Bắc Kinh thấp thỏm để có cuộc gặp giữa hai nhà lănh đạo cao cắp Trung- Mỹ. Nhưng Tổng thống Trump tuyên bố sẽ không gặp Tập Cận B́nh trước ngày 1/3. Nguyên nhân ǵ vậy?
Ngày 31.1, Tổng thống Donald Trump đă cho biết dự định sẽ gặp ông Tập Cận B́nh “trong tương lai không xa” để thực hiện hiệp nghị mậu dịch cuối cùng và c̣n nói chỉ hai ông mới có thể làm được điều này. Tuy nhiên, ngày 7.2, ông Trump đột ngột tuyên bố sẽ không gặp gỡ ông Tập Cận B́nh trước 1.3 là thời điểm kết thúc “90 ngày ngừng bắn” cuộc chiến mậu dịch theo thỏa thuận ngày 1.12.2018 tại Buenos Aires.
Cuộc gặp gỡ Donald Trump - Tập Cận B́nh lần thứ 2 sẽ không diễn ra trong tháng 2 như Trung Quốc đề nghị.
Trang tin Đa Chiều (DWNews) ngày 8.2 cho biết, hôm 7.2 tại Nhà Trắng, khi một phóng viên hỏi ông có dự định gặp Chủ tịch Tập Cận B́nh trong tháng 2 hay không, ông Trump đă lắc đầu nói “trong tháng này không có khả năng gặp”. Khi được hỏi tiếp: trong tháng 3 hoặc vào thời gian khác liệu có gặp không, ông trả lời “Tạm thời chưa quyết định. Có thể nhanh quá, nhanh quá!”. Tuyên bố này của ông Donald Trump đă khiến thị trường chứng khoán Mỹ nổi sóng, các mă cổ phiếu nhất loạt lao dốc.
Hôm 31.1, khi gặp mặt Phó Thủ tướng Lưu Hạc tại Nhà Trắng, ông Trump đă nói ông chờ đợi cuộc gặp gỡ ông Tập Cận B́nh và cũng chờ đợi được gặp ông Lưu Hạc lần nữa trong tháng 2. Sau cuộc gặp ông Lưu Hạc và nhận bức thư tay của ông Tập Cận B́nh được ông Lưu Hạc chuyển tới, ông Trump đă viết trên trang twitter cá nhân, khẳng định chỉ có cuộc gặp gỡ giữa ông với ông Tập Cận B́nh mới giúp đạt được hiệp nghị cuối cùng. Trong cuộc gặp ông Trump hôm đó, ông Lưu Hạc đă đưa ra đề nghị tiến hành cuộc gặp gỡ Donald Trump - Tập Cận B́nh lần thứ 2 tại đảo Hải Nam.
Ông Donald Trump gây bất ngờ khi đột ngột tuyên bố sẽ không gặp gỡ ông Tập Cận B́nh trước ngày 1.3 là thời điểm kết thúc “90 ngày ngừng bắn”.
Từ những thông tin đó, có thể thấy cuộc gặp với ông Tập Cận B́nh đă nằm trong chương tŕnh làm việc của ông Donald Trump. Vậy tại sao nay ông Trump lại đột nhiên thay đổi chủ ư?
Đa Chiều cho rằng: Thứ nhất là về địa điểm gặp gỡ mà hai bên chuẩn bị. Trong Thông điệp Liên bang hôm 5.2, ông Trump đă tuyên bố ông sẽ gặp gỡ nhà lănh đạo Triều Tiên tại Việt Nam vào hai ngày 27 và 28.2. Nếu ông gặp ông Tập Cận B́nh hoặc các nhà lănh đạo 3 bên Mỹ - Trung - Triều gặp nhau tại Việt Nam th́ các cuộc thương thuyết giữa ông với ông Kim Jong Un về vấn đề hạt nhân và đàm phán về mậu dịch với ông Tập Cận B́nh sẽ đụng nhau, tiêu điểm rất dễ bị một bên phân tán. Căn cứ vào tính cách của Donald Trump hay Tập Cận B́nh th́ việc có lựa chọn Việt Nam làm địa điểm gặp nhau hay không c̣n phải cân nhắc thêm.
C̣n nếu tiến hành gặp gỡ tại đảo Hải Nam theo đề nghị của Lưu Hạc th́ Mỹ rất dễ bị dư luận cho là phía bị động. Trong bối cảnh của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, ông Trump luôn thể hiện Mỹ là bên chiếm ưu thế. Thêm nữa, hai bên Mỹ - Trung vẫn chưa nhất trí trong vấn đề mang tính kết cấu, những người thuộc phái cứng rắn trong Nhà Trắng như Đại diện thương mại Robert Lighthizer, Cố vấn kinh tế Larry Kudlow... cũng không muốn bên ngoài cho rằng Mỹ phải thỏa hiệp với Bắc Kinh. Ông Donald Trump cũng ám chỉ ông Tập Cận B́nh tới thăm Mỹ là một sự lựa chọn. Ở góc độ Trung Quốc, e rằng ông Tập Cận B́nh cũng không muốn gây ấn tượng cho bên ngoài là Trung Quốc đầu hàng Mỹ.
Cũng có báo dự đoán, hai nhà lănh đạo Mỹ - Trung có thể gặp nhau tại Bàn Môn Điếm trên biên giới Hàn - Triều. Hai nhà lănh đạo hai miền Triều Tiên Moon Jae In và Kim Jong Un đă gặp gỡ nhau tại đó, liệu hai nhà lănh đạo Mỹ - Trung có tiếp bước họ hay không th́ không thể biết chắc được.
Trong ngoại giao không có ǵ là chuyện nhỏ. Phía sau cuộc gặp giữa hai nhà lănh đạo là ván cờ ngoại giao. Ông Donald Trump là người thường “vỗ trán ra quyết định” (ư nói tự ḿnh quyết định mọi việc). Lúc trước ông nói ḿnh sắp gặp ông Tập Cận B́nh có thể chỉ là một ư tưởng trong suy nghĩ, c̣n việc sắp xếp bố trí th́ c̣n cần phải có thời gian để hai bên thương thảo.
Thứ hai, đây cũng rất có thể là một sách lược của Mỹ. Theo kế hoạch, hai ông Robert Lighthizer và Steven Mnuchin sẽ tới Trung Quốc ngày 11.2 để đàm phán. Trong Thông điệp Liên bang, ông Trump có đề cập “Mỹ đang nỗ lực cho một hiệp nghị thương mại mới với Trung Quốc. Nhưng nó phải bao gồm những thay đổi thực sự về cấu trúc để chấm dứt các hoạt động thương mại không công bằng, giảm thâm hụt thương mại kinh niên của chúng ta và bảo vệ việc làm cho lao động Mỹ”. Sau đây, hai nước Mỹ - Trung sẽ phải tiếp tục “gặm khúc xương cứng về vấn đề mậu dịch”. Việc ông Trump giờ đây tiết lộ việc sẽ không gặp gỡ ông Tập Cận B́nh trước ngày 1.3 chính là nhằm tạo thế cho đàm phán, tạo nên bầu không khí Mỹ đang chiếm địa vị chủ động.
Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Larry Kudlow cho rằng: c̣n rất lâu mới đến thời điểm diễn ra cuộc gặp gỡ Donald Trump - Tập Cận B́nh để kết thúc cuộc chiến mậu dịch giữa hai nước Mỹ - Trung.
Ông Robert Lighthizer cũng tiết lộ, nếu cuộc đàm phán Mỹ - Trung có những tiến triển trọng đại, ông Trump cho rằng có thể đạt được một hiệp nghị trên các vấn đề lớn th́ sẽ tổ chức cuộc gặp gỡ. Điều đó có nghĩa là, Mỹ đă gắn cuộc gặp gỡ Donald Trump - Tập Cận B́nh với việc cuộc đàm phán thương mại lần 7 có đạt được tiến triển thực chất hay không.
Theo VOA tiếng Trung ngày 7.2, cùng ngày Cố vấn kinh tế Larry Kudlow cũng nói với phóng viên hăng Fox Business: sau này lănh đạo hai siêu cường Mỹ - Trung có thể sẽ gặp nhau nhưng không phải lúc này. Ông nói: “Vào lúc nào đó, hai nhà lănh đạo sẽ gặp nhau, đó là điều Tổng thống Donald Trump luôn nói. Nhưng hiện nay th́ c̣n rất xa mới đến thời điểm đó”.
Tại cuộc gặp gỡ ở Buenos Aires hôm 1.12.2018, hai nhà lănh đạo đă thỏa thuận “ngưng bắn” để mở ra quá tŕnh đàm phán trong 90 ngày. Nếu đến nửa đêm ngày 1.3 mà không đạt được một hiệp nghị th́ từ 0 giờ ngày 2.3, mức thuế quan có tính trừng phạt của Mỹ đối với các mặt hàng Trung Quốc nhập khẩu trị giá 200 tỷ USD sẽ tự động tăng từ mức 10% lên 25%. Trong tuyên bố đưa ra hôm 31.1, Nhà Trắng đă khẳng định lại điều này.
