Vụ luận tội TT Trump có thể lâm vào bế tắc

[PinaColada]

Nói về vu luận tội Tổng thóng Trump, quy trình này có thể lâm vào bế tắc. Mặc dù Hạ viện Mỹ là nơi khởi xướng nỗ lực luận tội ông, nhưng họ không thể định đoạt số phận chính trị của ông.

Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ ngày 3/12 công bố báo cáo điều tra dài 300 trang, trong đó cho rằng Tổng thống Donald Trump gây tổn hại an ninh quốc gia bằng các hành động với Ukraine và cản trở quốc hội. Báo cáo sau đó sẽ được trình lên Ủy ban Tư pháp, nơi dự kiến soạn thảo những điều khoản luận tội chống lại Trump.

Điều gì sẽ xảy ra sau khi Hạ viện Mỹ thông qua các điều khoản luận tội Trump? Theo giáo sư Jessica Levinson, giám đốc Viện nghiên cứu Dịch vụ Công trường Đại học Luật Loyola, Trump về cơ bản sẽ không bị ảnh hưởng gì. Ông vẫn có thể tiếp tục tranh cử và tái đắc cử nếu được người dân Mỹ lựa chọn.

Điều này từng xảy ra với Bill Clinton, người bị Hạ viện Mỹ luận tội năm 1998, nhưng cuối cùng vẫn hoàn thành nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của mình. Theo Hiến pháp Mỹ, quyết định luận tội của Hạ viện có ảnh hưởng lớn về chính trị và xã hội, nhưng gần như không có tác động gì về mặt pháp lý.



Trump bước xuống chuyên cơ Air Force One ở căn cứ Andrews hôm 26/9. Ảnh: AP.

Hạ viện Mỹ là nơi bắt đầu mọi nỗ lực luận tội, song Thượng viện mới là nơi chúng kết thúc. Cho đến nay, cuộc điều tra luận tội Trump mới đang dừng ở Hạ viện, khi Ủy ban Tư pháp sẽ mở phiên điều trần vào ngày 4/12, sau một loạt cuộc điều trần của Ủy ban Tình báo hồi tháng trước.

Chỉ sau khi các điều khoản luận tội được Ủy ban Tư pháp soạn thảo, chúng mới được đưa ra bỏ phiếu trước Hạ viện. Khi ít nhất một điều khoản được thông qua tại Hạ viện, Thượng viện mới bắt đầu quá trình xét xử của mình.

Giáo sư Levinson cho rằng Hiến pháp Mỹ không quy định chi tiết về cách thức Thượng viện tiến hành một phiên tòa luận tội. Tuy nhiên, Hiến pháp Mỹ trao cho đảng chiếm đa số ở Thượng viện quyền "định đoạt cuộc chơi", qua đó quyết định bên thắng cuộc.

Levinso so sánh quá trình Hạ viện bỏ phiếu các điều khoản luận tội Trump giống như việc bồi thẩm đoàn trong một phiên tòa quyết định ai đó có tội hay không, dựa trên các bằng chứng có được. Nếu họ quyết định bị cáo có tội, người đó sẽ bị đưa ra xử. Trong tố tụng hình sự, các phiên xử được tổ chức tại tòa án, còn trong các cuộc luận tội, phiên xử sẽ diễn ra tại Thượng viện.

Trong phiên tòa hình sự, mọi người đều nắm rõ quy trình xét xử, trong đó công tố viên đưa ra lời buộc tội, còn bị cáo và luật sư thực hiện quyền bào chữa. Phán quyết cuối cùng sẽ được thẩm phán đưa ra đối với bị cáo.

Nhưng người Mỹ đến nay chưa biết chính xác điều gì sẽ xảy ra tại một phiên xử luận tội của Thượng viện, ngoại trừ hướng dẫn chung chung trong Hiến pháp. Hiến pháp Mỹ quy định tổng thống và các quan chức chính quyền sẽ bị bãi nhiệm nếu bị luận tội ở Hạ viện và bị Thượng viện kết án "phản quốc, hối lộ hoặc các trọng tội và hành vi sai trái".

Tuy nhiên, việc luận tội dựa trên điều khoản "phạm trọng tội và hành vi sai trái" không có nghĩa là một công tố viên sẽ phải ra trước Thượng viện để chứng minh tổng thống thực sự đã phạm tội. Tổng thống có thể bị luận tội dù không vi phạm một điều luật hình sự nào.

Hiến pháp Mỹ quy định chỉ có Thượng viện mới có quyền "tiến hành mọi cuộc luận tội" dưới sự chủ trì của Chánh án Tòa án Tối cao, và tổng thống chỉ bị bãi nhiệm khi 2/3 thành viên Thượng viện nhất trí với các điều khoản luận tội.

Trong phiên xử này, các hạ nghị sĩ chỉ có vai trò như công tố viên, cung cấp các bằng chứng để thuyết phục các thượng nghị sĩ. Thượng viện sẽ đóng vai trò như bồi thẩm đoàn, quyết định tổng thống có phạm tội hay không.

Bởi vậy, thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số ở Thượng viện, có quyền quyết định rất lớn đối với số phận phiên tòa luận tội Trump và sẽ đảm bảo một kết quả mà ông muốn. Bên cạnh đó, mặc dù Chánh án Tòa án Tối cao John Roberts sẽ làm chủ tọa phiên xử, ông cũng chỉ đưa ra phán quyết có ý nghĩa thủ tục, dựa trên kết quả bỏ phiếu của Thượng viện. Đa số Thượng viện cũng có thể bỏ phiếu phủ quyết phán quyết của Roberts.

Hiến pháp Mỹ cho phép Thượng viện toàn quyền giải quyết các điều khoản luận tội và họ không cần thiết phải xử lý mọi điều khoản luận tội. Mặc dù khó có khả năng xảy ra, Thượng viện có quyền bỏ phiếu để bác một số điều khoản luận tội do Hạ viện trình lên. Điều này về cơ bản sẽ kết thúc phiên tòa trước khi nó bắt đầu.

"Giả sử các phiên tòa tương tự được tổ chức để luận tội một số điều trong báo cáo của Hạ viện, McConnell vẫn có quyền quyết định nhân chứng nào sẽ được ra tòa. Các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa, vốn đang kiểm soát Thượng viện, có quyền kết thúc sớm quá trình này, điều sẽ là một lợi thế chính trị với họ", Levinson nói.

VietBF@ sưu tầm.