Trước khi được WHO đặt tên, Omicron có thể đã lây lan ở Mỹ. Bằng chứng là việc người đàn ông từ Minneapolis tham dự sự kiện ở thành phố New York nhiễm Omicron trước cả khi biến chủng này được WHO đặt tên. Từ đây cho thấy Mỹ lại một lần nữa bị virus "qua mặt".
Ăn mặc giống các nhân vật yêu thích, khoảng 53.000 người đã tụ tập tại hội trường chính của Manhattan trong ba ngày hồi tháng 11 để thể hiện tình yêu với chương trình hoạt hình Nhật Bản - anime. Có người đội tóc giả và mang mũ lưỡi trai có tua rua bằng vàng. Người khác lại đi đôi ủng màu trắng cao tới đầu gối, với đôi cánh lông vũ gắn sau lưng.
Trong đám đông đó có sự hiện diện của Peter McGinn, một nhà phân tích và chăm sóc sức khỏe 30 tuổi ở thị trấn từ Minneapolis, bang Minnesota. Anh tham dự các cuộc thảo luận, trò chuyện với những người lạ về podcast anime của mình và hát karaoke với bạn bè.
Sau khi bay về nhà, anh nhận thông tin một người trong sự kiện đến từ Bắc Carolina có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19. Những ngày tới, thêm nhiều người từng xuất hiện trong sự kiện cũng nhiễm virus. Ho khan và cảm thấy mệt mỏi, McGinn cũng đi xét nghiệm. Anh đã mắc Covid-19.
Đó là ngày 23/11, một ngày trước khi giới khoa học biết đến một biến chủng mới đang lan rộng ở miền Nam châu Phi. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lúc đó thậm chí còn chưa đặt tên cho biến chủng là Omicron. Nhưng nó đã có mặt ở Mỹ và không ai biết điều đó, theo New York Times.
Điều này còn trở nên rõ ràng hơn vào tuần trước khi cơ quan y tế Minnesota đã kiểm tra một loạt các xét nghiệm gần đây. Mẫu xét nghiệm của McGinn đã cho thấy đột biến của Omicron.
Trường hợp của McGinn được công bố vào ngày 2/12 và là ca đầu tiên nhiễm biến chủng Omicron trong cộng đồng của Mỹ. "Về cơ bản, tôi là bệnh nhân số 0 (ở Mỹ)", McGinn nói trong một cuộc phỏng vấn, mặc dù không rõ mình tiếp xúc với chủng mới như thế nào. "Đây vẫn còn là điều bí ẩn".
McGinn có thể sẽ không bao giờ biết. 10 ngày sau khi sự kiện đó kết thúc, cơ quan y tế mới đưa ra thông báo về ca mắc đầu tiên, khiến họ bị bỏ lại rất xa phía sau.
Cần hành động ngay
Trong gần hai năm kể từ khi Covid-19 bắt đầu xuất hiện, Mỹ đã xây dựng đủ năng lực xét nghiệm. Hiện Mỹ giải mã khoảng 14% xét nghiệm PCR dương tính để tìm đột biến và xác định các biến chủng.
Một số thành phố như New York và các bang như Massachusetts đã xây dựng những tổ chức truy vết quy mô lớn. Khoảng 60% dân số Mỹ đã tiêm chủng đầy đủ. Vài tuần qua, trước khi Omicron được xác định, nhiều người hy vọng rằng tình hình đại dịch, ít nhất ở Mỹ, đang dịu đi.
Mọi người cảm thấy an toàn khi họ đưa ra bằng chứng về việc chủng ngừa - ít nhất một liều để được nhập cảnh, phù hợp với quy định của thành phố - và đến Trung tâm Javits tham dự hội nghị.
Giữa hàng chục nghìn ca nhiễm biến chủng Delta mới ở Mỹ mỗi ngày, sự xâm nhập và lây lan của Omicron không dễ nhận ra với nhiều trường hợp không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ.
Một điểm xét nghiệm Covid-19 ở Quảng trường Thời đại tại New York. Ảnh: AP.
Do vậy, vẫn chưa rõ liệu sự kiện anime có phải là một sự kiện siêu lây nhiễm hay không.
“Chúng tôi không tìm thấy bằng chứng cho thấy sự kiện này khiến dịch lây lan rộng rãi", Adam Shrier - phát ngôn viên của chương trình truy vết ca mắc của thành phố New York, Test and Trace Corps - cho biết.
McGinn cho biết trong số khoảng 30 người mà anh có tương tác cùng ở thành phố New York, khoảng một nửa có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19. Tuy nhiên, chưa có bang nào báo cáo những người đó nhiễm biến chủng Omicron.
Trong 4 ngày qua, New York phát hiện ra 7 cư dân nhiễm biến chủng Omicron.
“Những trường hợp này không liên quan gì đến sự kiện anime gần đây tại Trung tâm Javits”, văn phòng thống đốc bang cho biết.
Chương trình giám sát của New York sàng lọc các biến chủng tương đối mạnh, nhưng thời gian phát hiện khá trễ. Thông thường, phải mất 4-8 ngày kể từ khi lấy mẫu thử để xác định biến chủng. Điều đó có nghĩa bất cứ sự gia tăng đáng báo động nào về các trường hợp mới được phát hiện ngày hôm nay có thể đã mắc từ một tuần trước đó.
Vẫn còn nhiều điều chưa biết về Omicron, bao gồm tỷ lệ gây tử vong và mức độ bảo vệ đến từ vaccine. Nhưng các nhà dịch tễ học một lần nữa nhấn mạnh đeo khẩu trang và cẩn trọng sẽ làm phẳng đường cong số ca mắc. Và họ thúc giục chính quyền hành động ngay bây giờ để tránh lặp lại những sai lầm hồi tháng 3/2020 khi các quan chức New York không hề biết virus đã lây lan nhanh tới thế nào khắp thành phố.
Tiến sĩ Jay Varma - nhà dịch tễ học, cố vấn Tòa thị chính phụ trách ứng phó đại dịch của New York - tin rằng thành phố nên phân phát mặt nạ N95 cho các gia đình trong khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi Covid-19 hồi năm ngoái và bắt đầu mở thêm mạng lưới xét nghiệm để phản ứng với biến chủng Omicron.
Ông cho biết phải thắt chặt yêu cầu tiêm phòng của thành phố đối với các địa điểm trong không gian kín như nhà hàng và quán bar. Thay vì chỉ yêu cầu người dân xuất trình bằng chứng đã tiêm một liều, ông cho rằng đã đến lúc cần 3 liều.
“Chúng tôi không biết điều đó sẽ hiệu quả như thế nào”, tiến sĩ Varma nói. “Nhưng theo tôi, không có hại gì nếu áp đặt quy định này: Một người có miễn dịch hoàn toàn nghĩa là họ đã nhận 3 liều vaccine, vì vậy hãy tiếp tục và đi tiêm chủng".
"Hành động như thể mình đã tiếp xúc với F0"
Lịch sử đi lại của McGinn là bằng chứng cho thấy những khó khăn trong việc truy vết ca tiếp xúc gần. Anh đến sân bay La Guardia vào ngày 18/11 và hòa mình vào dòng người ở New York. Anh đi ăn tối và uống rượu, ở lại với hai người bạn hôm 20/11. Sáng ngày hôm đó, anh tham dự sự kiện anime tại Trung tâm Javits.
“Hẻm nghệ sĩ” - nơi trưng bày hình ảnh các nghệ sĩ anime - đông tới mức người tham dự Lucy Camacho, 23 tuổi, đã mô tả nó là “Ga Penn trong giờ cao điểm”.
Tian Chang - 29 tuổi, một trong những nghệ sĩ - cho biết ban đầu cô cảm thấy an toàn khi đến sự kiện, với nhiều người tham dự đeo khẩu trang theo yêu cầu. Tuy nhiên, sự lo lắng của cô ngày càng tăng khi số người tới dần tăng lên.
Cô nhớ lại hình ảnh "đám đông sánh vai nhau ở một số khu vực". Chang quan sát mọi người dần bỏ khẩu trang khi ăn uống, trò chuyện với bạn bè hoặc tìm một góc trống để chợp mắt.
Ban tổ chức cho biết McGinn có thể đã lây nhiễm ở nơi khác. Trở về Minnesota vài ngày trước Lễ Tạ ơn, McGinn cảm thấy mệt mỏi lạ thường. Anh đoán rằng cơn ho nhẹ có lẽ là do anh mắc bệnh hen suyễn. Sau một giấc ngủ dài - khoảng 14 tiếng - anh cảm thấy ổn.
Sau đó, McGinn nghe tin từ người bạn sống ở Bắc Carolina có kết quả xét nghiệm dương tính. Vào ngày 23/11, anh xét nghiệm nhanh tại nhà và nhận kết quả dương tính. Xét nghiệm PCR cũng cho kết quả tương tự. Những người bạn khác đến sự kiện, tất cả đã tiêm phòng, cũng bị nhiễm virus.
Hơn 50.000 người tham dự sự kiện về anime tại Trung tâm Jatvits. Ảnh: AFP.
“Dù đó là một ngày tồi tệ nhưng phần lớn đều có triệu chứng nhẹ", McGinn nói. “Chúng tôi ở nhà, đắp chăn và xem một bộ phim".
McGinn nói rằng anh không biết ai đã lây cho ai, ở đâu hay vào lúc nào.
Đến tối 1/12, các quan chức y tế Minnesota tin rằng một loạt mẫu mà họ đã phân tích gần đây có bao gồm ca nhiễm biến chủng Omicron. Họ ngay lập tức gọi cho Sở Y tế thành phố New York để báo tin xấu.
Quan chức y tế thành phố New York đã gửi hàng chục nghìn email và tin nhắn cho những người tham dự, thúc giục họ đi xét nghiệm. Tuy nhiên, cho đến nay, giới chức vẫn chưa xác nhận bất cứ ca mắc nào từ sự kiện anime được tổ chức từ ngày 19-21/11.
Vào 4/12, các quan chức Connecticut cho biết một người đàn ông khoảng 60 tuổi nhiễm biến chủng Omicron vào cuối tháng 11, vài ngày sau khi thành viên trong gia đình trở về từ sự kiện anime.
Các chuyên gia sức khỏe cộng đồng cho biết việc cố gắng gỡ nút thắt ai đã lây bệnh cho ai là không thực tế.
"Tôi không nghĩ rằng cần phải có cuộc gọi phỏng vấn qua điện thoại với 53.000 người đã tham dự", tiến sĩ Wafaa El-Sadr - giáo sư dịch tễ học tại Đại học Columbia - cho biết.
Thay vào đó, giáo sư cho rằng mọi người, dù đã tiêm chủng đầy đủ, làm theo hướng dẫn đeo khẩu trang trong 14 ngày và đi xét nghiệm.
“Tôi nghĩ rằng cách thực tế trong bối cảnh này là tất cả nên coi mình là người đã tiếp xúc với ca mắc", bà nói.
VietBF@ sưu tập
