Người biểu t́nh Hong Kong dùng ô che con mắt kỹ thuật số của camera và smartphone. Kéo đổ cột đèn thông minh, sơn đen các ống kính camera. Và đây chính là lư do khiến họ phải làm như vậy.
Cuối tháng 7, người biểu t́nh sơn đen các ống kính camera lắp phía trước Văn pḥng liên lạc của Bắc Kinh ở Hong Kong. Hồi tháng 8, họ kéo độ một cột đèn thông minh v́ sợ rằng nó được trang bị phần mềm giám sát sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
Những việc như vậy chứng tỏ biểu t́nh ở Hong Kong không phải là phản ứng với thực tế trên thực địa mà là lo ngại về những việc có thể xảy ra dưới sự kiểm soát ngày càng chặt hơn của Bắc Kinh trong môi trường kỹ thuật số, The New York Times đưa tin ngày 3/10.
Trong tuần này, khi đối đầu cảnh sát trong một số vụ xô xát dữ dội nhất với cảnh sát kể từ khi biểu t́nh nổ ra hồi tháng 6, người biểu t́nh giương ô để cản tầm nh́n của máy bay trực thăng của cảnh sát. Một số người biểu t́nh c̣n dán phim phản quang lên kính mắt để khó bị quay phim rơ mặt.
“Trước đây, Hong Kong không dùng camera để giám sát người dân. Việc phá hủy camera và cột đèn là một cách phản đối mang tính biểu tượng. Chúng tôi nói rằng chúng tôi không cần sự giám sát này”, sinh viên Stephanie Cheung nói khi đứng cạnh những người biểu t́nh khác đang phá ống kính của camera ṿm tại một nhà ga tàu điện ngầm. “Hong Kong đang từng bước đi trên con đường trở thành Trung Quốc đại lục”, nữ sinh viên 20 tuổi nhận định.
Chính phủ Trung Quốc chi cả tỷ đô-la để phát triển các hệ thống kết nối từ nhận diện khuôn mặt đến theo dơi điện thoại. Trung Quốc cũng tự phát triển các dịch vụ để thay thế Google, Facebook, Twitter… không được phép hoạt động ở đại lục.
WeChat là dịch vụ nhắn tin Trung Quốc rất phổ biến ở đại lục và một số người Hong Kong cũng sử dụng để kết nối với người quen ở đại lục. Tuy nhiên, nhiều người Hong Kong bắt đầu tỏ ra nghi ngờ ứng dụng này.
Nghệ sĩ Gum Cheung (43 tuổi, thường xuyên tới đại lục để làm việc) cho biết, ông mới đây bỏ WeChat sau khi nhận thấy một số tin nhắn ông gửi cho bạn bè không được chuyển đi. “Chúng tôi phải nghĩ cách để giữ liên lạc an toàn. Toàn bộ internet ở Trung Quốc đại lục nằm dưới sự giám sát của chính phủ”, ông nói.
Cảnh sát cũng t́m cách chống quay phim, chụp ảnh
Cảnh sát Hong Kong đă bắt người dựa trên sự liên lạc qua mạng của họ. Hồi tháng 6, cảnh sát bắt Ivan Ip, 22 tuổi, quản trị viên của nhóm chat Telegram gồm 20.000 thành viên. Cảnh sát cũng dựa vào các tài khoản mạng xă hội để xác định người tham gia biểu t́nh.
Người biểu t́nh kêu gọi cảnh sát công bố video mà họ cho rằng có cảnh cảnh sát lạm dụng bạo lực tại ga tàu điện ngầm Prince Edward hồi tháng 8. Đơn vị vận hành tàu điện ngầm nói rằng, người biểu t́nh đă phá hỏng camera nên không quay được video.
“Sự xói ṃn niềm tin vào chính quyền và các cơ quan thực thi pháp luật cùng sự gia tăng lo ngại về việc giám sát của chính quyền khiến xă hội Hong Kong ngày càng giống xă hội Trung Quốc đại lục”, giáo sư Lokman Tsui công tác tại Trường Đại học Báo chí và Truyền thông ở Hong Kong nhận định.
Nỗi lo về quyền riêng tư khiến cả hai phía nỗ lực duy tŕ t́nh trạng ẩn danh trong đời thực. Cảnh sát không c̣n đeo phù hiệu có tên hoặc số. Người biểu t́nh đeo khẩu trang, mặt nạ. Cả hai bên đang sử dụng các kỹ thuật ngày càng tinh vi để xác định danh tính của nhau trên mạng.
Trên đường phố, cả hai bên dùng mọi biện pháp để chống bị quay phim, chụp ảnh. Người biểu t́nh chĩa đèn laser vào ống kính camera của cảnh sát, c̣n cảnh sát theo gắn đèn nhấp nháy vào đồng phục của họ.
“Tất nhiên là chúng tôi lo ngại về camera. Camera có thể ghi lại những ǵ chúng tôi đă làm. Chúng sẽ được lưu vào hồ sơ. Cảnh sát có thể chờ thờ cơ và ghi điểm bất kỳ khi nào họ muốn. Dù chúng tôi không muốn làm việc cho chính quyền, nhưng nếu các công ty lớn không tuyển dụng chúng tôi th́ sao?”, sinh viên Tom Lau nói.