Quá trình cảnh sát New Zealand truy bắt kẻ xả súng nhà thờ mất 36 phút. Kẻ xả súng giết chết 50 người. Ngay sau khi cuộc gọi khẩn cấp, cảnh sát đã vào cuộc để khống chế kẻ cuồng sát này.
Một sĩ quan cảnh sát đứng gác bên ngoài nhà thờ Al Noor, thành phố Christchurch, New Zealand, nơi xảy ra vụ xả súng ngày 15/3. Ảnh: New York Times.
Abdul Aziz đang cầu nguyện cùng 4 con trai tại nhà thờ Hồi giáo Linwood thì nghe thấy tiếng súng nổ. Thay vì chạy khỏi nơi phát ra tiếng súng, ông lại tiến về phía nó, cầm lấy thứ đầu tiên ông nhìn thấy, một chiếc máy đọc thẻ tín dụng, ném vào kẻ tấn công, theo New York Times.
Kẻ tấn công đánh rơi khẩu súng săn và Aziz lập tức nhặt nó lên. "Tôi bóp cò nhưng súng không nổ", ông nhớ lại. Kẻ tấn công bỏ chạy tới chiếc xe đang chờ sẵn bên ngoài, nơi y cất súng. Aziz chạy theo, ném khẩu súng vào chiếc xe, làm vỡ cửa kính.
Hành động của ông Aziz, như lời các nhân chứng mô tả, đã khiến kẻ xả súng bỏ chạy thay vì quay lại giết thêm nhiều người nữa. Vài phút sau, hai sĩ quan cảnh sát từ thành phố khác nhưng đang làm việc trong khu vực lao xe vào chiếc SUV của nghi phạm khiến chiếc xe dạt vào lề đường. Kẻ tấn công bị bắt, vụ xả súng tồi tệ nhất trong lịch sử New Zealand hiện đại chấm dứt.
Nhà chức trách chưa công bố thông tin chi tiết về từng bước phản ứng của cảnh sát trong vụ xả súng tại hai nhà thờ Hồi giáo ở thành phố Christchurch hôm 15/3, nhưng nhấn mạnh cảnh sát đã khống chế được nghi phạm chỉ 36 phút sau khi nhận cuộc gọi khẩn cấp đầu tiên.
Nếu không nhờ hai sĩ quan cảnh sát chưa được công bố danh tính và ông Aziz, 48 tuổi, người gốc Afghanistan, chủ một cửa hàng nội thất, cuộc thảm sát có thể vẫn tiếp diễn. Nghi phạm mang theo hai khẩu súng khác trong xe cùng hai thiết bị nổ tự chế.
"Rõ ràng hắn có ý định tấn công tiếp", Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern nói sau khi nghi phạm Brenton Tarrant, 28 tuổi, bị bắt. Tarrant là cựu huấn luyện viên thể hình, người gốc Australia. Y được cho là đã đăng một "bản tuyên ngôn" thể hiện tư tưởng bài xích người Hồi giáo và tôn thờ chủ nghĩa người da trắng tối thượng không lâu trước thời điểm gây ra vụ thảm sát khiến 50 người thiệt mạng và 50 người bị thương.
Chưa rõ tay súng đến nhà thờ Al Noor chính xác vào thời gian nào song cảnh sát cho hay họ nhận cuộc gọi đầu tiên báo tin vào lúc 13h41 và 6 phút sau, những sĩ quan đầu tiên đã có mặt tại hiện trường.
Đoạn video truyền hình trực tiếp do Tarrant đăng lên mạng cho thấy tại nhà thờ Al Noor, một người đàn ông đã cố khống chế y nhưng không thành công và bị bắn chết.
Abdul Aziz, người đuổi theo kẻ xả súng tại nhà thờ Linwood ở thành phố Christchurch, New Zealand hôm 15/3. Ảnh: AFP.
Sau 6 phút xả súng, Tarrant rời khỏi hiện trường. Ba phút sau, tiếng còi cảnh sát có thể được nghe thấy trong video trực tiếp của Tarrant khi y lái xe tới nhà thờ tiếp theo. Tiếng còi xe cảnh sát lớn dần lên rồi tắt, cho thấy cảnh sát và kẻ xả súng đã đi lướt qua nhau.
Đồn cảnh sát gần nhất cách nhà thờ Al Noor hai km nhưng các sĩ quan được điều động phản ứng ở xa hơn. Vùng Canterbury, bao gồm cả thành phố Christchurch, có 827 cảnh sát.
Thông thường, có khoảng 30 sĩ quan cảnh sát cơ động chốt trên các đường phố ở Christchurch vào giờ nghỉ trưa các ngày thứ sáu, thanh tra Chris Cahill, đại diện liên đoàn cảnh sát địa phương, cho biết. Khi nhận được cuộc gọi khẩn cấp đầu tiên, người điều phối sẽ điều động tất cả lực lượng phản ứng nhanh tới nhà thờ Al Noor.
Cảnh sát cơ động New Zealand bình thường không mang vũ khí hạng nặng và chỉ mặc đồ bảo vệ chống dao đâm. Vì thế, để đối phó với cuộc tấn công, họ phải dừng lại và lấy vũ khí, gồm một khẩu súng lục Glock và một khẩu súng trường bán tự động M4, cùng áo giáp chống đạn từ cốp xe.
Theo cảnh sát, một đội đặc nhiệm có mặt tại nhà thờ Hồi giáo Al Noor 4 phút sau khi cảnh sát cơ động tới, tức 10 phút sau cuộc gọi khẩn cấp đầu tiên.
Cahill cho biết thông thường, việc điều động này có thể mất nhiều thời gian hơn bởi các sĩ quan phải về đồn cảnh sát để chuẩn bị. Tuy nhiên, hôm 15/3, họ tình cờ đang tham gia một khóa huấn luyện ở trung tâm thành phố và đã được trang bị sẵn sàng.
"Đối với bất kỳ lực lượng cảnh sát nào trên thế giới, để đến được hiện trường trong vòng 6 phút và lực lượng đặc nhiệm tới trong vòng 10 phút đều là một thành công", Cahill nhấn mạnh.
Patrick Skinner, cựu sĩ quan chống khủng bố thuộc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), cũng đồng tình. "Tôi thấy cảnh sát phản ứng khá nhanh về mặt chiến thuật", ông nói, lưu ý tới thực tế là các cảnh sát phải lao vào một tình thế bạo lực đang diễn ra, bắt nguồn từ một cá nhân thù hận.
Dù vậy, phản ứng vẫn chưa đủ nhanh. Các sĩ quan tới hiện trường tại nhà thờ Al Noor khi thủ phạm đã rời đi, để lại một khung cảnh tan hoang với la liệt xác chết.
"Vụ tấn công tại nhà thờ thứ hai thực sự gây rối loạn", Cahill cho hay. "Các cuộc gọi từ vụ đầu tiên rồi tiếp đến những cuộc gọi khác báo có xả súng ở nhà thờ thứ hai khiến mọi người đều tự hỏi 'Gì cơ? Có phải cùng một vụ không?'".
Brenton Tarrant phát video trực tiếp về vụ xả súng nhà thờ Hồi giáo ở New Zealand hôm 15/3 trên Facebook. Ảnh: Daily Star.
Lateef Alabi, giáo sĩ tại nhà thờ Hồi giáo Linwood, kể ông nghe thấy tiếng ồn bên ngoài vào khoảng 13h55 nên đã dừng buổi cầu nguyện để ra xem tình hình. Ông nhìn thấy một người đàn ông trong trang phục quân sự, đội mũ bảo hộ và cầm theo súng. Rồi ông thấy hai xác người nằm trên đất.
Alabi hét lên bảo khoảng 80 người đang cầu nguyện nằm xuống. Kẻ tấn công liên tục nã đạn. Ông Aziz chạy về phía y, ném chiếc máy quẹt thẻ tín dụng to ngang một viên đá lớn vào kẻ tấn công.
"Hắn bắn 5 hoặc 6 phát về phía tôi", Aziz nhớ lại. "Tôi nấp dưới những chiếc xe để né". Đuổi theo kẻ tấn công, ông tìm thấy một khẩu súng săn nhưng không còn đạn. Lúc bấy giờ, các con ông kêu gào xin cha quay trở về, trong khi tay súng có vẻ kích động, liên tục chửi thề và dọa "ta sẽ giết tất cả các người".
Tại nhà thờ Al Noor, Tarrant ra xe lấy súng rồi quay lại giết thêm nhiều người nữa. Nhưng ở Linwood, sau khi Aziz ném khẩu súng vào chiếc xe, kẻ tấn công lái xe bỏ chạy.
"Như thể trí óc tôi lúc ấy không hoạt động", Aziz nói. "Tất cả đều là phản ứng tự động. Tôi sẵn sàng hy sinh mạng sống để cứu những người khác".
Trong lúc đó, nhà chức trách bắt đầu phong tỏa các con đường và mở chiến dịch tìm kiếm nghi phạm. Cảnh sát thông báo họ bắt được kẻ tấn công vào 14h17 nhưng không giải thích họ tìm ra y như thế nào.
Cảnh sát xác nhận hai sĩ quan tham gia bắt Tarrant đến từ thành phố Lincoln, cách Christchurch 20 km. Truyền thông địa phương đưa tin họ tình cờ có mặt tại Christchurch vào ngày vụ xả súng xảy ra.
Video do người đi đường ghi lại tại một địa điểm cách Linwood 4 km cho thấy xe cảnh sát đã lao vào mạn phải chiếc xe của nghi phạm. Cốp chiếc SUV mở. Một sĩ quan mang theo súng ngắn cảnh giác tiếp cận cửa lái. Sĩ quan còn lại, mang súng trường, vòng lên phía trước xe để yểm trợ.
Sĩ quan đầu tiên, tay vẫn cầm súng, rút một khẩu súng trường ra khỏi xe của nghi phạm và ném lên vỉa hè. Sau đó, người này kéo nghi phạm khỏi xe, khống chế y.
Tarrant hôm 16/3 bị cáo buộc tội danh giết người. Dự kiến thêm nhiều cáo buộc nữa sẽ được đưa ra.
