Quyết định tăng quy mô quân đội lên hơn 2 triệu người của ông Putin được cho là nhằm bù đắp tổn thất ở Ukraine và sẵn sàng cho xung đột kéo dài.
Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 25/8 ký sắc lệnh tăng quy mô quân đội của Nga, có hiệu lực từ đầu năm 2023. Đây là lần đầu tiên sau 5 năm ông Putin ra lệnh thay đổi quân số lực lượng vũ trang nước này.
Theo sắc lệnh, Nga sẽ bổ sung 137.000 quân nhân chiến đấu, nhưng không tăng đội ngũ nhân viên dân sự làm việc trong lực lượng vũ trang. Với quyết định này, quân số chiến đấu của Nga kể từ ngày 1/1/2023 sẽ tăng lên 1,15 triệu. Quy mô quân đội Nga, cả nhân viên quân sự và dân sự, sẽ tăng từ 1,9 triệu hiện nay lên gần 2,04 triệu.
Tổng thống Nga Vladimir Putin tham gia một cuộc họp trực tuyến hôm 24/8 ở ngoại ô Moskva. Ảnh: Reuters.
Động thái trên đi ngược lại với nỗ lực nhiều năm qua của Điện Kremlin nhằm tinh giản quân đội và là dấu hiệu cho thấy Nga đang chuẩn bị cho xung đột kéo dài ở Ukraine, giới quan sát đánh giá.
Tổng thống Nga đưa ra quyết định vào thời điểm chiến dịch quân sự do ông phát động ở Ukraine đã bước sang tháng thứ 7, kéo dài hơn nhiều so với mục tiêu "đánh nhanh, thắng nhanh" ban đầu. Giao tranh kéo dài cùng những tổn thất liên quan dường như khiến quân đội Nga gặp nhiều khó khăn với vấn đề nhân lực.
Nga không công bố số liệu cập nhật về tổn thất liên quan đến chiến dịch quân sự ở Ukraine, nhưng các quan chức quân sự, tình báo Mỹ và Anh ước tính 80.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương kể từ khi xung đột bùng phát đến nay. Với lệnh gia tăng quy mô quân đội, ông Putin phát đi thông điệp rằng Nga không có kế hoạch rút lui trên chiến trường Ukraine, theo các nhà phân tích.
"Đây không phải động thái mà bạn thực hiện khi bạn tin có thể nhanh chóng kết thúc chiến dịch quân sự", Dara Massicot, nhà nghiên cứu chính sách cấp cao từ tổ chức tư vấn RAND Corporation, trụ sở tại Mỹ, cho hay. "Đây là điều bạn làm khi lên kế hoạch cho một cuộc xung đột kéo dài".
Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy xung đột ở Ukraine có thể kéo dài đến mùa đông năm sau, thậm chí xa hơn nữa. Đà tiến công của Nga ở miền đông và miền nam Ukraine đã chậm lại, trong khi không bên nào tỏ ra sẵn sàng đàm phán hay thỏa hiệp. Giới chức Ukraine cũng cảnh báo những ngày khó khăn nhất của cuộc xung đột có thể còn ở phía trước.
"Mọi thứ sẽ không dễ dàng", Oleksiy Danilov, người đứng đầu Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây. "Nếu ai đó nghĩ rằng Ukraine đã vượt qua khó khăn và từ nay về sau mọi việc sẽ dễ dàng hơn thì thật không may, điều đó hoàn toàn sai".
Giới lãnh đạo Ukraine vẫn tiếp tục kêu gọi phương Tây viện trợ vũ khí và tài chính. Hôm 25/8, Tổng thống Joe Biden đã tái cam kết duy trì ủng hộ Kiev trong một cuộc điện đàm với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky. Tuy nhiên, quân đội Ukraine những tuần gần đây vẫn chưa giành lại được nhiều phần lãnh thổ, bất chấp hàng loạt cuộc tập kích nhằm vào hậu cứ của Nga.
Tổng thống Putin tháng qua tuyên bố quân đội Nga sẽ "giải phóng" miền đông Ukraine theo "từng bước", ngay cả khi những tiếng nói cứng rắn trong nước đang thúc giục Điện Kremlin cứng rắn hơn với Ukraine hay huy động thêm nguồn lực để hoàn thành mục tiêu đề ra.
Những lời kêu gọi leo thang chiến sự ngày càng lớn hơn sau vụ gài bom chiếc xe chở Darya Dugina, nhà bình luận chính trị, con gái học giả nổi tiếng Alexander Dugin, khiến cô thiệt mạng, hay vụ tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào trụ sở Hạm đội Biển Đen trên bán đảo Crimea.
Dưới thời Tổng thống Putin, quân đội Nga đã nỗ lực chuyển đổi từ một lực lượng phụ thuộc nhiều vào lính nghĩa vụ thành đội quân chuyên nghiệp giống mô hình quân đội phương Tây. Bộ Quốc phòng Nga trong nhiều năm đã tăng cường ký hợp đồng với các quân nhân chuyên nghiệp, đồng thời giảm thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc đối với nam giới 18-27 tuổi xuống còn một năm.
Điện Kremlin khẳng định chỉ có quân nhân chuyên nghiệp và lính tình nguyện đang tham chiến ở Ukraine, tiếp tục coi đây là một "chiến dịch quân sự đặc biệt".
"Sắc lệnh mới của ông Putin không nhất thiết là tiền đề cho một đợt tuyển lính nghĩa vụ quy mô lớn hơn, hay một cuộc tổng động viên", Michael Kofman, chuyên gia về Nga tại viện nghiên cứu CNA, trụ sở ở Arlington, bang Virginia, Mỹ, cho hay. "Nó có thể là cách để thúc đẩy những nỗ lực tuyển quân hiện tại của Nga".
Theo Kofman, quân đội Nga có thể tăng quân số bằng cách bổ sung vào biên chế các lực lượng vũ trang ly khai ở miền đông Ukraine, đặc biệt là khi Moskva tiến hành sáp nhập những vùng lãnh thổ đó.
Ông Putin chưa tuyên bố bất kỳ đợt tổng động viên mô lớn nào, dù các nhà phân tích và giới chức phương Tây từng dự báo ông sẽ phải làm vậy để bù đắp tổn thất về nhân lực trên chiến trường Ukraine.
Thay vào đó, giới chức Nga chủ yếu thu hút quân nhân chuyên nghiệp ký hợp đồng phục vụ bằng cách đưa ra những ưu đãi hấp dẫn cùng những phúc lợi đặc biệt. Hồi tháng 5, Tổng thống Putin đã ký một đạo luật bãi bỏ giới hạn độ tuổi 40 đối với quân nhân chuyên nghiệp ký hợp đồng phục vụ quân đội.
Các nhà phân tích cho rằng sắc lệnh tăng quân của ông Putin không phải là một dấu hiệu chỉ báo về thay đổi chính sách lớn trong quân đội Nga, điều có thể gây xáo trộn tâm lý xã hội. Thay vào đó, sắc lệnh có thể cho phép quân đội Nga tăng chỉ tiêu tuyển lính nghĩa vụ vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, hoặc kéo dài thời hạn phục vụ quân đội.
Một số người cũng suy đoán sắc lệnh này có thể đặt nền tảng chính sách và ngân sách để tích hợp các lực lượng khác vào quân đội Nga, như các tiểu đoàn "tình nguyện viên" đang chiến đấu ở Ukraine, hay lực lượng từ Chechnya và các vùng khác của Nga.
Pavel Luzin, nhà phân tích quân sự Nga, nhận định quyết định tăng quân sẽ đưa quy mô lực lượng vũ trang nước này lên mức bằng với năm 2000, khi các binh sĩ Nga tham chiến trong cuộc xung đột Chechnya lần hai. Dù vậy, tình trạng suy giảm dân số cùng những tác động nặng nề từ cuộc xung đột ở Ukraine sẽ là thách thức lớn với nỗ lực tăng lực lượng chiến đấu của Nga.
"Với những tổn thất sau 6 tháng xung đột ở Ukraine, lực lượng chiến đấu của quân đội Nga hiện nay sẽ rất khó để đạt quy mô đội quân triệu người", Luzin nhận xét.
