Một ngày trước mốc tròn một năm Nga đưa quân tấn công Ukraina, trong phiên họp ngày 23/02/2023, Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc đã thông qua với đa số áp đảo nghị quyết yêu cầu Matxcơva « rút ngay lập tức » mọi lực lượng Nga khỏi Ukraina. Nghị quyết nhận được 141 phiếu ủng hộ trên tổng số 191 nước thành viên Liên Hiệp Quốc, 7 phiếu chống và 32 nước bỏ phiếu trắng, trong đó có Việt Nam.
Việt Nam cùng với Trung Quốc, Ấn Độ một lần nữa bỏ phiếu trắng trong nghị quyết của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc lên án Nga xâm lược Ukraine tròn một năm.
Nghị quyết "tái khẳng định cam kết đối với chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine trong các biên giới được quốc tế công nhận, mở rộng ra cả lãnh hải của Ukraine." và cũng "nhắc lại yêu cầu của mình rằng Nga phải rút toàn bộ lực lượng quân sự của mình đi ngay ngay lập tức, triệt để và vô điều kiện khỏi lãnh thổ Ukraine trong phạm vi biên giới được quốc tế công nhận và kêu gọi chấm dứt chiến sự".
Nghị quyết của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc được sự ủng hộ của 141 quốc gia. Có 32 nước bỏ phiếu trắng (abstain) và bảy nước, bao gồm cả Nga, bỏ phiếu chống.
Đáng chú ý, 9/11 quốc gia Đông Nam Á đã bỏ phiếu ủng hộ Nghị quyết mới nhất này lên án việc Nga xâm lược Ukraine và kêu gọi Nga này rút quân nói trên. Việt Nam và Lào trở thành hai quốc gia duy nhất trong khối ASEAN bỏ phiếu trắng.
Việt Nam và Lào trở thành hai quốc gia duy nhất trong khối ASEAN bỏ phiếu trắng cho cuộc biểu quyết mới nhất của Đại hội đồng LHQ
"Điều này không có gì ngạc nhiên vì họ là những quốc gia cộng sản độc đảng có quan hệ lâu đời với Nga và trước đó là Liên Xô," Sebastian Strangio nhận định trên The Diplomat.
Kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào 24/02/2022, Hà Nội đã kiên trì chống lại áp lực và tiếp tục với chiến lược không chỉ trích trực tiếp Nga.
Cụ thể, đối với năm bản nghị quyết của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc liên quan đến cuộc chiến tranh xâm lược của Nga nhắm vào Ukraine, Việt Nam đã bỏ 4 phiếu trắng và 1 phiếu chống, nằm trong nhóm nước thiểu số trong cộng đồng quốc tế khi bày tỏ quan điểm về cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine.
Thủ tướng Phạm Minh Chính hồi 5/11/2022 nhấn mạnh đường lối đối ngoại Việt Nam "không chọn bên mà chọn công lý và lẽ phải".
Ông Chính nói "Chúng ta ứng xử với những vấn đề quốc tế phức tạp vừa qua, ví dụ như vấn đề Ukraine thì thái độ của chúng ta thể hiện ở Liên hợp quốc cũng được bạn bè chia sẻ trong bối cảnh khó khăn và trong bối cảnh chúng ta phải thể hiện chính kiến."
Tuy nhiên, việc Hà Nội vẫn kiên định với lá phiếu trắng dấy lên nhiều ý kiến trái chiều về lập trường "chọn chính nghĩa của Việt Nam".
Facebook tên Le Nguyen Duy Hau nhận xét:
"Nhớ lại sự gay gắt của Việt Nam khi lên án cuộc chiến tranh của Mỹ tại Iraq (và mình ủng hộ sự gay gắt đó) ngay cả khi Bush nói rằng ai không theo họ là chống lại họ, mình hiểu rằng Việt Nam thực sự đã không chọn chính nghĩa như đang nói, mà đơn giản là đang chọn đi với Bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy. Chúng ta đang chọn nói thật lòng mình với những quốc gia quá quen với sự chỉ trích vì biết rằng sự trả đũa có thể không có, và chọn ve vuốt tránh né khi phải đối xử với những tên côn đồ và tiểu nhân như Putin. Vậy thì lựa chọn đã rõ.
"Chúng ta không chọn chính nghĩa, chúng ta cũng chẳng chọn theo số đông. Chúng ta đang chọn yên thân," người này kết luận.
Việt Nam và Nga có mối quan hệ tin cậy ngay từ những ngày đầu tiên của phong trào cộng sản, thời thập niên 1920, trong suốt những năm chiến tranh và tiếp tục cho đến ngày nay, ông Bill Hayton, học giả tại Viện nghiên cứu Chatham House, Anh Quốc từng viết trên BBC.
"Giới lãnh đạo Việt Nam biết rằng nếu họ phải hứng chịu một cuộc khủng hoảng chính trị nào đó trong tương lai, Nga sẽ ủng hộ họ trước áp lực dân chủ hóa của phương Tây. Sự trung thành đó từ Moscow cần phải được đánh đổi bằng sự trung thành to lớn từ Hà Nội," ông Bill Hayton nhận định.
Hiện hơn 80% số lượng vũ khí tại Việt Nam cho đến nay vẫn được nhập khẩu từ Nga.
Báo chí Việt Nam im lặng
Về lá phiếu trắng mới nhất của Việt Nam tại Đại hội đồng LHQ, báo chí trong nước hầu hết chỉ đưa tin về cuộc bỏ phiếu, chứ không đề cập Việt Nam bỏ phiếu như thế nào, dù đây là những tờ báo phục vụ chính cho độc giả trong nước.
Đơn cử, báo Tuổi Trẻ viết Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua nghị quyết kêu gọi chấm dứt cuộc xung đột Nga - Ukraine trong bối cảnh tròn một năm chiến sự.
"Nghị quyết này - không mang tính ràng buộc - được thông qua với số quốc gia ủng hộ áp đảo, gồm 141 phiếu thuận, 7 phiếu chống (Nga, Belarus, Triều Tiên, Mali, Nicaragua, Syria và Eritrea) và 32 nước (trong đó có Trung Quốc và Ấn Độ) bỏ phiếu trắng." dẫn báo Tuổi Trẻ.
Tương tự, VnExpress cũng đưa tin Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ca ngợi nghị quyết và dẫn lời Đại sứ Mỹ tại LHQ nhận định "nghị quyết "sẽ đi vào lịch sử", thể hiện lập trường quốc tế về hòa bình."
Tuy nhiên, trang tin điện tử này cũng không để cập tới Việt Nam bỏ phiếu gì, dù nhắc tên Trung Quốc, Ấn Độ bỏ phiếu trắng.
Tại Việt Nam, nhiều trang sứ quán các nước như Anh Quốc, Canada, EU, Ba Lan... đã lên án chỉ trích công khai sự xâm lược của Nga và ủng hộ mạnh mẽ Ukraine cũng như một nền hòa bình thế giới.
Với diễn biến mới nhất, nhiều người chỉ ra cả năm lần bỏ phiếu tại Đại hội đồng LHQ, Việt Nam đều tình cờ biểu quyết "đồng điệu" với Trung Quốc.
Cụ thể, lần đầu tiên, ngày 1/3/2022, khi bỏ phiếu nghị quyết lên án cuộc xâm lược của Nga đối với Ukraine trong phiên họp đặc biệt khẩn cấp lần thứ 11 của Đại hội đồng LHQ, Việt Nam bỏ phiếu trắng.
Lần thứ hai, ngày 24/3, Đại hội đồng LHQ ra nghị quyết yêu cầu bảo vệ dân thường, Việt Nam cũng bỏ phiếu trắng.
Lần thứ ba, ngày 7/4/2022, đề nghị trục xuất Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Việt Nam bỏ phiếu chống.
Lần thứ tư, ngày 12/10 rạng sáng 13/10 theo giờ Việt Nam, Việt Nam tiếp tục bỏ phiếu trắng đối với Nghị quyết kêu gọi các quốc gia trên thế giới chống Nga sáp nhập bốn vùng lãnh thổ của Ukraine.
Lần mới nhất này, Việt Nam tiếp tục bỏ phiếu trắng như Trung Quốc đối với nghị quyết kêu gọi Nga rút quân khỏi Ukraine.
Trên trang Đại sứ quán Ukraine tại Việt Nam, nhiều người vào bình luận trước kết quả bỏ phiếu, thể hiện sự thất vọng, để lại lời xin lỗi về lá phiếu của Việt Nam.
Nhiều người cho rằng Việt Nam "ngoài lề" trong khối ASEAN vì hầu hết các thành viên của khối này đều bỏ phiếu ủng hộ. Chỉ có Việt Nam, Lào thuộc nhóm thiểu số. Trong cuộc bỏ phiếu lần thứ tư, báo chí Việt Nam cũng không nhắc đến lá phiếu trắng dù có đưa tin về nội dung Nghị quyết.
