Tại sao hình Vua Charles III lại in mặt trái lên tiền xu, còn hình Nữ hoàng Elizabeth II lại là mặt phải?

[Romano]

Câu chuyện bắt nguồn từ một quy định bất thành văn từ vua Charles II thế kỷ 17.
Câu chuyện đổi hình ảnh trên đồng tiền nước Anh đang thu hút sự chú ý của dư luận thời gian gần đây. Theo tờ New York Times (NYT), hiện Anh đang có 29 tỷ đồng xu in hình Nữ hoàng đang được lưu thông. Cục đúc tiền hoàng giá Anh (Royal Mint), nơi chịu trách nhiệm đúc tiền xu đã cho in hình Nữ hoàng lần đầu tiên vào năm 1953 và luôn là bên mặt phải.

Thế nhưng tờ NYT cho biết theo quy định bất thành văn cũng như tuyên bố trên website hoàng gia Anh, hình ảnh vua Charles III kế vị sẽ là mặt bên trái nếu được in hình lên tiền xu.

Quy định này bắt nguồn từ vua Charles II thế kỷ 17 khi các đời kế vị thường in hình đối nghịch nhau trên tiền xu để thể hiện một triều đại mới đã bắt đầu. Bởi vậy khi Nữ hoàng in hình mặt phải thì Vũ Charles III sẽ là mặt trái.Tuy nhiên chỉ có 1 ngoại lệ trong lịch sử là vua Edward VII, người lên ngai vàng chưa đến 1 năm trong năm 1936, cũng in hình mặt trái lên tiền xu tương tự người tiền nhiệm, vua George V. Lý do là vị vua này thích mặt bên trái của mình và yêu cầu như vậy.

Đến người kế nhiệm tiếp theo là vua George VI, ông đã quay trở lại đúng quy định bất thành văn này khi vẫn để mặt trái.

Với tiền xu là vậy nhưng tiền giấy lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Năm 1960, Nữ hoàng Elizabeth II trở thành nhà lãnh đạo hoàng gia đầu tiên tại Anh xuất hiện trên tiền giấy. Bởi vậy chuyện mặt hướng nào hay quy định gì về việc xuất hiện trên tiền giấy là chưa từng có tiền lệ hay tiêu chuẩn trước đây.

Tờ NYT cho biết hiện có hơn 4,7 tỷ đồng tiền giấy có in hình Nữ hoàng đang lưu thông tại Anh, tương đương tổng giá trị 82 tỷ Bảng hay 95 tỷ USD. Con số này chưa tính đến những đồng tiền lưu thông bên ngoài lãnh thổ Anh, tại những khu vực từng là thuộc địa. Ví dụ hình ảnh Nữ hoàng Elizabeth II cũng được in trên đồng 20 Dollar Canada (CAD) hay đồng 5 Dollar Australia (AUD).

Hiện vẫn chưa rõ bao giờ thì hình ảnh Nữ hoàng sẽ được thay thế bằng Vua Charles bởi điều này cần thời gian thu hồi, in ấn cũng như phát hành tiền mới. Chúng cũng cần được chính phủ phê duyệt và cần vài năm trước khi tiền mới thay thế được tiền cũ. Phía Cục đúc tiền hoàng gia Anh và Ngân hàng trung ương Anh (BOE-Nơi chịu trách nhiệm in tiền giấy) đều cho biết sẽ hoãn kế hoạch này cho đến sau khi kết thúc lễ tang.Điều thú vị là việc thay đổi hình ảnh Nữ hoàng trên đồng tiền diễn ra trong bối cảnh Anh đang đổi tiền mới và điều này có thể gây ảnh hưởng đến kế hoạch thay đổi tiền. Kể từ năm 2016, Anh đã cho phát hành tiền mới bằng đồng Polymer nhằm chống giả mạo. Kể từ sau ngày 30/9/2022, người dân Anh sẽ không thể tiêu đồng 20 và 50 Bảng cũ nữa và chỉ có thể đổi chúng tại ngân hàng để dùng tiền mới.

Việc phải thu hồi tiền để thay đổi hình ảnh Nữ hoàng có thể sẽ ảnh hưởng đến tiến trình đổi tiền này và hiện vẫn chưa rõ chính phủ Anh sẽ có kế hoạch như thế nào.

"Tiến trình đổi tiền sẽ không thể nhanh chóng được đâu", phó giáo sư Ethan Ilzetzki của trường đại học kinh tế London nhận định.