Ukraine hôm qua (23/12) đã có một bước đi được họ miêu tả là “mang tính lịch sử” nhằm tiến tới việc gia nhập liên minh quân sự NATO. Động thái này của Kiev được cho là một hành động thách thức chưa từng có nhằm vào Nga. Việc Ukraine chọc giận Nga vào thời điểm này rõ ràng là không thích hợp khi mà các nước sắp ngồi lại đàm phán với nhau để tìm ra một giải pháp cho cuộc chiến ly khai kéo dài nhiều tháng qua ở quốc gia Đông Âu này.
Tổng thống Poroshenko
Các nghị sĩ trong Quốc hội Ukraine được kiểm soát bởi chính phủ hôm qua đã bỏ phiếu nhất trí cao về việc thông qua dự luật từ bỏ vị trí không liên kết, không liên minh của Ukraine. Điều này đồng nghĩa với việc Kiev đã sẵn sàng gia nhập vào các liên minh quân sự.
Tổng thống Petro Poroshenko đã thề rằng sẽ đưa Ukraine vào dưới cái ô bảo vệ quân sự của phương Tây sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử được tổ chức ngay sau vụ lật đổ cựu Tổng thống Yanukovych hồi tháng 2.
"Cuộc chiến giành độc lập, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của Ukraine đã trở thành một nhân tố quyết định trong mối quan hệ của chúng ta với thế giới”, ông Poroshenko đã phát biểu như vậy với các đại sứ nước ngoài ở thủ đô Kiev tối hôm 22/12.
"Hội nhập Châu Âu và Châu Âu-Đại Tây Dương – đó là tiến trình của Ukraine”, ông Poroshenko đã viết như vậy ngay sau khi cuộc bỏ phiếu từ bỏ vị thế không liên minh của Ukraine kết thúc với số phiếu ủng hộ 303/8.
Kiev đã lần đầu tiên thông báo về ý định tìm kiếm cái ô bảo vệ của NATO với tư cách là một thành viên hồi tháng 8.
Phát biểu trước các nghị sĩ Quốc hội, Ngoại trưởng Ukraine Pavlo Klimkin cho biết, động thái thông qua việc từ bỏ vị thế không liên minh, không liên kết đã nhấn mạnh quyết tâm của Kiev trong việc hướng trọng tâm về Châu Âu và phương Tây.
Phản ứng của Nga và phương Tây
Nga luôn coi việc NATO bành trướng ra hướng đông là một mối đe doạ nghiêm trọng đối với an ninh nước này. Việc Ukraine – một nước láng giềng ngay sát nách Nga ấp ủ ý định gia nhập vào liên minh quân sự đối đầu với Nga đương nhiên là điều không thể chấp nhận đối với Moscow. Giới chức Nga đã phản ứng đầy tức giận trước động thái mới nhất của chính quyền Kiev.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov yêu cầu Kiev “chấm dứt ngay cách tiếp cận đối đầu” và ngừng ngay việc thực hiện những biện pháp “hoàn toàn phản tác dụng” kiểu đó. Theo ông Lavrov, những bước đi của Kiev chỉ khiến cuộc đối đầu giữa hai nước trở nên căng thẳng hơn, nghiêm trọng hơn.
Thủ tướng Dmitry Medvedev thậm chí còn thẳng thừng hơn khi tuyên bố, “về bản chất, việc Ukraine xin gia nhập vào NATO sẽ biến nước này thành một đối thủ quân sự tiềm năng của Nga”.
Ông Medvedev cảnh báo việc Ukraine từ bỏ vị thế trung lập và việc Mỹ thông qua dự luật áp dụng thêm đòn trừng phạt nhằm vào Nga “cả hai đều để lại những hậu quả tiêu cực”.
"Và đất nước chúng tôi sẽ phải đáp trả lại những động thái đó”, Thủ tướng Nga đã viết như vậy trên trang Facebook.
Mối quan hệ giữa Moscow và Kiev đang rơi xuống mức thấp nhất kể từ khi Nga tiến hành sáp nhập bán đảo Crimea hồi tháng 3 và sau đó là sự bùng nổ cuộc chiến ở miền đông Ukraine.
Kiev cùng với các đồng minh phương Tây liên tục đổ lỗi cho Nga về việc dàn dựng và vũ trang cho cuộc chiến ly khai ở miền đông Ukraine. Moscow bác bỏ cáo buộc này.
Nỗ lực gia nhập NATO của Ukraine cũng gây ra một phản ứng khác nhau từ các quan chức NATO. Điều đáng buồn và đáng thất vọng với Ukraine là phần lớn các quan chức của NATO đều cho rằng Kiev chưa sẵn sàng được kết nạp vào liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương này. NATO đòi hỏi Kiev phải tiến hành những cải cách sâu rộng trước khi nghĩ đến việc theo đuổi tiến trình gia nhập NATO.
Rõ ràng, khả năng Ukraine được kết nạp làm thành viên của NATO là rất khó khăn. Điều này đã được rất nhiều quan chức NATO tuyên bố trước đây. Tuy nhiên, trong một phát biểu được cho là có phần mang tính an ủi, một phát ngôn viên của NATO ở Brussels đã nói: "Cánh cửa của chúng tôi luôn mở và Ukraine sẽ trở thành một thành viên của NATO nếu nước này mong muốn và hoàn thiện được các tiêu chuẩn cũng như tuân thủ được các nguyên tắc cơ bản cần thiết”.
Tuy nhiên, ngay sau phát biểu trên, một quan chức cấp cao của Mỹ thẳng thừng khẳng định, việc Ukraine gia nhập NATO sẽ chưa được xem xét dù Kiev vừa từ bỏ vị thế không liên minh, không liên kết.
"Quy chế thành viên NATO cho Ukraine sẽ không được liên minh xem xét vào thời điểm này và bản thân Ukraine cũng chưa đòi hỏi như vậy”, vị quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ cho hay.
Việc chính quyền Kiev có hành động thách thức Nga vào thời điểm này được cho là hoàn toàn không thích hợp khi mà các nước đang chuẩn bị ngồi vào bàn đàm phán để tìm kiếm giải pháp nhằm kết thúc cuộc xung đột kéo dài nhiều tháng qua ở miền đông Ukraine. Rõ ràng, Ukraine còn một đường rất khó khăn và rất dài để tiến tới trở thành một thành viên của NATO. Nhiều người còn tin rằng, Ukraine còn không có khả năng để được kết nạp vào NATO. Vậy Kiev đưa ra động thái mới nói trên là để nhằm mục tiêu gì? Phải chăng là Kiev muốn thách thức Nga, muốn chọc giận Nga? Điều này thực ra chỉ gây hại cho chính Kiev. Ảnh hưởng lớn nhất ngay trước mắt sẽ là cuộc đàm phán hoà bình mong manh dự kiến diễn ra trong tuần này ở thủ đô Minsk của Belarus.
Cơ hội thành công của cuộc đàm phán nói trên sẽ ít đi khi các bên tham gia bị đẩy vào tình thế đối đầu căng thẳng hơn, nóng bỏng hơn.
Kiệt Linh (tổng hợp)
