LONDON, Anh Quốc
Một trường đại học ở Anh Quốc đă chờ hơn 3 tháng nhưng chẳng thấy có đồng tiền nào chuyển đến từ bà nữ tỷ phú, chủ nhân hăng máy bay Vietjet ở Việt Nam.
Báo Telegraph ngày thứ Bảy 8/10 có đưa tin nói rằng, số tiền tặng một phân khoa của đại học Oxford của bà nữ tỷ phú Việt Nam, chủ hăng hàng không
"bikini airline" (hàng không áo tắm hai mảnh) bị nghi ngờ là có thật hay không.
Một đàn nữ tiếp viên Vietjet Air mặc bikini "bày hàng" trước máy bay của hăng trong ngày quảng cáo ra mắt, nay h́nh này đă bị gỡ xuống. (H́nh: Vietjet Air)
Theo nguồn tin vừa kể, bà Nguyễn Thị Phương Thảo, sáng lập viên kiêm Tổng giám đốc hăng hàng không Vietjet Air, chủ tịch Hội đồng quản trị tập đoàn SOVICO, dự trù sẽ chuyển giao số tiền đầu tiên là 50 triệu bảng Anh (hơn $55.4 triệu USD) vào ngày 30/6 vừa qua. Tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa thấy ǵ cả.
Đầu tháng 11 năm ngoái, bà Nguyễn Thị Phương Thảo tháp tùng ông Thủ tướng Phạm Minh Chính công du hai nước Anh và Pháp. Dịp này, báo chí nhà nước Việt Nam và báo chí Anh Quốc đưa tin bà hứa trao tặng phân khoa
Linacre College của đại học Oxford số tiền 155 triệu bảng Anh (hay khoảng 186 triệu USD).
Báo chí nước Anh đưa tin này với sự ngạc nhiên v́ một bà tỷ phú của một xứ
"đói rách" hàng năm vẫn c̣n ngửa tay xin viện trợ khắp thế giới mà lại hào phóng cho một đại học của nước Anh văn minh và giàu có, một số tiền lớn như thế. Nước Anh có hàng trăm tỷ phú giàu có gấp trăm lần bà Thảo nhưng từ trước đến nay, đại học Oxford không được ai tặng cho nhiều tiền đến như vậy.
Để được bà Thảo cho tiền, đại học
Linacre College sẽ được đổi tên thành
Thảo College, tức là tên trường này sẽ mang tên bà chủ tịch tập đoàn Sovico, tổng giám đốc Vietjet Air, phó chủ tịch ngân hàng HD Bank.
Theo báo Telegraph, chuyện cho tiền có thể bị
"xù" do các tai tiếng trên mạng về việc đổi tên trường này. Hiệu trưởng, thủ quỹ và giám đốc trường
Linacre College đă bay tới Việt Nam cuối tháng Chín vừa qua trong nỗ lực cố gắng bảo đảm sự thỏa thuận này.
"Nếu bà ấy không được đổi tên trường, bà ấy có thể sẽ không cho tiền", một nguồn tin cho hay và cho biết thêm nguyên nhân chưa thấy tiền là
"việc đổi lại tên trường không chắc chắn và những thông tin trái chiều" là các lư do dẫn đến việc tŕ hoăn trao tiền.
Tháng Sáu vừa qua, báo chí nước Anh nói rằng chính phủ Anh Quốc mở cuộc điều tra về số tiền tặng nói trên sau khi một dân biểu tại Quốc hội khuyến cáo rằng, bà Thảo
"rất thân cận với giới cầm quyền CSVN". Tuy nhiên, cuộc điều tra này cũng đă khép lại, và Bộ Giáo dục Anh Quốc ca ngợi các nỗ lực của
Linacre College.
Đại học Oxford là một đại học cổ kính, nổi tiếng hàng đầu của Anh Quốc. Theo thủ tục, để có thể đổi tên trường, phải được sự chấp thuận của
Hội đồng Cơ mật (Privy Council), tức là từ tên Linacre College thành tên Thảo College. Mấy tháng trước đây, các cựu sinh viên của trường này đă mở chiến dịch chống đối v́ cho rằng như thế giống như bán cái tên cho người trả giá cao nhất.
Trên mạng xă hội, nhiều người ở Việt Nam cũng đả kích rằng các đại học tại Việt Nam đang thiếu thốn đủ thứ, nhà nước không có tiền đầu tư nên năm nào cũng tăng mức học phí, và không có tiền tài trợ cho các dự án nghiên cứu. Bà Thảo quăng tiền đi xa như thế, chẳng khác ǵ
"chở củi về rừng", c̣n kẻ nghèo khó lù lù trước mặt lại không nh́n thấy.
Tiến sĩ Julian Lewis, dân biểu Hạ viện và cũng là một thành viên của
Privy Council khuyến cáo Hội đồng này chống lại việc đổi tên trường. Ông này phát biểu tại Hạ Viện:
"Nếu chúng ta muốn loại bỏ 'đồng tiền bẩn' và những kiểu biếu tặng ranh mănh trên đất nước này, th́ đây là nơi rất tốt để khởi đầu".
Ông Lewis là thành viên Ủy ban T́nh báo và An ninh tại Hạ Viện Anh Quốc. Tuy nhiên, ông chỉ phát biểu với tư cách cá nhân. Ông cho rằng, nhà trường có thể nhận quà tặng bất kể chính phủ có thích hay không thích. Nhưng,
"Nhà trường không thể đổi tên mà không được sự chấp thuận của Hội đồng Cơ mật ( Privy). Do đó, chỉ có Privy Council mới có khả năng can thiệp một cách hiệu quả".
Sự thỏa thuận giữa Linacre Collge và bà Nguyễn Thị Phương Thảo được viết ra cho biết rằng, nhà trường sẽ
"sử dụng các nỗ lực hợp lư" để đổi tên trường chậm nhất là tháng 9/2023 sau khi nhận được số tiền đầu tiên 50 triệu bảng Anh. Tuy nhiên bản thỏa thuận cũng viết rằng việc đổi tên trường c̣n
"tùy thuộc sự chấp thuận của Privy Council".
Phân khoa Linacre College được thành lập từ năm 1962, đặt theo tên của nhà vật lư nổi tiếng Thomas Linacre từ thế kỷ thứ 15. Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, năm nay 52 tuổi, khởi nghiệp từ năm 21 tuổi khi đang học môn kinh tế tại một đại học ở Moscow, Nga. Bà bắt đầu kiếm tiền bằng việc nhập cảng máy Fax, plastic và cao su nào nước này khi vẫn c̣n là Liên Xô.
Năm 2007, bà thành lập Vietjet Air, một hăng vận chuyển hành khách giá rẻ đầu tiên tại Việt Nam. Hăng nổi tiếng trong dư luận ngay sau khi mở chiến dịch quảng cáo với một đoàn nữ tiếp viên mặc bikini đứng trước máy bay. Vợ chồng bà c̣n là thành viên chi phối tập đoàn đầu tư tài chính Sovico, ngân hàng HD bank và chủ nhân nhiều tài sản địa ốc.
Theo Telegraph, đại diện trường Linacre đang thảo luận với Sovico và các cố vấn tài chính của họ để t́m cách chuyển giao tiền tặng thật minh bạch, được kiểm toán đầy đủ theo đúng luật lệ của cả nước Anh và Việt Nam. Viên chức này c̣n nói rằng, việc t́m giải pháp thỏa đáng đă dẫn đến sự chậm trễ. Sau khi tiếp xúc trực tiếp ở Việt Nam
"chúng tôi đang thiết lập các thủ tục cóliên quan để chuyển ngân số tiền này".
Tháng Sáu vừa qua, Chính phủ Anh Quốc đă điều chỉnh luật lệ để ngăn chặn tiền bạc của nước ngoài gây ảnh hưởng đến nền giáo dục nước này. Một viên chức ở Bộ Giáo dục Anh Quốc được thuật lời cho hay, sẽ không chấp nhận các sự hợp tác nếu có nguy hại đến an ninh quốc gia. Chính phủ Anh quốc sẽ tiếp tục yểm trợ trong lănh vực giáo dục để xác định và giảm thiểu các nguy cơ can thiệp từ bên ngoài.