Chính phủ Mỹ vẫn đang trong tình trạng đóng cửa và cuối tuần qua hầu như không có dấu hiệu cho thấy các bên sắp đạt thỏa thuận về ngân sách. Trong bối cảnh đó, có 4 kịch bản có thể xảy ra.
Thông báo đóng cửa tạm thời được đặt tại Bảo tàng nghệ thuật quốc gia ở Washington, D.C. ngày 5/10/2025.
Theo kênh CNN, thông thường, các cuộc khủng hoảng kiểu này chỉ được giải quyết khi một bên bất ngờ nhượng bộ. Tuy nhiên, tình hình lần này khác thường, cho thấy đợt đóng cửa hiện nay có thể kéo dài hơn những lần trước. Có thể xảy ra bốn kịch bản giúp chính phủ mở cửa trở lại.
Đảng Dân chủ nhượng bộ
Đây có thể là kịch bản có khả năng xảy ra nhất vì một số lý do.
Thứ nhất, hầu hết các lần chính phủ đóng cửa trước đây đều kết thúc theo cách này. Bên đưa ra yêu sách hiếm khi đạt được điều mình muốn, bởi người dân Mỹ phần lớn không ủng hộ dùng biện pháp đóng cửa chính phủ để gây sức ép chính trị.
Thứ hai, đã có dấu hiệu rạn nứt trong nội bộ đảng Dân chủ. Ba thượng nghị sĩ trong khối Dân chủ đã bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết tạm thời của đảng Cộng hòa. Nếu thêm 5 người nữa đổi ý, phe Dân chủ sẽ không thể duy trì chiến thuật ngăn chặn.
Thứ ba, việc chính phủ đóng cửa càng kéo dài sẽ càng gây tổn hại cho đảng Dân chủ. Dù các cuộc khảo sát ban đầu cho thấy đa số người dân đổ lỗi cho Tổng thống Donald Trump và đảng Cộng hòa, nhưng tình hình có thể thay đổi.
Khi các tác động thực tế ngày càng rõ ràng, như binh sĩ không được nhận lương vào ngày 15/10, người dân Mỹ có thể mất kiên nhẫn với chiến lược của đảng Dân chủ, dù họ vẫn ủng hộ mục tiêu kéo dài trợ cấp Obamacare (Đạo luật Bảo vệ Bệnh nhân và Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền) mở rộng.
Yếu tố bất ngờ nữa là các lời cảnh báo của chính quyền Tổng thống Trump nhằm cắt giảm ngân sách của các bang do đảng Dân chủ kiểm soát hoặc các chương trình mà họ ủng hộ. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ chính quyền sẽ đi xa đến đâu để thực hiện các lời cảnh báo này, khi một số nghị sĩ Cộng hòa cho rằng điều đó có thể gây tổn hại hình ảnh của đảng.
Thời gian không đứng về phía đảng Dân chủ. Câu hỏi đặt ra là người dân có thực sự muốn kéo dài các khoản trợ cấp Obamacare hay không, nhất là khi việc này vẫn có thể thực hiện sau này, dù khi đó đảng Dân chủ sẽ mất lợi thế thương lượng.
Hai bên thỏa thuận thảo luận sau về Obamacare
Đây có vẻ là cách khả thi nhất để đảng Dân chủ đạt được một điều gì đó sau đợt đóng cửa này.
Điều đó không có nghĩa là đảng Cộng hòa sẽ chấp nhận toàn bộ yêu cầu của đảng Dân chủ trong dự luật cấp ngân sách cho chính phủ. Nhưng có thể đảng Cộng hòa sẽ cam kết thảo luận sau về việc gia hạn trợ cấp Obamacare mở rộng.
Trên thực tế, đảng Cộng hòa cũng có lý do chính trị để làm như vậy. Một cuộc khảo sát của KFF công bố ngày 3/10 cho thấy 78% người dân muốn tiếp tục duy trì các khoản trợ cấp này. Nhà thăm dò Tony Fabrizio cũng đã khuyên đảng Cộng hòa nên gia hạn trợ cấp để tránh rủi ro chính trị.
Các lãnh đạo Cộng hòa chưa loại trừ khả năng tiếp tục các khoản trợ cấp. Họ nói sẵn sàng đàm phán, miễn là nghị quyết hiện nay có kèm các điều chỉnh đối với chương trình này. Tuy nhiên, họ nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán chỉ có thể diễn ra sau khi chính phủ mở cửa trở lại.
Lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune nói: “Tôi sẵn sàng trao đổi với các đồng nghiệp đảng Dân chủ về cách giải quyết vấn đề đó. Nhưng điều đó không thể xảy ra khi chính phủ đang đóng cửa”.
Một số thượng nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ trợ cấp cũng đang đưa ra các đề xuất riêng, có thể tạo áp lực từ trong nội bộ đảng.
Tổng thống Trump cũng có thể ủng hộ phương án này. Dù từng vận động mạnh mẽ chống Obamacare, nhưng ông ít quan tâm hơn tới việc thâm hụt ngân sách so với nhiều thành viên khác trong đảng.
Tuy nhiên, cả hai bên đều tỏ ra nghi ngờ. Đảng Dân chủ cho rằng cam kết thảo luận trong tương lai là không đủ, trong khi đảng Cộng hòa khẳng định họ chỉ đàm phán sau khi chính phủ được mở lại.
Ngoài ra, cam kết nào cũng có thể khiến đảng Cộng hòa khó chấp nhận, vì đồng nghĩa với việc trao cho đảng Dân chủ một phần chiến thắng chính trị.
Nhượng bộ khác từ phía đảng Cộng hòa
Các khoản trợ cấp Obamacare là nhượng bộ khả dĩ nhất, nhưng không phải lựa chọn duy nhất.
Đảng Dân chủ cho biết họ không muốn thông qua dự luật cấp ngân sách cho chính phủ vì không tin chính quyền Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa sẽ tuân thủ thỏa thuận.
Chính quyền Tổng thống Trump nhiều lần vô hiệu hóa các khoản chi đã được Quốc hội phê chuẩn, hoặc phớt lờ ý chí của Quốc hội. Các nghị sĩ Cộng hòa cũng tham gia vào quá trình “thu hồi chi tiêu”, tức hủy các khoản chi đã được thông qua bằng đa số phiếu đảng phái, thay vì 60 phiếu lưỡng đảng như thông lệ.
Vì thế, phe Dân chủ có thể yêu cầu đưa vào điều khoản nhằm hạn chế quyền này. Tuy nhiên, khó có khả năng chính quyền Tổng thống Trump chấp nhận, vì đây là một phần quan trọng trong chiến lược quyền lực của họ.
Ngoài ra, đảng Dân chủ có thể tìm kiếm nhượng bộ khác giúp họ giữ thể diện và đủ lý do để bỏ phiếu mở lại chính phủ, nhưng điều này cũng khó xảy ra.
Đảng Cộng hòa nhượng bộ
Đây là kịch bản ít khả năng xảy ra nhất và gần như chưa có tiền lệ gần đây.
Tuy nhiên, giả sử đảng Dân chủ kiên quyết giữ lập trường cứng rắn, còn đảng Cộng hòa cuối cùng chấp nhận yêu cầu của họ, thì điều đó có thể xảy trong các điều kiện như sau.
Thứ nhất, chính phủ đóng cửa kéo dài, nhưng người dân vẫn tiếp tục đổ lỗi cho Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa.
Thứ hai, người dân thể hiện ủng hộ mạnh mẽ duy trì trợ cấp Obamacare mở rộng, khiến đảng Dân chủ cảm thấy có thể kiên trì đến cùng.
Thứ ba, đảng Cộng hòa lo ngại hình ảnh của họ bị tổn hại nếu bị coi là muốn cắt trợ cấp của hàng triệu người Mỹ.
Thứ tư, Tổng thống Trump mất kiên nhẫn và coi đây là một nhượng bộ nhỏ vì cuối cùng đảng Cộng hòa có thể phải chấp nhận điều đó.
Thứ năm, chính quyền thực hiện các biện pháp cắt giảm mang tính trả đũa quá mức, khiến tình hình phản tác dụng, như một số nghị sĩ Cộng hòa cảnh báo.
Dù vậy, khả năng này rất thấp. Nếu xảy ra, cũng sẽ đánh dấu thay đổi lớn trong tương quan quyền lực ở Mỹ – điều mà Tổng thống Trump có lẽ sẽ làm mọi cách để ngăn chặn.
VietBF@sưu tập
