Ông Nicolas Maduro đã xuất hiện lại trên truyền hình Venezuela bên cạnh Bộ trưởng Quốc phòng, khi tuyên bố âm mưu đảo chính vừa xảy ra tại đất nước ông là một phần kế hoạch của Mỹ nhằm lật đổ chính quyền cách mạng Bolivar, và đây là lần đầu tiên ông Maduro xuất hiện kể từ khi phe đối lập kêu gọi quân đội nổi dậy đứng về phía người dân để buộc Maduro phải từ bỏ quyền lực. Sức ép mạnh mẽ đã khiến Maduro tính tới chuyện chạy trốn nhưng đã đổi ý vì “tác nhân Nga”.
Sáng sớm thứ Ba, khoảng vài chục binh sĩ vũ trang đi cùng Guaido đã đụng độ với binh lính ủng hộ chính phủ Maduro tại một cuộc mít tinh ở Caracas, và sau đó các cuộc biểu tình chống chính phủ Maduro trên đường phố trở nên dữ dội. Nhưng đến chiều thứ Ba, biểu tình đã tạm lắng và không có dấu hiệu nào cho thấy phe đối lập lên kế hoạch nắm quyền lực nhờ vào lực lượng quân sự.
Phản ứng trước các cuộc biểu tình của phe đối lập, Maduro không đưa ra những phát biểu chính thức mà viết trên Twitter: “Thần kinh thép! Tôi kêu gọi huy động tối đa nguồn lực để đảm bảo chiến thắng của hòa bình. Chúng ta sẽ thắng!”.
Maduro cũng nói rằng ông đã nói chuyện với các tướng lĩnh quân đội và họ bày tỏ sự trung thành đối với ông.
Tuy vậy, các quan chức của Hoa Kỳ cho biết, ba quan chức cấp cao được xem là trung thành nhất với Maduro, gồm Bộ trưởng Quốc phòng Vladimir Padrino, Chánh án Tòa án Tối cao Maikel Moreno và chỉ huy lực lượng bảo vệ tổng thống Ivan Rafael Hernandez Dala, đã liên lạc với chính phủ lâm thời Guaido và sẵn sàng ủng hộ tiến trình chuyển đổi quyền lực ở Venezuela.
“Họ đã đàm phán trong một thời gian dài về cách thức khôi phục nền dân chủ nhưng có vẻ chưa đạt được nhiều tiến bộ”, phái viên của Hoa Kỳ đặc trách vấn đề Venezuela, Elliott Abrams, nói. Trong khi đó, Cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ, John Bolton, cho hay: “Tất cả đều đồng ý rằng Maduro phải ra đi”.
Đứng bên cạnh các quân nhân, Bộ trưởng Quốc phòng Padrino nói trong một chương trình truyền hình rằng các lực lượng vũ trang sẽ tiếp tục bảo vệ hiến pháp và “những quan chức hợp pháp”, đồng thời cho biết các đơn vị quân sự đang hoạt động như bình thường. Còn ông Moreno đã đưa ra một lời kêu gọi bình tĩnh trên Twitter.
Ông Guaido đang nói chuyện với một quân nhân. Ông đang cố gắng thuyết phục quân đội đứng về phía người dân. (Ảnh: AP Photo/Boris Vergara)
Guaido, thông qua các dòng tweet trên Twitter, nói rằng chính phủ của ông đã bắt đầu giai đoạn cuối cùng của chiến dịch tước quyền lực từ chính phủ Maduro, và kêu gọi người dân Venezuela và các lực lượng vũ trang ủng hộ bằng cuộc biểu tình lớn trên đường phố vào ngày thứ Tư.
“Thời cơ chính là bây giờ”, ông Guaido nói. “Tương lai là của chúng ta: nhân dân và các lực lượng vũ trang hãy cùng hợp sức”.
Các hoạt động của vị Tổng thống lâm thời Juan Guaido gần đây được xem là rất can đảm nhưng theo Reuters cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Nếu sự việc mà chính phủ của ông thực hiện không thành công thì sẽ phải đón nhận đòn hồi mã thương của chính quyền Maduro, ông có thể sẽ phải đối mặt với những cáo buộc điều tra và bị bắt giữ khi quyền miễn trừ của ông đã bị tước.
Vùng lên vì quá ngột ngạt
Sáng thứ Ba, hàng chục ngàn người đã tập trung tại nhiều con đường ở thủ đô Caracas tuần hành đòi chính phủ Maduro giao lại quyền lực cho chính phủ Guaido. Họ đã đụng độ với cảnh sát chống bạo động dọc theo con phố chính Francisco Fajardo. Một chiếc xe bọc thép của Lực lượng Vệ binh Quốc gia đã đâm vào những người biểu tình.
Có 78 người bị thương khi đụng đột với lực lượng an ninh trung thành với Maduro, hầu hết trong đó bị trúng đạn gỗ hoặc đạn cao su, bác sĩ Maggi Santi thuộc trung tâm y tế Salud Chacao ở Caracas cho biết thông tin. Tuy nhiên không ai trong số những người bị thương gặp nguy hiểm tới tính mạng, ông nói thêm.
Vệ binh Quốc gia Venezuela lái xe lao vào người biểu tình ngày 30/4/2019 (Ảnh chụp từ video)
Venezuela đã bị sa lầy trong một cuộc khủng hoảng kinh tế kéo dài trong nhiều năm qua mặc dù có trữ lượng dầu mỏ khổng lồ. Tình trạng thiếu thốn lương thực và thuốc men trầm trọng đã khiến hơn 3 triệu người Venezuela phải di cư sang các nước láng giềng trong những năm gần đây.
Cuộc sống của người dân càng trở nên tồi tệ hơn trong năm nay khi nhiều vùng lãnh thổ của Venezuela chìm trong bóng tối do bị cắt điện và cắt nước.
“Mẹ tôi không có thuốc, tình hình kinh tế của tôi rất tệ, gia đình tôi phải di cư. Chúng tôi không kiếm đủ tiền. Chúng tôi không có an toàn. Nhưng chúng tôi hy vọng, và tôi nghĩ rằng đây là sự khởi đầu cho sự kết thúc của chế độ này”, ông Jose Madera, 42 tuổi, một thợ cơ khí, ngồi trên chiếc xe máy của mình nói.
Sự khốn cùng của người dân Venezuela được cho là bắt nguồn từ những chính sách kinh tế sai lầm của chính phủ Hugo Chavez, và tiếp tục được kế thừa bởi chính phủ Maduro. Từ một quốc gia giàu có bậc nhất Nam Mỹ, Venezuela, dưới sự “trị vì” của hai lãnh đạo thiên tả với mơ ước đưa đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội đã từ từ chìm sâu vào khủng hoảng không lối thoát.
Đã đến lúc rời đi
Trước tình thế nguy nan của đất nước, vào ngày 23/1, Chủ tịch Quốc hội Juan Guaido, sau khi viện dẫn hiến pháp đã tuyên bố ông sẽ gánh trách nhiệm làm tổng thống lâm thời. Tuyên bố của ông Guaido sau đó đã được gần 60 quốc gia trên thế giới công nhận, trong đó có Mỹ, Liên minh Châu Âu, và hầu hết các quốc gia Mỹ Latinh – những nước láng giềng của Venezuela.
Hoa Kỳ đã hỗ trợ chính phủ Guaido bằng nhiều cách, trong số đó các biện pháp trừng phạt đối với chính phủ Maduro đang phát huy tác dụng khi nguồn thu ngoại tệ của chính phủ này đã bị chặn hầu hết. Tuy nhiên, Maduro vẫn còn nhận được sự hậu thuẫn của lực lượng an ninh, quân đội và các nhóm tội phạm, bên cạnh các “trụ chống lưng” như Cuba, Trung Quốc và đặc biệt là Nga.
Theo CNN, trước sức ép mạnh mẽ từ quốc tế và đặc biệt là từ người dân và phe đối lập, ông Maduro đã tính chạy trốn khỏi Venezuela vào sáng thứ Ba để tới tị nạn ở Cuba, nhưng đã đảo ngược kế hoạch sau khi Nga can thiệp, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho biết thông tin trong một cuộc phỏng vấn truyền hình vào thứ Ba.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo. (Ảnh: CNN)
“Họ đã có một chiếc máy bay trên đường băng. Ông ấy đã sẵn sàng rời đi sáng nay, như chúng tôi biết. Người Nga nói rằng ông ấy nên ở lại”, ông Pompeo nói trong một cuộc phỏng vấn với CNN. “Ông ấy đang định tới Havana [Cuba]”.
Pompeo nói rằng ông sẽ thúc giục Maduro “khởi động máy bay”, và cảnh báo rằng nếu không từ bỏ quyền lực thì “chi phí cho ông và những người bảo vệ ông sẽ tiếp tục tăng”.
“Những điều tệ hại mà ông ấy mang đến cho họ sẽ chỉ tăng lên. Chúng tôi đề nghị ôn ấy, đã đến lúc ông ấy rời đi, đã đến lúc ông ấy rời Venezuela và chúng tôi sẽ thúc giục ông ấy làm điều này sớm nhất có thể”, ông Pompeo nói.
