Sau khi xóa bỏ bao cấp vào năm 1986, Việt Nam đưa ra chính sách mới nhằm cải cách nền kinh tế. Sau 32 năm, Triều Tiên cũng đang muốn học hỏi kinh nghiệm của VN. Liệu Triều Tiên có thể có những chuyển biến và phát triển tương tự để trở thành VN thứ hai?
Sau nhiều thập kỷ bế tắc, dường như cuối cùng cũng có một số thay đổi về ngoại giao trên bán đảo Triều Tiên. Hội nghị thượng đỉnh hồi tháng 6 năm nay giữa Kim Jong Un và Donald Trump cũng là lần đầu tiên một nhà lănh đạo Triều Tiên và một Tổng thống Mỹ cùng ngồi lại và đưa ra một tuyên bố chung. Theo đó, ông Kim đồng ư hoàn thành việc phi hạt nhân hoàn toàn để đổi lấy bảo đảm an ninh từ chính quyền Trump.
Tất nhiên, trong khi một hoan nghênh về tiến triển này, số khác lại nhắc nhở tất cả về lịch sử về các lời hứa của Triều Tiên. Nhưng ngay cả khi cam kết của Kim Jong-un là chân thành, chính quyền của ông được hưởng lợi từ đó và từ việc kết thúc các lện trừng phạt quốc tế, B́nh Nhưỡng liệu có đủ khả năng để thay đổi nền kinh tế đang yếu kém của ḿnh hay không?
Năm 1986, Việt Nam khởi xướng chính sách Đổi mới, một sự cải cách kinh tế, giống như phương thức của Đặng Tiểu B́nh áp dụng ở Trung Quốc, nhằm tạo ra một nền kinh tế thị trường. Cụ thể, chính phủ đă giải tán các hợp tác xă nông nghiệp, loại bỏ các biện pháp kiểm soát giá đối với hàng nông sản và cho phép nông dân sở hữu đất đai. Họ cũng tư nhân hoá nhiều công ty, giảm bớt các quy định đầu tư nước ngoài, tạo ra một môi trường hỗ trợ nhiều hơn cho doanh nghiệp tư nhân, các khu chế xuất được thành lập và thúc đẩy các ngành sản xuất thâm dụng lao động.
Trong 30 năm sau đó, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng với tốc độ trung b́nh hàng năm là 6,7%. Đến năm 2017, GDP b́nh quân đầu người đạt khoảng 2.300 USD và kim ngạch xuất khẩu trên 210 tỷ USD – gần bằng với Australia và Brazil. Các nhà đầu tư nước ngoài đă đóng một vai tṛ quan trọng trong quá tŕnh này.
Tại Hội nghị thượng đỉnh liên Triều Tiên hôm 27/4, Chủ tịch Kim bày tỏ sự quan tâm theo mô h́nh cải cách kinh tế của Việt Nam. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng đă nhắc lại điều này. Ông cho rằng, Triều Tiên có thể học hỏi con đường mà Việt Nam hướng tới sự phát triển kinh tế và b́nh thường hóa quan hệ với Mỹ.
Nếu Triều Tiên – quốc gia bị cô lập nhất thế giới – quyết định bắt tay vào những cải cách như vậy, chắc chắn sẽ phải đối mặt với những trở ngại đáng kể. Nền kinh tế kế hoạch tập trung của nước này từ lâu đă tŕ trệ, với tốc độ tăng trưởng trung b́nh dưới 1% trong 10 năm qua và GDP b́nh quân đầu người chỉ là 1.300 USD, theo ước tính của ngân hàng trung ương Hàn Quốc. Các biện pháp trừng phạt c̣n làm giảm hiệu quả kinh tế. Năm 2017, GDP giảm 3,5%, tổng kim ngạch xuất khẩu giảm 37%, xuống c̣n 1,77 tỷ USD.
Tuy nhiên, Triều Tiên sở hữu nền tảng kinh tế tương đối tốt, nhờ vào lực lượng lao động có tŕnh độ chuyên môn cao, nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào và lợi thế về địa lư như các cảng biển tự nhiên.
Với những cải cách toàn diện về thị trường cho phép đầu tư nước ngoài quy mô lớn và áp dụng công nghệ, việc Triều Tiên áp dụng theo mô h́nh kinh tế của Việt Nam là hoàn toàn có thể.
Theo kịch bản này, Triều Tiên có thể đảm bảo tăng trưởng GDP ở mức hai con số, giúp thu nhập b́nh quân đầu người lên tới 10.000 USD trong ṿng 30 năm. Quan hệ thương mại và đầu tư trực tiếp với Hàn Quốc có thể làm tăng tỷ lệ tăng trưởng GDP hàng năm thêm 3%.
Câu hỏi thực sự đặt ra là làm thế nào để Triều Tiên sẵn sàng đi theo con đường này? Một số kỳ vọng được đưa ra khi ông Kim có nhiều suy nghĩ cải cách hơn so với những người tiền nhiệm của ḿnh. Đó là việc Kim Jong-un theo đuổi chương tŕnh hạt nhân nhưng vẫn phát triển kinh tế, khác với chính sách chỉ thiên về quân sự của cha ông trước đó. Do vậy, ông đă trao quyền tự chủ hơn cho các trang trại, nhà máy và mở ra một số thị trường.
Tháng 4/2017, Kim đă tuyên bố đă đến lúc chỉ tập trung nguồn lực của đất nước vào việc tái thiết nền kinh tế mặc dù mức độ cam kết vẫn chưa rơ ràng.
Tuy nhiên, nếu theo mô h́nh phát triển kinh tế của Việt Nam, Triều Tiên cần có sự ổn định về chính trí, kinh tế, theo đuổi tư nhân hóa và tự do hóa toàn diện.
Để làm được điều đó, Triều Tiên cần phải thực hiện các bước đi đáng kể và đáng tin cậy đối với việc phi hạt nhân hóa – một điều kiện tiên quyết để nới lỏng các biện pháp trừng phạt kinh tế trên đất nước. Khi đó, Hàn – Triều mới có thể tăng cường hợp tác về các vấn đề nhân đạo, y tế và môi trường, và thảo luận về việc mở lại khu công nghiệp Kaesong.
Các biện pháp trừng phạt sẽ được loại bỏ chỉ sau khi hoàn toàn loại bỏ hạt nhân. Khi đó, Triều Tiên có thể tạo nên các mối quan hệ thương mại và đầu tư thực sự với phần c̣n lại của thế giới và mới nhận được sự hỗ trợ tài chính từ các tổ chức đa phương như Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển Châu Á.
Triều Tiên b́nh thường hóa mối quan hệ của Hàn Quốc, cũng như nước châu Á – Thái B́nh Dương khác như Nhật Bản Mỹ, sẽ thúc đẩy một sự chuyển đổi kinh tế sâu sắc hơn. Điều này sẽ cải thiện đáng kể sự thịnh vượng của người dân Triều Tiên.
Trên tất cả, để đạt được thành công, Triều Tiên buộc phải làm giảm bớt áp lực từ sự cô lập về ngoại giao và kinh tế (giống như những ǵ mà Việt Nam phải đối mặt vào đầu những năm 1980).
Những diễn biến tiếp theo trên bán đảo Triều Tiên sẽ ảnh hưởng đến thế giới. Đây là lư do tại sao cộng đồng quốc tế cần Triều Tiên ngừng lăng phí cho các công việc liên quan đến vũ khí hạt nhân và phát triển tên lửa để khởi động một chương tŕnh cải cách toàn diện nền kinh tế, và Việt Nam nên là mô h́nh mà nước này nên học tập.
Therealrtz © VietBF
