Theo đúng kế hoạch đặt ra, Mỹ sẽ điều tàu chiến và máy bay vào phạm vi 12 hải lư xung quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp phi pháp ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Sở dĩ Mỹ quyết ra tay với Trung Quốc v́ cuộc đàm phán ngoại giao với Tập Cận B́nh nhằm t́m ra giải pháp về biển Đông nhưng không thành công. Nếu khoanh tay th́ tất nhiên Tàu khựa sẽ nuốt trọn biển Đông.
Tàu sân bay USS Carl Vinson của Mỹ tham gia tập trận tại Biển Đông vào tháng 5.2015
Tờ Foreign Policy hôm 3.10 dẫn nguồn tin độc quyền tiết lộ quyết định trên, được Nhà Trắng đưa ra sau khi không thể thuyết phục được Bắc Kinh ngưng các hành động phi pháp ở Biển Đông trong cuộc hội đàm giữa Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh.
Quyền tự do hàng hải
Các quan chức Nhà Trắng và Lầu Năm Góc cho hay thời điểm và kế hoạch tuần tra chi tiết theo các nguyên tắc tự do hàng hải vẫn đang được tính toán. “Vấn đề không c̣n là có hay không mà là bao giờ”, một quan chức Bộ Quốc pḥng Mỹ nói về việc điều tàu áp sát các tiền đồn quân sự mà Trung Quốc đang xây dựng.
Động thái trên chắc chắn sẽ làm leo thang căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. Tuy nhiên, giới chức Mỹ đă kết luận rằng nếu không điều tàu chiến và máy bay áp sát các đảo nhân tạo, Washington sẽ bị xem là ngầm chấp nhận những yêu sách chủ quyền phi lư của Bắc Kinh.
Chính quyền Mỹ lâu nay nhấn mạnh nước này không đứng về phía nào trong các tranh chấp chủ quyền lănh thổ ở Biển Đông. Tuy nhiên, Washington luôn bày tỏ lo ngại trước những thủ đoạn đe dọa láng giềng của Bắc Kinh cũng như nỗ lực quân sự hóa các băi đá ngầm ở quần đảo Trường Sa của VN. Theo giới chức Mỹ, Trung Quốc đă xây dựng 3 đường băng trên các tiền đồn quân sự ở Biển Đông, lắp đặt các hệ thống radar và thiết bị liên lạc, nạo vét các cảng nước sâu có thể tiếp nhận tàu chiến lớn.
Theo Foreign Policy, Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Ash Carter đă yêu cầu các chỉ huy quân sự vạch phương án đối phó các hoạt động của Trung Quốc, sau khi Bắc Kinh tăng tốc bồi đắp ở quy mô chưa từng thấy vào đầu năm nay. Dẫu vậy, Washington đă chần chừ triển khai tàu hải quân vào khu vực 12 hải lư quanh các đảo nhân tạo này v́ muốn để cho các nhà ngoại giao có thêm thời gian thương thuyết về một thỏa thuận “đóng băng” hoạt động bồi đắp và quân sự hóa ở khu vực.
Những lời kêu gọi về một giải pháp ngoại giao của Mỹ thời gian qua không mang lại kết quả cụ thể. Do đó, chính quyền Mỹ cùng các đồng minh trong khu vực cho rằng đă đến lúc cần phải hành động để làm rơ quan điểm của Washington.
Trong bài phát biểu tại khóa họp thường niên của Đại hội đồng LHQ mới đây, Tổng thống Obama tuyên bố: “Tại Biển Đông, Mỹ không có yêu sách lănh thổ. Chúng tôi không phán xét các yêu sách. Nhưng như mọi quốc gia tề tựu ở đây, chúng tôi có lợi ích trong việc duy tŕ các nguyên tắc căn bản của quyền tự do hàng hải và tự do giao thương, và trong việc giải quyết các tranh chấp thông qua luật pháp quốc tế, chứ không phải luật lệ của vũ lực.
Theo ông Scott Harold, Phó giám đốc Trung tâm chính sách châu Á - Thái B́nh Dương của Tổ chức nghiên cứu Rand Corp., việc đưa tàu và máy bay vào gần các tiền đồn nhân tạo sẽ nhấn mạnh lập trường của Washington là không công nhận các yêu sách phi lư của Trung Quốc cũng như những phương pháp hung hăng nhằm áp đặt chúng. “Hiện có lo ngại là nếu bạn không giữ vững lập trường của ḿnh, người Trung Quốc sẽ xem điều đó như là bằng chứng rằng bạn không sẵn ḷng bảo vệ những điều mà bạn tuyên bố là nguyên tắc của ḿnh”, ông Harold nói.
Nguy cơ đối đầu
Theo nhận xét của một số chuyên gia về t́nh h́nh khu vực, kế hoạch nói trên của Bộ Quốc pḥng Mỹ là dấu hiệu cho thấy cuộc hội đàm giữa ông Tập và ông Obama không diễn ra suôn sẻ như những ǵ báo giới Trung Quốc tường thuật. Vào tháng trước, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố nước này “cực kỳ lo ngại” trước phát biểu của Đô đốc Harry Harris, chỉ huy Bộ Tư lệnh Thái B́nh Dương của Mỹ, rằng Washington nên điều tàu chiến và máy bay vào bên trong phạm vi 12 hải lư quanh các đảo nhân tạo.
Tờ Foreign Policy nhận định việc Mỹ đẩy mạnh thách thức Trung Quốc có thể sẽ làm gia tăng nguy cơ đối đầu hoặc va chạm giữa tàu bè và máy bay hai nước. Chỉ ít ngày trước khi ông Tập Cận B́nh đến Washington, một chiến đấu cơ Trung Quốc đă bay cắt mặt máy bay trinh sát RC-135 của Mỹ ở Hoàng Hải. Vào tháng 8.2014, một chiếc tiêm kích J-11 của Trung Quốc cũng bay cách máy bay tuần tra P-8 Poseidon chưa đầy 6 m trong một vụ khiêu khích bị Lầu Năm Góc lên án là liều lĩnh.
Ngoài phản ứng tiềm tàng từ hải quân Trung Quốc, tàu chiến Mỹ thực hiện hoạt động tự do hàng hải c̣n phải đương đầu với lực lượng tàu cá dày đặc mà Trung Quốc triển khai như là lực lượng dân quân trên biển để thúc đẩy các yêu sách chủ quyền. Tàu cá Trung Quốc từng đóng vai tṛ quan trọng trong nhiều vụ khiêu khích tại Biển Đông vài năm qua. Năm 2012, hàng chục tàu cá Trung Quốc đă tham gia vào cuộc đối đầu với Philippines ở băi cạn Scarborough tranh chấp giữa hai nước. Năm 2009, một nhóm tàu cá Trung Quốc cũng áp sát và quấy rối tàu thăm ḍ đại dương USNS Impeccable của Mỹ trong nhiều ngày tại khu vực.
Therealtz © VietBF