Năm tháng đầu năm 2019, thế giới có quá nhều biến động. Xuất hiện những điểm nngs có thể gây xung đột về quân sự cũng như kinh tế. Chúng ảnh hưởng đến an ninh tàn cầu.
Từ điểm nóng Iran và Venezuela đến đàm phán thất bại với Trung Quốc và Triều Tiên, đều đang khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump đau đầu hơn bao giờ hết.
Tổng thống Trump không muốn chiến tranh với IranTổng thống Trump: "Các công ty bị áp thuế sẽ rời Trung Quốc đến Việt Nam"Tổng thống Trump "vừa đấm vừa xoa" giữa lúc Triều Tiên phóng tiếp tên lửa.
Một hình ảnh do Hải quân Hoa Kỳ cung cấp về tàu USS Abraham Lincoln, mà chính quyền Trump nói đã được triển khai tới khu vực Trung Đông để đáp trả Iran. Ảnh: AFP/Jeremiah Bartelt
Căng thẳng với Iran
Một năm trước Trump đã đưa Hoa Kỳ theo một hướng khác biệt mạnh mẽ trong chính sách đối với Iran khi ông đơn phương rút khỏi một thỏa thuận đa quốc gia được đàm phán dưới thời người tiền nhiệm của ông, Barack Obama. Đây là thỏa thuận quy định Iran hạn chế chương trình hạt nhân nhạy cảm của nước này và cho phép thanh tra quốc tế các hoạt động hạt nhân, đổi lại được nới trừng phạt kinh tế.
Đáp lại, Tehran đã tăng cường mạnh mẽ chương trình hạt nhân của mình trước lời hứa trừng phạt của Trumo.
Thêm vào đó, Trump đã áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt đơn phương, bao gồm thề sẽ ngăn chặn tất cả các nước mua xuất khẩu dầu chính của Iran.
Nhưng một năm sau, Iran đã không đáp ứng bất kỳ yêu cầu nào trong số 12 yêu cầu được đưa ra bởi Ngoại trưởng Mike Pompeo trong khi các cường quốc châu Âu công khai bác bỏ đồng minh Mỹ khi họ cố gắng bảo vệ hiệp ước hạt nhân.
Cuộc thách đấu đã leo thang mạnh mẽ trong tháng này khi Hoa Kỳ cho biết họ đang điều một hệ thống tên lửa phòng không Patriot và một chiến hạm tới khu vực Trung Đông để đáp trả những gì các quan chức gọi là mối đe dọa sắp xảy ra từ Tehran.
Nhưng một trong lời hứa khi tranh cử của ông Trump sẽ giảm bớt các can thiệp tốn kém ở nước ngoài và một loạt các báo cáo nói rằng ông đã bắt đầu nghi ngờ về cách tiếp cận của cố vấn an ninh quốc gia của mình, John Bolton, người trong nhiều năm đã ủng hộ Iran.
Trump đã nói rằng ông muốn đối thoại với Iran - điều dường như không thể được đáp lại theo cách thực chất.
Đàm phán thất bại với Triều Tiên
Không giống như Iran vẫn đang tuân thủ thỏa thuận hạt nhân, Triều Tiên đã thực sự thử vũ khí hạt nhân - và ước tính sẽ sản xuất đủ nguyên liệu cho một quả bom mới cứ sau hai tháng.
"Đây là một thất bại. Kết quả cuối cùng sẽ là Triều Tiên sẽ tiếp tục sản xuất vũ khí và Iran sẽ khởi động lại chương trình hạt nhân", một nhà ngoại giao châu Âu nói.
Triều Tiên được cho là câu chuyện thành công chính của Trump, người đã tổ chức hai hội nghị thượng đỉnh mang tính bước ngoặt với nhà lãnh đạo Kim Jong Un với hy vọng một thỏa thuận sẽ chấm dứt kho vũ khí hạt nhân.
Nhưng cuộc gặp cuối cùng tại Hà Nội vào tháng Hai, đã kết thúc trong bế tắc khi Trump từ chối dỡ bỏ lệnh trừng phạt cho đến khi Triều Tiên từ bỏ toàn diện vũ khí hạt nhân.
Trump đã lên tiếng hy vọng cho các cuộc đàm phán được tiếp nối. Nhưng rất ít thông tin có cho thấy điều đó xảy ra và gần đây, Triều Tiên đã hai lần phóng thử tên lửa tầm ngắn - không được coi là vi phạm thỏa thuận, nhưng vẫn là dấu hiệu cho thấy tình hình đã tồi tệ đến mức nào.
Lãnh đạo phe đối lập Venezuela Juan Guaido (trái) đang trong cuộc đấu kéo dài với Tổng thống Nicolas Maduro. Ảnh: AFP /YURI CORTEZ, Juan BARRETO
Đau đầu với Venezuela
Trump từ lâu đã chỉ trích chính sách thay đổi chế độ của Hoa Kỳ, được ủng hộ bởi những người bảo thủ trong Đảng Cộng hòa của ông vào những năm 2000. Nhưng chính tổng thống đã tìm thấy một ngoại lệ - Venezuela.
Vào tháng 1, Trump tuyên bố Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro là bất hợp pháp và công nhận lãnh đạo đối lập Venezuela Juan Guaido.
Trong một thành công hiếm hoi trong việc tìm kiếm đồng minh, hơn 50 quốc gia - hầu hết các cường quốc ở Mỹ Latinh và Châu Âu - hiện đã ủng hộ Guaido.
Nhưng một cuộc nổi dậy ngày 30/4 do Guaido lên kế hoạch đã nhanh chóng nổ ra, với chính quyền Trump nói rằng một số nhân vật chủ chốt trong chế độ Maduro đã không thực hiện được lời hứa.
Venezuela vẫn rơi vào bế tắc, với việc Hoa Kỳ từ chối đối thoại với Maduro. Tuy nhiên, Guaido cho biết ông đã gửi các đại biểu đến Na Uy tìm cách hòa giải, mặc dù ông từ chối các cuộc đàm phán với Maduro.
Chiến tranh thương mại với Trung Quốc
Trump ủng hộ một đường lối cứng rắn với Trung Quốc về thương mại và ông đã thực hiện điều đó bằng việc áp thuế đối với hàng hóa của Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD; ngăn chặn tập đoàn viễn thông khổng lồ Huawei khỏi thị trường Mỹ.
Nhưng một nghị quyết về tranh chấp thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vẫn khó nắm bắt, bất chấp các vòng đàm phán và một số dấu hiệu cho thấy một thỏa thuận sắp xảy ra.
Trung Quốc đã tuyên bố mức thuế trả đũa của riêng mình và đã đánh trả, đặc biệt là bằng cách cắt giảm mạnh mẽ các giao dịch với nông dân và chủ trang trại Hoa Kỳ - một bộ phận cử tri quan trọng bỏ phiếu cho Trump trong cuộc bầu cử 2020.
Rút quân khỏi Syria, Afghanistan
Tổng thống Trump khi nhậm chức đã tuyên bố sẽ chấm dứt các cuộc chiến dường như không bao giờ kết thúc, tiêu tốn một khoản khổng lồ trong hai thập kỷ qua.
Nhưng lời hứa của ông vào tháng 12 sẽ rút toàn bộ 2.000 lính Mỹ ở Syria đã gây ra một phản ứng dữ dội, góp phần vào việc bộ trưởng quốc phòng Jim Mattis nộp đơn từ chức.
Trump đã từ bỏ lời hứa sẽ giữ một lực lượng nhỏ ở Syria với các quan chức Hoa Kỳ.
Zalmay Khalilzad, người đang dẫn đầu các cuộc đàm phán của Hoa Kỳ với Taliban, phát biểu vào tháng 4/2019 tại Kabul. Ảnh: FP/WAKIL KOHSAR
Tại Afghanistan - cuộc chiến dài nhất trong lịch sử Mỹ trong gần 18 năm, nhà ngoại giao kỳ cựu Zalmay Khalilzad đã tiến hành đàm phán với Taliban và cả hai bên đã lên tiếng lạc quan cho các vòng đối thoại trong tương lai.
Nhưng Taliban từ chối nói chuyện với chính phủ ở Kabul và không từ bỏ bạo lực. Đầu tháng này, chín người đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công vào một nhóm phi lợi nhuận do Mỹ tài trợ./.
