Lư Chấn Phiên hay được biết đến với cái tên Lư Tiểu Long, là một nam diễn viên vơ thuật, đạo diễn, nhà biên kịch kiêm nhà sản xuất điện ảnh người Mỹ gốc Hoa nổi tiếng trong nền điện ảnh Hoa Kỳ, đồng thời là vơ sư sáng lập vơ phái Tiệt quyền đạo.
Lư Tiểu Long đă trở thành nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ theo đuổi vơ thuật trên khắp thế giới. Kể cả sau đó gần nửa thế kỷ, các nhà vô địch UFC cũng thăng hoa hoặc dần lụi tàn theo đúng những suy nghĩ của Lư Tiểu Long.
Chắc hẳn ai đă từng xem Enter the Dragon (Long Tranh Hổ Đấu) vào những năm 70 cũng đều có ấn tượng sâu sắc với các nhân vật. John Saxon trong vai Roper, dù gặp nhiều vấn đề tiền bạc nhưng có sức hấp dẫn mănh liệt với phái nữ, c̣n anh chàng da đen Williams (Jim Kelly thủ vai) đơn giản chỉ cần có một cốc sữa khuấy.
Tuy nhiên, diễn biến câu chuyện chỉ đạt đến cao trào khi Lư Tiểu Long phải chiến đấu trong hang ổ ngầm của nhân vật phản diện trong 30 phút cuối. Trong một video chứa các cảnh quay bị xóa, ngôi sao vơ thuật của chúng ta, đơn độc, bị tước hết vũ khí, dùng tay trần để múa côn nhị khúc.
Bộ phim gây được tiếng vang lớn đến nỗi từ trẻ em đến người lớn trên khắp thế giới học theo. Các ca chấn thương nhiều tới mức chính phủ bang California đă ban hành lệnh cấm sử dụng côn nhị khúc.
Dù sao th́ Enter the Dragon vẫn chỉ là một phần trong di sản do Lư Tiểu Long để lại. Nửa c̣n lại chính là cuốn sách Đạo của Triệt Quyền Đạo (The Tao of Jeet Kune Do) trước khi ông qua đời. Cuốn sách tổng hợp phần lớn những ghi chép của huyền thoại vơ thuật, chịu ảnh hưởng từ phong cách boxing của Edwin Haislet hay các tư tưởng của Jiddu Krishnamurti.
Từ tác phẩm trên, chúng ta biết được rằng Lư Tiểu Long, bậc thầy môn vơ Vịnh Xuân Quyền, là một học tṛ xuất sắc của Diệp Vấn. Nhưng không chỉ có vậy, ông c̣n trở thành cha đẻ của phong cách tập luyện kết hợp đồng thời nhiều môn vơ thuật.
Tuy nhiên, Lư Tiểu Long thật sự trở thành một nhà tiên tri đúng nghĩa. Ông tiếp thu những thứ ḿnh cho là có ích và loại bỏ sự vô giá trị trong vơ thuật. Ngôi sao Enter the Dragon đă dự đoán chính xác tương lai của môn thể thao này. Khoảng 5 năm trước, khi một số giáo lư của ông bị xem nhẹ th́ ngày nay chúng được các vơ sĩ MMA trên toàn thế giới coi trọng và áp dụng vào thi đấu.
Đ̣n đá ngang
Đây là một trong những đ̣n không thể thiếu trong Kung Fu từ trước khi Lư Tiểu Long đưa vào các cảnh quay. Nhưng có vẻ đá ngang là một thứ gây ám ảnh tới mức ở trong mỗi bộ phim, ông đều cố gắng phô diễn nó. Dù trong Vịnh Xuân cũng có đ̣n đá này nhưng huyền thoại vơ thuật đă học hỏi từ vơ sư Taekwondo Jhoon Goo Rhee để thực sự làm chủ nó.
MMA từng dựa trên Muay Thai với các đ̣n đá ṿng cầu và trung b́nh tấn với mũi chân hướng ra ngoài. Cho tới gần đây, có nhiều kỹ thuật được các vơ sĩ hàng đầu thay đổi như tấn trên cùng một đường thẳng và dùng các đ̣n đá hạ đẳng vào đầu gối trở xuống. Đó là bởi v́ khi đá ṿng cầu, đối thủ có thể bắt được chân và dễ dàng hạ bạn xuống sàn.
C̣n với đ̣n đá thấp, nó thể hiện một uy lực đến không ngờ. Cú đá đạp gối của Jon Jones khiến Quinton Jackson phải chật vật, cùng đ̣n đá ngang vào đầu gối ở trạng thái khuỵu đă góp phần kết thúc trận đấu v́ tốc độ, phạm vi và cả sự bất ngờ khi ra đ̣n. Cả hai kỹ thuật trên được Anderson Silva đưa vào thi đấu nhưng chưa thực sự phát huy hiệu quả, đặc biệt là trong trận đấu với vơ sĩ BJJ Demian Maia.
Lư Tiểu Long có thể đá bay một cái bao tập cỡ lớn lên trên trần nhưng ông không đơn thuần cho rằng đá ngang là một đ̣n hiệu quả với sức mạnh đáng kể. Ông c̣n đề cao đ̣n đá ngang hạ đẳng. Gần như trong mọi trường hợp tự vệ, đ̣n đá vào xương bánh chè thực sự rất lư tưởng.
Đá ngang từng bị coi là vô ích trong suốt một thời gian dài nhưng lập luận của Lư Tiểu Long rất hợp lư. Hăy thử kĩ thuật trên nếu bạn chưa từng tập luyện nó.
Đưa tay phải lên trước
Phần lớn các vơ sĩ tập luyện với tay trái thủ trước và tay thuận ở phía sau. Tuy nhiên, Lư Tiểu Long lại suy nghĩ theo cách khác. Nếu tay phải ở đằng trước gần nhất, tại sao lại không dùng nó để tấn công?
Một số vận động viên thuật tay phải có rất nhiều lợi thế khi để tay và chân phải lên trước. Jerome Le Banner với danh hiệu Hercules của giải K1 dùng kỹ thuật trên để knock out các đối thủ khác. Nguyên nhân là do chân thuận được đặt lên trên, rút ngắn khoảng cách để thực hiện đ̣n đá hạ đẳng. Hiện nay, trong MMA, phần lớn các ngôi sao đến từ bộ môn vật, trong khi đó bộ môn này đa phần đưa chân phải lên trước trong tư thế sẵn sàng chiến đấu.
Tuy nhiên, cú đấm móc ở tư thế này khá nguy hiểm từ một góc đánh khác thường khi nhiều đô vật thuận tay phải sử dụng. Như Takanori Gomi và Kid Yamamoto phần lớn áp dụng cách đánh này. Học cách tung ra các đ̣n đấm từ tư thế tấn khác với thông thường trong khi tay thuận gần đối thủ khiến cả hai giành được nhiều cú knockout nổi bật. Hoặc gần đây là hai ngôi sao UFC Lyoto Machida và Anderson Silva thuận tay phải cũng dùng đ̣n này.
Kỹ thuật bẫy tay
Vịnh Xuân Quyền phần lớn dùng các đ̣n tay để đánh lạc hướng tấn công hoặc thăm ḍ đối thủ và ra đ̣n. Điều này cũng có thể được quan sát trong phim của Thành Long. Bẫy tay là một phần không thể thiếu trong các kỹ thuật của Lư Tiểu Long và cả ở cuốn sách ông để lại. Ông gặp một vấn đề khi bắt đầu học boxing: với các đối thủ kỹ tính, việc bẫy bằng nhiều đ̣n tay khó có thể xảy ra. Nhưng khi dùng một đ̣n tay để bẫy, tung ra cú đấm nhanh và mạnh là điều dễ dàng hơn, kéo theo nhiều đ̣n nối tiếp sau đó.
Trong MMA, Fedor Emelianenko đă từng dùng một đ̣n tay để phản cú đấm thẳng từ Tim Sylvia và sau đó kết thúc bằng một đ̣n móc tay trước. Emelianenko giành chiến thắng trước cựu vô địch UFC chỉ trong 26 giây với kỹ thuật trên.
Chặn đ̣n
Có lẽ nguyên tắc chính trong tác phẩm Đạo của Triệt Quyền Đạo chính là việc chặn các đ̣n đánh. Chính v́ vậy, ông đă đặt tên cho môn vơ của ḿnh là Triệt Quyền Đạo. Ông cho rằng một vơ sĩ không nên cố gắng đỡ đ̣n và t́m cách phản công. Thay vào đó, khi đối thủ tấn công, hăy ra đ̣n đáp lại.
Dù không phải ai cũng có thể đấm mạnh nhưng khi một mục tiêu lao vào tầm đấm, bất cứ ai cũng có thể tạo đ̣n knockout. Trong Karate, chặn đ̣n được biết tới với cái tên “sennosen”. Chất lượng của các đ̣n trong MMA tăng lên việc chặn đ̣n sẽ phổ biến hơn. Điều này đặc biệt hữu ích nếu thi đấu với các đô vật. Cần nhử đ̣n, bắt họ tung ra các đ̣n tấn công để dễ dàng bị phản lại. Một số vận động viên như nhà vô địch hạng lông Jose Aldo khuyến khích quật ngă đối thủ để có thể chặn đ̣n bằng cú đấm móc từ dưới lên hay đ̣n lên gối.
Những ǵ Lư Tiểu Long đưa ra vẫn thu hút rất nhiều ư kiến trái chiều. Thế nhưng, một điều chắc chắn là vào thời điểm MMA hay BJJ c̣n chưa ra đời, ông đă đề cao kỹ thuật vật và khóa siết bằng việc tập luyện với các đô vật và nhiều vơ sĩ Judo. Huyền thoại Vịnh Xuân c̣n đưa vào một đ̣n sát thủ của môn vật hàng thập kỷ trước khi Eddie Bravo chứng minh đây là một đ̣n hợp lư và đổi tên thành The Twister sau đó.
VietBF@ sưu tập
