Mâu thuẫn nội bộ khủng khiếp cỡ nào mà khiến ngày tàn của Taliban sắp đến. Hãng tin Al Jazeera cho hay, các nguồn tin cho rằng mối bất hòa là rất có thật và nếu sự bất hòa ngày càng gia tăng, nó sẽ gây rắc rối cho người dân. Vậy thì sự chia rẽ giữa Taliban sâu sắc như thế nào?
Gia đình của các cựu quan chức đã nói với Al Jazeera rằng các chiến binh Taliban đã cố gắng chiếm đoạt đồ đạc của họ, bao gồm cả nhà mà họ thuê và ô tô riêng của họ (Ảnh: Reuters)
Sự nghi ngờ của công chúng về sự thống nhất trong nội bộ Taliban tăng lên vào đầu tháng này, khi Mullah Abdul Ghani Baradar, phó thủ tướng, dường như đã biến mất khỏi tầm nhìn của công chúng. Sau đó, có báo cáo rằng ông ta đã bị giết.
Khi ông ta xuất hiện trở lại với một tuyên bố được ghi sẵn với nhiều nội dung, trong đó Baradar nói rằng, việc ông ta không xuất hiện trước công chúng là vì đi du lịch, và rằng Taliban, "có lòng trắc ẩn giữa chúng tôi, hơn là một gia đình".
Trong một nỗ lực cuối cùng để giảm bớt những nghi ngờ về cái chết của mình, Baradar đã được chụp ảnh tham dự một cuộc họp với các quan chức Liên Hợp Quốc vào thứ Hai. Tuy nhiên, các nguồn tin ngoại giao và chính trị nói với Al Jazeera rằng mối bất hòa giữa giới lãnh đạo Taliban là rất có thật, đồng thời nói thêm rằng nếu sự bất hòa ngày càng gia tăng, nó sẽ gây thêm rắc rối cho người dân Afghanistan.
Một nhà văn và phóng viên đã dành nhiều năm để đưa tin về Taliban cho biết sự chia rẽ này là kết quả của sự chia rẽ chính trị-quân sự. Những người theo chủ nghĩa cứng rắn "cảm thấy rằng họ mắc nợ những thứ trong 20 năm chiến đấu", nguồn tin này cho biết.
Các quan chức Taliban sắp xếp một lá cờ Taliban, trước cuộc họp báo của phát ngôn viên Taliban Zabihullah Mujahid, tại trung tâm thông tin truyền thông chính phủ ở Kabul ngày 22/9 (Rahmat Gul / Ảnh AP)
Chờ đợi chiến lợi phẩm của chiến tranh
Một nguồn tin chính trị có mối quan hệ lâu dài hàng thập kỷ với đồng minh hàng đầu của Taliban nói rằng ảnh hưởng của sự rạn nứt đó kéo dài từ các sảnh đường quyền lực đến các đường phố, nơi các chiến binh Taliban đã đi qua các thành phố lớn và cưỡng đoạt đồ đạc của các cựu quan chức và gia đình của họ.
"Hiện tại, tất cả những gì họ quan tâm là lấy xe và nhà của mọi người."
Gia đình của các cựu quan chức đã nói với Al Jazeera rằng các chiến binh Taliban đã cố gắng chiếm đoạt đồ đạc của họ, bao gồm cả nhà mà họ thuê và ô tô riêng của họ.
Điều này xảy ra bất chấp việc Thứ trưởng Bộ Thông tin và Văn hóa Zabihullah Mujahid nói hai ngày sau khi Taliban chiếm đất nước rằng "chúng tôi đã hướng dẫn mọi người không được vào nhà của bất kỳ ai, dù họ là dân thường hay quân đội". Cũng tại cuộc họp báo ngày 17 tháng 8 đó, Mujahid tiếp tục nói: "Có một sự khác biệt rất lớn giữa chúng tôi và chính phủ trước đây".
Tuy nhiên, đối với những người quen thuộc với tình hình, ban lãnh đạo Taliban hiện tại đang phải đối mặt với nhiều vấn đề tương tự với các phe phái như chính phủ của cựu Tổng thống Ashraf Ghani, người đã bỏ trốn khỏi đất nước vào ngày Taliban chiếm Kabul.
Các nguồn tin nói với Al Jazeera rằng, cũng như với các chính phủ Afghanistan khác, sự chia rẽ giữa Taliban nằm ở "tính cách của họ". Nhưng không giống như các chính quyền trước đây, Taliban không chỉ bị các thành viên quá tham vọng hoặc có quan điểm chính trị đối lập, mà sự chia rẽ của nó còn cơ bản hơn nhiều.
Hiện tại, Taliban là bao gồm các chiến binh vẫn đang chờ đợi chiến lợi phẩm chiến tranh, những người này lại đang chống lại các chính trị gia muốn xoa dịu nỗi sợ hãi của người dân Afghanistan và cộng đồng quốc tế.
Công nhận ngoại giao
Một số quốc gia đã công khai tuyên bố không sẵn sàng chấp nhận một chính phủ do Taliban lãnh đạo ở Afghanistan, với năm thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc hôm thứ Tư yêu cầu Taliban phải hòa nhập hơn.
Afghanistan đang phải đối mặt với tình trạng khó khăn về thanh khoản khi đất nước này bị cắt khỏi các tổ chức tài chính quốc tế, trong khi Mỹ đóng băng hơn 9 tỷ USD tiền quỹ sau khi Taliban tiếp quản đất nước.
Phóng viên, người muốn giấu tên vì lý do an ninh, nói rằng các nhà lãnh đạo như Mullah Muhammad Yaqoob, Bộ trưởng quốc phòng hiện tại và con trai của người sáng lập tập đoàn, Mullah Muhammad Omar, là một trong những nhân vật đại diện cho phe cứng rắn, tập trung vào quân sự của Taliban.
Những người khác, như Baradar và Sher Muhammad Abbas Stanikzai, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, đại diện cho các nhánh có tư tưởng chính trị hơn, những người muốn tạo ra một nhà nước hòa nhập hơn.
Một điểm gây tranh cãi khác của hai phe là vai trò của các nước láng giềng trong khu vực - Pakistan và Iran - từ lâu đã bị cáo buộc hỗ trợ Taliban trong cuộc nổi dậy vũ trang kéo dài 20 năm của lực lượng này.
Mullah Baradar (giữa) với một nhóm quan chức Taliban (Ảnh Reuters)
Phe cứng rắn
Nhiều nhà lãnh đạo của phe cứng rắn, những người đã bị Pakistan bắt giữ, vì nghi ngờ là Islamabad. Thay vào đó, một số trong số đó đã nghiêng về ủng hộ Iran.
Những nghi ngờ về Pakistan dấy lên khi người đứng đầu cơ quan gián điệp của Pakistan, Cơ quan Tình báo Liên Dịch vụ (ISI), đến thăm Kabul ngay trước khi nội các công bố. Phóng viên cho biết Tướng Faiz Hameed đã kêu gọi một chính phủ hòa nhập hơn, sẽ nhường chỗ cho phụ nữ và người Hồi giáo dòng Shia, nhưng những người theo chủ nghĩa cứng rắn, vốn từ lâu đã nghi ngờ Islamabad, đã từ chối lời kêu gọi này.
Khi Thủ tướng Pakistan Imran Khan cũng kêu gọi một chính phủ hòa nhập, thì một thủ lĩnh Taliban là Mohammad Mobeen, đã lên truyền hình quốc gia để chỉ trích Khan, nói rằng nhóm này không "cho bất cứ ai" quyền kêu gọi một chính phủ hòa nhập, và Afghanistan bảo lưu "quyền có hệ thống của riêng mình".
Trong nhiều tuần, Taliban đã mua chuộc các quan chức trước đó như cựu Tổng thống Hamid Karzai, cựu Giám đốc điều hành Abdullah Abdullah và Gul Agha Sherzai, những người từng là thống đốc của các tỉnh Nangarhar và Kandahar.
Vào thời điểm đó, nhiều người Afghanistan cho rằng những con số này sẽ được đưa vào chính phủ bao gồm nhiều hứa hẹn. Tuy nhiên, một cựu quan chức ngoại giao nói rằng những người theo chủ nghĩa cứng rắn trong Taliban đã nói ngay từ đầu rằng bất kỳ ai dành "dù chỉ một ngày" trong các chính quyền trước đây sẽ không được trao ghế trong chính phủ mới do Taliban điều hành.
Như vậy là chỉ còn lại các nhân vật chủ chốt trong Taliban được lựa chọn để đứng đầu các bộ.
Đối với thế giới bên ngoài, chính phủ hiện tại, mà Taliban gọi là "tạm thời", nhưng không ai biết chắc họ "tạm thời" đến bao giờ.
Các chiến binh Taliban tuần tra ở Kandahar (Ảnh AP)
Sức mạnh thực sự
Ngày 22/9 vừa qua, Taliban đã công bố các thành viên bổ sung của nội các, chủ yếu là các thứ trưởng, nhưng các cuộc bổ nhiệm mới cũng cho thấy nhằm giải quyết các câu hỏi về sự đa dạng và trình độ trong chính quyền của họ.
Taliban đã cẩn thận chỉ ra rằng ba trong số các chức vụ mới sẽ được trao cho người gốc Panjshir, Baghlan và Sar-e Pol, các tỉnh có dân số Tajik và Uzbek đáng kể. Mặc dù Taliban đã nhường chỗ cho người Tajiks, người Uzbek và người Thổ Nhĩ Kỳ, vẫn không có người Shias, người Hazara hoặc bất kỳ nhóm thiểu số nào khác trong chính phủ của họ.
Các nguồn tin cho biết, quyền lực thực sự nằm trong một shura (cơ quan cố vấn) bí mật ở Kandahar, nơi nhóm này tự xưng là thủ lĩnh hiện tại của họ là Hibutallah Akhunzada đặt trụ sở. Vòng tròn này được coi là những người ra quyết định thực sự ở Afghanistan trong tương lai.
"Chính phủ không có quyền," phóng viên nói.
Một số thủ lĩnh Taliban rõ ràng đã rất khó chịu với vị trí của họ trong chính quyền mới.
Các nguồn tin ngoại giao và chính trị cho biết dựa trên các hành động hiện tại của họ trên đường phố Kabul, có những lo ngại rằng mối thù giữa các khu vực và cá nhân sẽ dẫn đến các cuộc giao tranh hoặc chiến đấu ở thủ đô và các tỉnh khác.
"Các cuộc chiến giành ghế chính trị là một chuyện, nhưng khi binh lính của họ bắt đầu chiến đấu dựa trên mối thù lâu đời của họ, thì sẽ chẳng có nơi nào là an toàn cả".
VietBF@ sưu tập
