợi cho Phương Tây. Song, đúng nhưNhật báo Les Echos: "Nhưng thực ra, công cuộc cải cách của ông Gorbatchev đóng vai trò quan trọng hơn nhiều so với bài diễn văn của Tổng thống Mỹ, cũng như các cuộc biểu tình phản đối ở Đông Đức, và sự kiện hàng ngàn người đã chạy đến xin tỵ nạn ở các đại sứ quán Tây Đức ở Đông Âu. Chính quyền Đông Đức đã phải quyết định giảm nhẹ thủ tục cấp visa". Bức tường Berlin sụp đổ và đi liền với đó là sự tan rã của Đông Âu và Liên Xô hoàn toàn không thể xem đó là sự thắng thế của sức mạnh Phương Tây - Nơi nước Mỹ gần như có ảnh hưởng tuyệt đối. Nó cũng không cho thấy sự thắng thế về mặt tinh thần, vấn đề này nên được nhìn nhận là sai lầm về mặt quản lý, điều hành đất nước của lãnh đạo Liên Xô và hàng loạt quốc gia thân Liên Xô khi đó và hoàn toàn không có sự tương quan, liên hệ nào với cái gọi là cáo chung của một hệ tư tưởng lạc hậu, không hợp thời như Báo giới Châu Âu vẫn tuyên truyền 25 năm nay.


Về "Ngộ nhận 4 : Bức tường sụp đổ ngày 09/11/1989". Theo thông tin được Nhật báo Les Echos: "Trong thực tế, trong đêm 09/11 và nhiều tuần lễ sau đó, người ta đã lấy búa đập bức tường, tạo thêm nhiều lối đi. Nhưng đã phải mất hai năm để tháo gỡ những công trình kiên cố chung quanh Berlin và mất 4 năm để tháo bỏ những công trình dọc biên giới Đông và Tây Đức. Ngày nay Bức tường vẫn còn đứng vững ở một số nơi, và cũng chưa tìm ra hết hàng trăm quả mìn còn được gài tại nơi này". Điều này cho thấy rằng, dù ý chí của những nhà lãnh đạo ủng hộ phá huỷ bức tường Berlin lúc ấy là rất quyết liệt, song việc phá dỡ bức tường không thể diễn ra ngày một, ngày hai và nó cũng không thể diễn ra một cách triệt để nhất. Bằng chứng là hiện tại trên nền cũ của Bức tường tồn tại cách đây 25 năm vẫn còn có nhiều bộ phận chưa bị phá dỡ, nó vẫn tồn tại như thể đang gợi nhắc cho những người Đức hiện tại về một giai đoạn họ từng là hai, về một thời hệ tư tưởng CNXH từng tồn tại tại đất nước của chính họ. Chắc chắn đó là điều mà những người Đức hoài cổ và yêu CNXH tiếc nuối chứ không phải nó đã hoàn toàn là sự đổ nát sau sự kiện 09/11/1989 như nhiều người nói. Và rằng, dù thế nào đi nữa thì việc phá bỏ bức tường vào thời điểm ấy cũng chỉ là ý chí của một số người, không phải là tất thảy người Đức.


Về "Ngộ nhận 5 : Người Đức hân hoan mừng ngày Bức tường sụp đổ". Đây là thông tin được nhiều tờ báo lớn, hãng tin của Châu Âu và Mỹ đưa tin sau sự sụp đổ của Bức tường Berlin nhưng hình như đây mới là một nửa sự thật dưới con mắt của người hiểu chuyện. Theo Les Echos: "Thật ra, đối với nhiều người, nhất là ở Đông Đức, việc thống nhất nước Đức gây ra nhiều khó khăn hơn là dự kiến : Thất nghiệp cao, hố bất bình đẳng vẫn chưa lấp được. Hiện nay nhiều người Đức kêu gọi phải kỷ niệm một cách đúng đắn ngày bức tường sụp đổ". Cho nên, đừng ngộ nhận rằng, nước Đức hoàn toàn khác thời điểm trước năm 1989 là nhờ vào sự đổ vỡ của bức tường ngăn cách. Những khó khăn của ngày đầu thống nhất hai Miền Đông - Tây đã đe doạ đến niềm tin của người dân về cái quyết định ấy. Nước Đức được như hôm nay không thể cho đó là hệ quả trực tiếp, tiên quyết từ sự kiện 09/11/1989, thậm chí nếu người Đức không có bản lĩnh và không có những con người như đương kim Thủ tướng hiện tại thì biết đâu nước Đức hiện tại đang lẩn khuất đâu đó trong bảng xếp hạng các quốc gia nghèo nhất hành tinh?


Như thế, rõ ràng 25 năm sau một sự kiện, người đương thời đã có thể hiểu hơn về một sự kiện, một dấu mốc chuyển hướng của người Đức; những thành tựu hiện tại là một điều nước Đức đáng tự hào và trân trọng nhưng thử hỏi nó được hưởng bao nhiều % thuận lợi từ sự thống nhất năm 1989 thì không ai dám nói. Chính vì vậy, dù lễ kỷ niệm sẽ được trang hoàng lộng lẫy đến như thế nào thì hi vọng cái ánh hào quang hôm nay sẽ không bị biến dạng bởi "8.000 bong bóng chiếu sáng sẽ được thả dọc theo dấu vết Bức tường trước đây, tạo thành một đường ranh giới "ánh sáng" ở trung tâm Berlin". Hi vọng người Đức nói riêng, thế giới nói chung sẽ nhìn nhận đúng hơn về một sự kiện nó đơn thuần là một biến cố lịch sử khởi đầu cho một giai đoạn mới của nước Đức, chính người Đức mới tạo ra nước Đức hôm nay chứ không sự tan rã của bức tường năm 1989 tạo ra nước Đức hôm nay./.
tm