Rung lắc trẻ khi ngủ, con dễ bị động kinh?

[Cothu]

Đôi khi những hành động nhỏ, tưởng chừng như vô hại nhưng lại để lại những hậu quả vô cùng nặng nề, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Có lẽ bạn không thể biết được hành động rung lắc, cưng nựng bé yêu sẽ dễ khiến bé mắc bệnh mà bạn khó có thể đoán ra.

Chúng ta có thói quen tung hứng, nựng lắc con khi vui đùa và cũng có lần “dỗ nín” đứa trẻ bằng rung nựng, ru ầu ơ, thậm chí còn xốc lắc, tát dọa để răn đe khi trẻ làm nũng, chướng nghịch… Trong thơ văn, người ta thi nhau ca tụng sự đong đưa của cái nôi, cái võng… Ngược lại trong y học, các bác sĩ, điều dưỡng nhi khoa kinh nghiệm lại rất sợ và khuyến cáo không nên có các động thái rung nựng, xốc lắc này.
Rung nôi, xốc lắc có hại cho trẻ con!

Hội chứng “trẻ bị lắc” (Shaken Baby Syndrome, SBS) còn gọi “tổn thương não lạm dụng” (Abusive Head Trauma, AHT) là một hội chứng bệnh lý cũng hay gặp, nhưng thường bị bỏ sót qua vì không được chú ý, kể cả các bác sĩ chuyên nhi.

Tuy chưa có thống kê chính xác, nhưng theo các chuyên gia của CDCP (Center for Disease Control and Prevention) thì tần suất bị chết do hội chứng “trẻ bị lắc” đến khoảng 2.000 đứa trẻ hằng năm ở Mỹ.

Hội chứng trẻ bị lắc SBS này thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, nhiều nhất là từ sơ sinh cho đến 8 tháng. Hai đặc điểm cơ thể học ở độ tuổi này là: (1) khối cơ cổ rất yếu, chưa đủ sức giữ vững cái đầu và (2) đầu đứa trẻ khá lớn và nặng so với toàn thân, đầu chiếm đến một phần tư cơ thể, khối não chưa phát triển gì nhiều lại nằm trôi nổi trong môi trường dịch não tuỷ bao bọc chung quanh.

Khi bị lắc rung mạnh, đặc biệt khi bị “tung hứng”, quay “vòng vòng” quá mức, khối não sẽ di chuyển theo quán tính vật lý và có thể va đập vào hộp xương sọ với những hậu quả là não bị sưng phù, áp lực nội sọ tăng lên và tổn thương các mạch máu lớn nhỏ của não…

Những tổn thương này khi đã xảy ra, chắc chắn sẽ để lại nhiều di chứng thần kinh lâu dài sau này cho đứa trẻ, nhẹ có thể là chậm phát triển tinh thần, mất khả năng nói năng, học tập… nặng hơn có thể xuất huyết võng mạc mắt và có thể gây giảm thị lực hoặc mù, điếc, liệt thần kinh, co giật, thậm chí đã có trường hợp trẻ bị tử vong.

Những dấu hiệu báo động

Những tổn thương thần kinh và mạch máu do rung lắc thường kín đáo, nên khó phát hiện ra ngay, cũng có khi đứa trẻ không có biểu hiện gì dù có tổn thương thật sự.

Tùy theo mức độ nặng nhẹ của tổn thương, những dấu hiệu của bệnh sẽ xuất lộ khác nhau: (1) nhẹ đứa trẻ sẽ giảm linh hoạt, lờ đờ, ngủ gà ngủ vịt, không mỉm cười, (2) nặng hơn trẻ sẽ không nhìn thấy, co giật, nôn mửa (3) trầm trọng trẻ sẽ ngừng thở, tím tái, hôn mê… nếu không cấp cứu kịp trẻ có thể tử vong. Cần nhanh chóng nếu phát hiện những dấu hiệu này để kịp thời cứu đứa trẻ.

Ý kiến của những chuyên gia về nằm nôi, xốc lắc

Rất nhiều chuyên gia về nhi không đồng tình với việc chăm sóc con bằng nôi, võng thông thường và lên án mạnh việc xóc lắc trẻ nhỏ:

Theo GS.TSKH Nguyễn Thu Nhạn, Phó Chủ tịch Hội Nhi khoa Châu Á, Chủ tịch Hội Nhi khoa Việt Nam hiện nay dù chưa có công trình khoa học chứng minh việc nằm nôi có ảnh hưởng đến phát triển thần kinh đứa trẻ, nhưng nếu ru lắc, xốc bế mạnh có thể làm giao đông mạnh não, trẻ sẽ bị “say” thăng bằng.

PGS.TS Ninh Thị Ứng, Trưởng Khoa Thần kinh, Viện Nhi TƯ nhận định, trẻ em dưới 1 tuổi không nên nằm nôi vì não chưa phát triển hoàn chỉnh, chưa ổn định trong hộp sọ.

TS.BS Nguyễn Công Nghĩa, BV Phụ Sản Hà Nội, hội chứng trẻ bị lắc rất khó nhận biết nếu không khám kỹ lưỡng, nhưng phòng bệnh lại rất đơn giản.

Để khỏi bị “hội chứng trẻ bị lắc”

Như tên gọi, hội chứng trẻ bị lắc là hậu quả của việc lắc xốc quá nhanh, quá mạnh và đột ngột cái đầu đứa trẻ. Cho nên để ngăn ngừa “hội chứng trẻ bị lắc” cần tránh những động tác xốc lắc, giật mạnh làm thay đổi đầu đứa trẻ một cách đột ngột như: (1) bế thốc ngược, (2) xốc vác trẻ gấp gáp, vội vàng, (3) tung hứng trẻ thái quá (4) tát tai, (5) đánh đá trẻ vào đầu mặt.

Dù chơi đùa hay tạo ra những hoạt động vui chơi khác, người lớn cần chú ý không nên quá vui, quá giận hoặc quá mất kiểm soát mà gây ra những lực tác động mạnh đến bé. Vì như thế rất có hại có sự phát triển não bộ của trẻ.

***