Máy tính có khả năng nh́n sâu hơn mắt người rất nhiều, ở cấp độ vi mô.
Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được đào tạo để nh́n thấy các chi tiết trong h́nh ảnh mà mắt người không nh́n thấy được, và mạng nơ-ron AI đă xác định được điều bất thường trong kiệt tác Madonna della Rosa của Raphael: Có một khuôn mặt thực ra không phải do Raphael vẽ.
Khuôn mặt này là của Thánh Joseph, được nh́n thấy ở góc trên bên trái của bức tranh được gọi là Madonna della Rosa (hay Madonna of the Rose).
Trên thực tế, các học giả đă tranh luận từ lâu về việc bức tranh có phải là bản gốc của Raphael hay không. Mặc dù cần có nhiều bằng chứng khác nhau để kết luận về nguồn gốc của tác phẩm nghệ thuật, một phương pháp phân tích mới hơn dựa trên thuật toán AI đă đứng về phía những người cho rằng ít nhất một số nét vẽ là của một nghệ sĩ khác.
Các nhà nghiên cứu từ Anh và Hoa Kỳ đă phát triển một thuật toán phân tích tùy chỉnh dựa trên các tác phẩm mà chúng ta biết là kết quả của nét vẽ bậc thầy người Ư.

Một trong những khuôn mặt trong tranh không giống những khuôn mặt khác
"Sử dụng phân tích đặc điểm chuyên sâu, chúng tôi đă sử dụng h́nh ảnh các bức tranh đă được xác thực của Raphael để huấn luyện máy tính nhận dạng phong cách của ông ở mức độ rất chi tiết, từ nét vẽ, bảng màu, đổ bóng và mọi khía cạnh của tác phẩm", nhà toán học và nhà khoa học máy tính Hassan Ugail từ Đại học Bradford ở Anh giải thích vào năm 2023, khi phát hiện của các nhà nghiên cứu được công bố. "Máy tính có khả năng nh́n sâu hơn mắt người rất nhiều, ở cấp độ vi mô."
Các quy tŕnh học máy thường cần được đào tạo trên một nhóm ví dụ lớn. Điều kiện này không phải lúc nào cũng đáp ứng được nghiên cứu tác phẩm của một nghệ sĩ duy nhất. Trong trường hợp này, nhóm đă sửa đổi kiến trúc được đào tạo trước do Microscoft phát triển có tên là ResNet50, kết hợp với một kỹ thuật học máy truyền thống có tên là Support Vector Machine.
Phương pháp này trước đây đă được chứng minh là có độ chính xác 98% khi xác định các bức tranh của Raphael. Thông thường, nó được đào tạo trên toàn bộ bức tranh, nhưng ở đây nhóm nghiên cứu cũng yêu cầu nó xem xét từng khuôn mặt.
Trong khi các nhân vật Madonna, đứa trẻ và Thánh John đều xuất hiện như được tạo ra từ bàn tay của Raphael, th́ trường hợp của Thánh Joseph lại không phải vậy. Các nhà nghiên cứu lưu ư rằng trong các cuộc tranh luận trước đây về tính xác thực của bức tranh, khuôn mặt của Thánh Joseph được cho là kém hoàn hảo hơn những khuôn mặt khác trong tranh.

Có lẽ có người khác đă vẽ khuôn mặt Thánh Joseph mà không phải bậc thầy Raphael
Ugail cho biết : "Khi chúng tôi thử nghiệm toàn bộ bức tranh, kết quả không mang tính thuyết phục. V́ vậy, sau đó chúng tôi đă kiểm tra từng phần riêng lẻ và trong khi phần c̣n lại của bức tranh được xác nhận là của Raphael, th́ khuôn mặt của Joseph lại có nhiều khả năng không phải là Raphael."
Giulio Romano, một trong những học tṛ của Raphael, có thể là người chịu trách nhiệm cho khuôn mặt thứ tư, nhưng điều đó không thể xác định chắc chắn.
Đây tiếp tục là một ví dụ khác khi công nghệ hiện đại tiết lộ bí mật của các bức tranh cổ điển - lần này là với AI.
Các chuyên gia cho rằng bức tranh Madonna della Rosa được vẽ trên vải vào những năm 1518 đến 1520. Vào giữa những năm 1800, các nhà phê b́nh nghệ thuật bắt đầu nghi ngờ rằng Raphael có thể không vẽ toàn bộ tác phẩm nghệ thuật.
Hiện tại, những nghi ngờ đó gần như chắc chắn đă được chứng minh là đúng, mặc dù nhóm nghiên cứu muốn nhấn mạnh rằng AI này sẽ hỗ trợ các chuyên gia nghệ thuật trong tương lai, thay v́ thay thế họ.
"Đây không phải là trường hợp AI lấy mất việc làm của mọi người", Ugail nói. "Quá tŕnh xác thực một tác phẩm nghệ thuật bao gồm việc xem xét nhiều khía cạnh, từ nguồn gốc, sắc tố đến t́nh trạng của tác phẩm.Tuy nhiên, loại phần mềm này có thể được sử dụng như một công cụ hỗ trợ trong quá tŕnh này."
Nghiên cứu này đă được công bố trên tạp chí Heritage Science.
VietBF@ sưu tập