Thế giới đang đứng trước thử thách lớn lạo. Khả năng IS sáp nhập với al-Qaeda. Hai tổ chức khủng bố thế giới này sáp nhập với nhau thì quả là cực kỳ nguy hiểm.
Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đang bị dồn vào đường cùng trên khắp các chiến trường. Không còn chốn dung thân, nguồn tài chính bị cắt, mất sức chiến đấu... bởi vậy, dấu hiệu cho thấy IS muốn liên kết với tổ chức khủng bố al-Qaeda. Nếu hai tổ chức này liên kết, “con quái vật” khủng bố mới được hình thành sẽ tăng thêm một mối lo cho thế giới.
Các thành viên Al Qaeda tại một trại huấn luyện ở Somali. Ảnh: Dawn
IS đang suy tàn
Cách đây ít năm, sau các cuộc tấn công dồn dập của phương Tây và một số quốc gia, al-Qaeda và một số tổ chức khủng bố khác đi vào thoái trào, IS nổi lên và tham gia vào cuộc thánh chiến toàn cầu. IS ra đời trong bối cảnh bạo lực lan tràn tại Iraq sau cuộc tấn công của Mỹ vào Iraq lần thứ 2. Lúc này IS tuyên thệ trung thành với al-Qaeda. Song, sau khi “đủ lông, đủ cánh”, IS tự xem mình là nhóm thánh chiến Salafi dòng Sunni xuất chúng và vượt mặt "ông chủ cũ" trong ván cờ riêng của mình.
IS từng rất mạnh ở Iraq khi lập ra một bộ máy tổ chức cai trị những vùng đất rộng lớn chiếm được. Song quân đội Iraq cùng liên quân Mỹ và phương Tây đã lần lượt đánh bật tổ chức này ra khỏi nhiều vùng đất. Tuy nhiên, việc Syria rơi vào nội chiến đã trở thành chiếc “phao cứu sinh” giúp IS trở lại và phát triển. Chỉ cho tới khi Nga và các lực lượng quân sự của Syria lớn mạnh và ra đòn quyết định, IS mới bị đánh bật ra khỏi các khu vực đã chiếm được. Những chiến thắng quan trọng ở Syria và Iraq đang gióng lên hồi chuông cảnh báo cho IS. Trong giai đoạn thất thủ, IS đã tính tới phương án tìm kiếm liên minh đấu tranh cho sự sống còn của mình.
Trong khi đó, chiến lược hiện nay của al-Qaeda cho thấy nhóm này đã quyết tâm rút ra bài học từ những sai lầm quá khứ. al-Qaeda đang tạo ra một thành tố chính trị mạnh và không còn chỉ hoàn toàn tập trung vào bạo lực. Kể từ khi bị buộc phải rút khỏi Afghanistan, al-Qaeda đang "tiến hóa" để bao gồm không chỉ một nhóm cốt lõi có trụ sở tại Nam Á, mà còn cả các chi nhánh khắp Bắc Phi và bán đảo Arab. Các chi nhánh này đã được thành lập như một phản ứng của cuộc chiến nhằm bảo đảm sự tồn tại hậu 11-9 của al-Qaeda.
Khi IS đang trên đà suy tàn, các chuyên gia nhận định al-Qaeda hiện là vấn đề nghiêm trọng nhất đối với phương Tây. Cách tiếp cận thực dụng của al-Qaeda đang khiến tổ chức này có nhiều khả năng hơn IS trong việc đạt được các mục tiêu chiến lược của chúng. Cách tiếp cận mềm mỏng và ít bạo lực hơn của al-Qaeda cho thấy al-Qaeda đang “nuôi mộng” xây dựng những căn cứ địa phương thành các vùng lãnh thổ được kiểm soát. Theo thời gian, al-Qaeda dường như đang hy vọng "hợp nhất" các nhóm địa phương vào nhóm của họ. Theo một số nhà phân tích, nếu IS được coi là “tứ chi phát triển” thì phương Tây và Mỹ lại lo ngại những “bộ não” của al-Qaeda. Sự kết hợp giữa hai tổ chức này sẽ trở nên vô cùng nguy hiểm đối với nhân loại.
Những sự kiện gần đây đã gây ra tranh cãi: Vậy IS sẽ lựa chọn hướng đi nào? Phân quyền hoạt động và trở thành một phong trào hệ tư tưởng tương tự chiến lược hậu 9-11 của al-Qaeda, hay tìm kiếm sự sáp nhập với al-Qaeda?
Các thành viên Al Qaeda tại một trại huấn luyện ở Somali. Ảnh: The Telegraph
Al-Qaeda đã "tiến hóa"
Trong một cuộc họp an ninh tại thủ đô Moskva, người đứng đầu Cơ quan An ninh Liên bang Nga Aleksandr Bortnikov đã chỉ ra rằng, khi phải đối mặt với thất bại tại Iraq và Syria... IS và các nhóm thánh chiến khác đang đàm phán để phát triển một chiến lược mới trên quy mô toàn cầu. Ông Bortnikov khẳng định rằng, cả hai nhóm IS và al-Qaeda đang phát triển các thành trì mới trải từ Afghanistan đến Yemen, châu Phi. Thông tin trên cho thấy những thông điệp kêu gọi các nhóm thánh chiến thống nhất gần đây của Thủ lĩnh al-Qaeda Zawahiri là có mục đích rõ ràng: "Đoàn kết, lại gần hơn với những người Hồi giáo và chúng ta sẽ lớn mạnh trên toàn thế giới, vì đó là một cuộc thập tự chinh duy nhất chống lại những kẻ chống lại người Hồi giáo trên toàn thế giới".
Lời tuyên bố này dường như là một lời nhắn gián tiếp tới IS để cùng sáp nhập chống lại kẻ thù chung. Đây không phải là lần đầu tiên Thủ lĩnh này đưa ra tuyên bố như vậy. Thật khó có thể tưởng tượng ảnh hưởng đối với hòa bình và an ninh toàn cầu sẽ như thế nào khi al-Qaeda và IS hợp nhất, và những gì hai nhóm có thể đạt được thông qua việc sáp nhập. Thượng Nghị sĩ Angus King, thuộc Ủy ban Tình báo Thượng viện và Ủy ban Kiểm soát Vũ khí Mỹ, cho rằng "có khả năng cao" IS và al-Qaeda sẽ hợp tác với nhau, ít nhất là về mặt sách lược, song "hai bên rõ ràng sẽ không hoàn toàn đồng thuận về mọi mặt".
Các cơ quan tình báo phương Tây đã đưa ra những dấu hiệu khá rõ ràng rằng, dù gần như bị xóa sổ và yếu thế hơn các tổ chức khủng bố khác, al-Qaeda gần đây dường như phát đi tín hiệu trở lại với một thủ lĩnh mới, đó có thể là Hamza bin Laden, con trai của trùm khủng bố Osama bin Laden. Hamza sinh năm 1991, là một trong 18 con trai và 6 con gái của Osama bin Laden và cũng là người con được trùm khủng bố yêu quý nhất. Nhân vật này được cho là đã kết hôn, có 2 con và đang lẩn trốn tại một vùng rừng núi ở biên giới Pakistan.
Các chuyên gia về chủ nghĩa khủng bố nhận định al-Qaeda dưới thời Hamza chắc chắn sẽ rất khác. Hamza tránh làm phật lòng những người ủng hộ IS với niềm tin rằng đến một lúc nào đó họ sẽ gia nhập al-Qaeda. Điều này cho thấy Hamza là kẻ rất biết tính toán trong bối cảnh các khu vực do IS kiểm soát tại Trung Đông đang dần bị thu hẹp.
Nếu các điều kiện đủ để IS và al-Qaeda kết hợp, cộng đồng quốc tế rất có thể sẽ phải chiến đấu với một quái vật mới. Đây là lý do tại sao một cuộc chiến chống lại ý thức hệ nhằm dập tắt xung đột ở Iraq và Afghanistan, cùng với một giải pháp chính trị khả thi đối với cuộc nội chiến ở Syria sẽ là yếu tố then chốt để đánh bại sản phẩm phụ của những kẻ theo chủ nghĩa khủng bố ở những vùng xáo trộn này.
