Ở giai đoạn đầu cuộc xung đột, Quân đội Armenia đã tấn công Azerbaijan bằng các tên lửa Tochka và Scud. Chuyên gia Kasapoglu cho rằng, việc Armenia sử dụng phiên bản tiên tiến hơn như Iskander khi tình hình trở nên tuyệt vọng là điều có thể hiểu được. Bởi Azerbaijan sở hữu một phiên bản trên bộ của hệ thống Barak 8 với 12 bệ phóng và 75 tên lửa đất đối không, có thể được sử dụng để hạ gục các tên lửa như Iskander.
Hệ thống phòng thủ Israel bắn hạ tên lửa Iskander Nga
Chuyên trang Middle East Eye dẫn lời một quan chức cấp cao am tường sự việc cho biết, Armenia đã phóng ít nhất một tên lửa đạn đạo tầm ngắn Iskander do Nga sản xuất vào Baku hồi tháng 11 năm ngoái trong cuộc xung đột ở vùng lãnh thổ tranh chấp Nagorno-Karabakh nhưng nó đã bị Azerbaijan bắn hạ.
Theo vị quan chức trên, Nga đã khuyến khích Quân đội Armenia sử dụng tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander, đồng thời hỗ trợ về mặt vật chất cho vụ phóng nhằm buộc Azerbaijan phải đi đến một thỏa thuận ngừng bắn.
“Một tên lửa đạn đạo Iskander đã được Yerevan phóng thẳng vào thủ đô Baku vài ngày trước khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Sự việc đã gây lo ngại cho các quan chức Azerbaijan. Tuy nhiên, hệ thống phòng thủ tên lửa do Quân đội Azerbaijan vận hành - tên lửa Barak-8 do Israel sản xuất, đã tiêu diệt nó”, quan chức này cho biết.
“Việc sử dụng thêm các tên lửa như thế có thể làm cho tình hình trên mặt đất leo thang. Cùng với những yếu tố khác, tôi nghĩ nó đã thuyết phục được giới lãnh đạo Azerbaijan đi đến một lệnh ngừng bắn”.
Tên lửa Iskander M tại diễn đàn kỹ thuật quân sự quốc tế lần thứ 4 vào tháng 8/2018 ở Kubinka. Ảnh: AFP
Một quan chức quân sự cấp cao của Armenia từng tham gia cuộc chiến cũng chia sẻ với các nhà báo vào tháng 11/2020 rằng Yerevan thực sự đã phóng tên lửa tầm ngắn vào Azerbaijan.
“Tên lửa đã được sử dụng trong cuộc xung đột mặc dù tôi sẽ không nói nó diễn ra ở đâu”, một bản tin trên tờ Bloomberg dẫn lời tướng Movses Hakobyan cho biết sau khi ông thôi giữ chức Giám đốc Cơ quan Kiểm soát Quân sự của Bộ Quốc phòng Armenia.
Ông Hakobyan khẳng định Nga đã cung cấp trang thiết bị quân sự cho Yerevan trong suốt cuộc chiến ở mức “nhiều nhất có thể”.
Được biết, Azerbaijan đang vận hành một phiên bản trên bộ của hệ thống Barak 8 với 12 bệ phóng và 75 tên lửa đất đối không, có thể được sử dụng để hạ gục các tên lửa như Iskander. Azerbaijan mua lại Barak 8 vào năm 2018 và đã tiến hành thử nghiệm.
Một đoạn video xuất hiện trên mạng xã hội chỉ vài giờ trước khi tuyên bố ngừng bắn ngày 9/11 cho thấy Armenia đã phóng một tên lửa Iskandar vào lãnh thổ Azerbaijan.
Ông Can Kasapoglu, Giám đốc Nghiên cứu Quốc phòng tại Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Đối ngoại (EDAM) của Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, các hệ thống Iskander rất cơ động và Baku hoàn toàn nằm trong tầm tấn công của tên lửa từ địa bàn Nagorno-Karabakh.
“Không khó lý giải khi Armenia đã cố gắng sử dụng Iskander nhắm vào Baku như một biện pháp cuối cùng để gây áp lực lên Azerbaijan về lệnh ngừng bắn. Việc sử dụng Iskander phù hợp với những nỗ lực ngăn chặn cuộc nội chiến của Armenia khi họ bị ưu thế công nghệ của Azerbaijan trên chiến trường áp đảo”, Can Kasapoglu nhận định.
Moscow hết "chối cãi"?
Ở giai đoạn đầu cuộc xung đột, Quân đội Armenia đã tấn công Azerbaijan bằng các tên lửa Tochka và Scud. Chuyên gia Kasapoglu cho rằng, việc Armenia sử dụng phiên bản tiên tiến hơn như Iskander khi tình hình trở nên tuyệt vọng là điều có thể hiểu được.
Trong tuần này, chuyên gia Kasapoglu sẽ công bố một báo cáo về việc Armenia sử dụng các hệ thống Iskander trong cuộc xung đột dựa trên những thông tin nguồn mở. Theo nghiên cứu của ông, Armenia đã phóng tên lửa Iskander khoảng từ 24 - 48 tiếng trước khi lệnh ngừng bắn được áp dụng.
“Chúng tôi tin rằng nước Nga đã đóng một vai trò nào đó vì trung tâm chỉ huy tên lửa này do các sĩ quan Quân đội Armenia và Nga cùng điều hành”.
Phát biểu với các phóng viên vào tuần trước, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev nói rằng Armenia đã bắn một số tên lửa đạn đạo vào lãnh thổ Azerbaijan và các nước trong khu vực hoàn toàn có thể theo được dõi chúng.
Trong vụ tấn công hồi tháng 10/2020, Azerbaijan cho biết có ít nhất 2 quả tên lửa tầm bắn 300km đã rơi xuống các quận gần Thủ đô Baku.
Trả lời phỏng vấn trong một cuộc họp báo vào tuần trước, Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan cho biết, các tên lửa đạn đạo Iskander-E được nước này sử dụng trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột Nagorno-Karabakh có hiệu quả chiến đấu khá thấp, hầu hết đạn tên lửa đều không phát nổ hoặc chỉ có khoảng 10% tên lửa phát nổ.
Tuyên bố này của ông Pashinyan đã khiến giới lãnh đạo Nga tức giận và đích thân Tổng thống Nga Vladimir Putin đã gọi điện cho Thủ tướng Armenia để “làm cho ra nhẽ” về khả năng chiến đấu của Iskander-E.
Ông Pashinyan sau đó đã phải cải chính và lại nói rằng “vũ khí của Nga là một trong những vũ khí tốt nhất trên thế giới. Armenia sẽ vẫn tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Nga trong các lĩnh vực công nghiệp quân sự”.
