Những phản hồi của Mỹ và NATO khiến Điện Kremlin sôi sục. Ông Putin đã nổi cơn thịnh nộ, dự báo căng thẳng Ukraine sẽ chưa thể hạ nhiệt!
Trong khi tình hình căng thẳng Ukraine tiếp tục leo thang và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, cần bình tĩnh lại và nhìn xa hơn về tổng thể cục diện địa chính trị - quân sự tại châu Âu, để thấy được nguyên nhân sâu xa của xung đột.
Sở dĩ căng thẳng tại Đông Âu vẫn chưa được tháo gỡ, vì nó không chỉ liên quan đến Ukraine hay một vài nước cộng hòa ly khai Donetsk và Lugansk, mà về tổng thể, đó là mối mâu thuẫn rất khó tháo gỡ giữa Nga và Khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Tháng 12/2021, Nga đã gửi đến Mỹ và NATO một đề xuất an ninh 8 điểm, bày tỏ những lo ngại của nước này với việc mở rộng của liên minh quân sự này.
Các nhà ngoại giao Nga thậm chí đã đệ trình một bản dự thảo của hiệp ước, để định hình lại cục diện châu Âu trong tương lai.
Về tổng thể, 8 đề xuất an ninh này xoay quanh hai yêu cầu cốt lõi của chính quyền Tổng thống Putin:
Thứ nhất, Moscow muốn NATO ngừng mở rộng về phía đông (sát biên giới Nga), không kết nạp Ukraine vào khối này. Đồng thời, Nga cũng muốn NATO không diễn tập quân sự tại Đông Âu, Trung Á, và các nước vùng Kavkaz khi chưa có sự đồng thuận từ Điện Kremlin.
Thứ hai, Nga yêu cầu NATO rút toàn bộ binh lính và vũ khí khỏi những nước gia nhập liên minh sau năm 1997, gồm Ba Lan, Estonia, Litva, Latvia và các nước vùng Balkan.
Về bản chất, Điện Kremlin đã yêu cầu NATO quay về trạng thái trước năm 1997: Đó là năm Nga và các nước sáng lập NATO đã kí thỏa ước về việc khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương sẽ không tăng cường lực lượng quân sự đến các quốc gia Đông Âu thuộc khối Hiệp ước Warsaw trước đây.
Nói cách khác, sẽ có một "vùng đệm" xung quanh biên giới của nước Nga, để hạn chế những nguy cơ bùng phát căng thẳng và leo thang quân sự.
Tuy nhiên, theo thời gian, "vùng đệm" này đã không còn. Liên tiếp nhiều quốc gia từng "chung chiến hào" với nước Nga trong "khối đỏ" Hiệp ước Warsaw, bây giờ lại phấp phới bay lá cờ xanh của NATO.
Sự hiện diện của lực lượng quân sự khối NATO ở sát biên giới phía tây nước Nga, không khác gì sự trêu ngươi với ông Putin. Thậm chí, cuối năm 2021, NATO còn có kế hoạch triển khai vũ khí hạt nhân đến vùng Đông Âu, kề "lưỡi dao găm" vào sát sườn Điện Kremlin.
Để so sánh: Việc Liên Xô đưa tên lửa đạn đạo đến Cuba năm 1962 đã khiến Mỹ phản ứng dữ dội, gây ra cuộc khủng hoảng tên lửa, suýt đẩy thế giới đến bờ vực chiến tranh hạt nhân. Hiện nay, nước Nga hậu Xô viết của Putin cũng sẽ có thể phải chịu nguy cơ tương tự như vậy.
Vì lẽ đó, những vấn đề liên quan đến sự hiện diện của binh lính và khí tài NATO ở Đông Âu là "lằn ranh đỏ" của Điện Kremlin. Người Nga sẽ không chịu lùi, dù chỉ một bước nhượng bộ để NATO vượt qua ranh giới này.
Tuy nhiên, sau "gần một tháng rưỡi nghiên cứu" (lời châm biếm của Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nga Alexander Grushko), người Mỹ đã không cho Điện Kremlin câu trả lời thỏa đáng.
Ngày 26/01/2022, John Sullivan, đại sứ Hoa Kỳ tại Moskva đã trao tận tay hai gói tài liệu phúc đáp cho đại diện phía Nga, trả lời về 8 yêu cầu an ninh mà Nga đưa ra cho NATO.
Mới đây, tờ El Pais của Tây Ban Nha đã đăng tải văn bản trả lời Nga của Mỹ và NATO. Theo đó, mặc dù đề nghị phía Nga tiến hành đàm phán giải trừ quân bị và xây dựng lòng tin, nhưng tiền đề của việc đàm phán là Moscow phải giảm bớt sự đe dọa quân sự đối với Ukraine.
Trước hết, Nhà Trắng gọi những đợt triển khai quân của Nga ở vùng biên giới gần Ukraine là "ồ ạt", "đơn phương", và "phi lý", và kêu gọi Điện Kremlin giảm leo thang căng thẳng quân sự.
Bên cạnh đó, Mỹ nói rõ rằng họ "vẫn kiên quyết ủng hộ chính sách mở cửa của NATO" và do đó không loại trừ việc kết nạp Ukraine hoặc Gruzia vào liên minh này trong tương lai. Văn bản của NATO cũng tái khẳng định chính sách mở cửa của khối này.
Như vậy, cả hai yêu cầu chính của phía Nga đều không được Mỹ đáp ứng. Sau cuộc hội đàm gần 6 giờ đồng hồ tại Moscow với Tổng thống Pháp Emanuel Macron, Tổng thống Nga Putin đã một lần nữa nhấn mạnh:
"Thật không may, chính những mối quan tâm trọng tâm này của chúng tôi lại bị phớt lờ trong các phản hồi nhận được vào ngày 26 tháng 1 từ Hoa Kỳ và NATO".
... Nước Nga sẽ không lùi một bước
Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden có đưa ra một số đề xuất mới, chẳng hạn như một số hạn chế đối với tên lửa tầm ngắn và tầm trung, cũng như tái khẳng định những cam kết của Nhà Trắng đối với Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới (New START) hạn chế tên lửa liên lục địa có hiệu lực đến năm 2026.
Tuy nhiên, Mỹ chỉ để ngỏ khả năng không đóng quân thường trực và bố trí tên lửa đất đối đất ở Ukraine "nếu như Nga có các cam kết tương ứng". Nói cách khác, gần như không có cam kết cụ thể nào về việc bố trí lực lượng ở các quốc gia Đông Âu khác.
Tờ El Pais cũng chỉ ra rằng một trong những đề xuất có tính sáng tạo nhất mà Mỹ đưa ra với Nga là một "cơ chế minh bạch" để xác nhận NATO không bố trí tên lửa hành trình Tomahawk có khả năng tấn công lãnh thổ Nga được triển khai ở Romania và Bulgaria.
Có lẽ đây là điểm sáng hiếm hoi của văn bản này, bởi Nga từng đề xuất hạn chế triển khai tên lửa tầm trung và tầm ngắn, đồng thời bày tỏ lo ngại về tên lửa Tomahawk ở Romania và Bulgaria.
Hiển nhiên, câu trả lời của Mỹ và NATO không thể khiến Nga hài lòng. Trong cuộc họp báo sau hội đàm với Tổng thống Pháp Emanuel Macron hôm 08/02, ông Putin đã nhiều lần dùng lối hành văn châm biếm sâu cay đối với những lí lẽ của NATO:
"Tôi cũng muốn lưu ý rằng NATO vẫn đang cố gắng trấn an Nga bằng những lập luận rằng NATO là một tổ chức hòa bình và phòng thủ thuần túy, một liên minh phòng thủ thuần túy. Công dân của nhiều quốc gia đã tự mình thấy điều này đúng như thế nào…
… Trong chiến lược quân sự của NATO năm 2019, Nga trực tiếp được coi là mối đe dọa an ninh chính và là kẻ thù. NATO đã chỉ định chúng tôi là kẻ thù…
… Chúng tôi phản đối mạnh mẽ việc mở rộng NATO bằng cách bổ sung các thành viên mới ở phía đông, bởi vì điều này gây ra mối đe dọa chung cho chúng tôi.
NATO mở rộng hơn nữa đến biên giới của chúng tôi, chúng tôi không tiến về phía NATO, mà NATO đang tiến về phía chúng tôi. Do đó, nói rằng Nga gây hấn ít nhất là không tương ứng với lẽ thường…
… Nếu Ukraine gia nhập NATO và cố gắng giành lại Crimea, thì các nước châu Âu sẽ tự động bị lôi kéo vào một cuộc chiến mà không có bên thắng".
Có thể thấy: Ông Putin đã nổi cơn thịnh nộ, và gần như chắc chắn nước Nga sẽ không lùi một bước.
Lí lẽ của Điện Kremlin rất dễ hiểu: Nga có toàn quyền triển khai quân trên lãnh thổ có chủ quyền của mình, và việc binh sĩ NATO hiện diện sát biên giới Nga, hoàn toàn là do sự bội ước thỏa thuận năm 1997 của NATO.
Vì lí do đó, không khó để thấy căng thẳng ở Ukraine vẫn chưa thể hạ nhiệt.
VietBF @ Sưu tầm
