Quốc gia BRICS kiểm soát hàng chục cảng biển khiến Mỹ không kịp trở tay

[therealrtz]

Nằm ở 2 đầu kênh đào Panama - tuyến hàng hải chiến lược vận chuyển tới 40% lượng hàng hóa container của Mỹ, là 2 cảng biển khổng lồ do cùng một tập đoàn Trung Quốc điều hành.

Bất kỳ sự gián đoạn nào tại tuyến đường thủy này đều có thể khiến doanh nghiệp Mỹ thiệt hại hàng trăm triệu USD mỗi ngày. Đó cũng là lý do Tổng thống Donald Trump đã đặt Panama vào tầm ngắm trong bài phát biểu nhậm chức hồi tháng 1, khẳng định Washington sẽ không để Bắc Kinh kiểm soát tuyến huyết mạch thương mại toàn cầu này.

Động thái của ông chủ Nhà Trắng nhằm buộc chính phủ Panama thu hồi quyền điều hành cảng của tập đoàn CK Hutchison Holding Ltd. cho thấy một thực tế mà nhiều thủ đô trên thế giới khó chấp nhận. Trong hơn 2 thập kỷ qua, Trung Quốc đã kiên trì xây dựng một mạng lưới cảng biển khổng lồ phủ khắp các châu lục, trừ Nam Cực.

Theo dữ liệu của Isaac Kardon, chuyên gia tại Carnegie Endowment for International Peace, các doanh nghiệp Trung Quốc hiện sở hữu hoặc vận hành hơn 90 cảng nước sâu ở nước ngoài, trong đó có 34 cảng nằm trong nhóm 100 cảng container nhộn nhịp nhất toàn cầu. Từ Piraeus ở Hy Lạp - cảng lớn thứ 5 châu Âu, đến Chancay ở Peru - cảng nước sâu đầu tiên trên bờ Thái Bình Dương Nam Mỹ, mạng lưới này đã mở rộng tầm ảnh hưởng của Bắc Kinh trên mọi tuyến hàng hải.

Với việc chiếm tới 15% kim ngạch xuất khẩu hàng hóa toàn cầu năm 2024, Trung Quốc có lý do kinh tế rõ ràng để hiện diện dày đặc dọc các tuyến thương mại chiến lược. Nhưng đằng sau lợi ích thương mại, nhiều chuyên gia cho rằng Bắc Kinh đang áp dụng chiến lược “song dụng” đó là mỗi cảng vừa phục vụ thương mại, vừa tiềm ẩn giá trị quân sự.

Tuần trước, Trung Quốc cho biết nước này đã thu phí đặc biệt đối với các tàu do Mỹ sở hữu, điều hành, sản xuất hoặc treo cờ Mỹ, trong khi những tàu do Trung Quốc đóng sẽ được miễn trừ. Đây là động thái đáp trả cho việc Washington thu phí đối với các tàu liên quan đến Trung Quốc.

Ngoài ra, nhiều cảng do Trung Quốc đầu tư đã từng tiếp nhận tàu chiến của nước này và căn cứ quân sự duy nhất ở nước ngoài của Bắc Kinh tại Djibouti cũng khởi đầu như một “trung tâm hậu cần” cạnh cảng thương mại do doanh nghiệp Trung Quốc nắm giữ.

Sự hiện diện quy mô lớn của Trung Quốc khiến Washington lo ngại. Tại Mỹ, các quan chức và nghị sĩ cảnh báo mạng lưới cảng này có thể giúp Bắc Kinh thu thập thông tin tình báo, thậm chí cản trở hoạt động của hải quân Mỹ.

Giáo sư Evan Ellis từ Đại học Quân sự Mỹ ước tính, nếu Trung Quốc kiểm soát tuyến Panama, việc triển khai hạm đội từ Đại Tây Dương sang Thái Bình Dương có thể bị kéo dài thêm từ 10 đến 22 ngày.

Chính quyền ông Trump đã gây sức ép với Panama để tước quyền điều hành cảng của CK Hutchison. Khi một liên danh do BlackRock và Mediterranean Shipping đề nghị mua lại 43 cảng của Hutchison (trong đó có cảng Panama) với giá gần 23 tỷ USD. Ông Trump coi đó là thắng lợi. Nhưng theo truyền thông, Bắc Kinh đã gây sức ép để Cosco, tập đoàn vận tải biển quốc doanh Trung Quốc, can thiệp vào thỏa thuận nhằm duy trì ảnh hưởng. Tại châu Âu, thương vụ Cosco thâu tóm 67% cảng Piraeus ở Hy Lạp năm 2016 từng được xem là cú hích kinh tế, nhưng giờ đây bị nhiều nhà hoạch định chính sách coi là sai lầm chiến lược, trao cho Trung Quốc “cái đầu rồng” ngay cửa ngõ châu Âu.

Tại châu Phi, các dự án như cảng Lekki ở Nigeria không chỉ giải quyết nút thắt hạ tầng mà còn mở đường cho hải quân Trung Quốc hiện diện. Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược châu Phi, gần một nửa số cảng châu Phi có vốn Trung Quốc từng đón tàu chiến nước này.

Ở Nam Mỹ, cảng Chancay tại Peru, trị giá 1,3 tỷ USD, do Cosco làm chủ, đã trở thành điểm trung chuyển mới cho hàng nông sản Nam Mỹ sang Trung Quốc, đồng thời giảm phụ thuộc của Bắc Kinh vào nguồn cung nông sản Mỹ. Tại Australia, cảng Darwin, cho doanh nghiệp Trung Quốc thuê 99 năm từ năm 2015, đang được Canberra xúc tiến “chuộc lại”, với lý do an ninh quốc gia. Thậm chí Liên minh châu Âu và Ấn Độ cũng bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng của Trung Quốc đối với hạ tầng cảng biển ở các khu vực chiến lược.

Trong khi đó, Trung Quốc bác bỏ các cáo buộc này, khẳng định các dự án cảng thuần túy mang tính thương mại. Giáo sư Vương Đông đến từ Đại học Bắc Kinh cho rằng “các suy đoán về mối đe dọa là vô căn cứ”, còn Bộ Ngoại giao Trung Quốc thì chỉ trích Washington “làm xấu hình ảnh và phá hoại hợp tác kinh tế thương mại”.



VietBF@ Sưu tập