Tận dụng giá dầu thấp, Trung Quốc đã tăng cường tích trữ dầu thô như một động thái chiến lược nhằm đảm bảo an ninh năng lượng giữa tình hình thế giới nhiều biến động.
Trong 9 tháng đầu năm 2025, dữ liệu hải quan cho thấy Trung Quốc nhập khẩu trung bình hơn 11 triệu thùng dầu mỗi ngày, vượt cả sản lượng hàng ngày của cường quốc dầu mỏ Arab Saudi.
Trong số đó, khoảng 1-1,2 triệu thùng được chuyển vào kho dự trữ mỗi ngày, theo ước tính của các nhà phân tích. Điều đó giúp Trung Quốc đang sở hữu hơn một tỷ thùng dầu trong các kho dự trữ của mình, tạo một vùng đệm an toàn cho Bắc Kinh trước bất cứ gián đoạn nào trên thị trường dầu mỏ quốc tế hay các biến động địa chính trị.
Thời điểm tích trữ dầu của Trung Quốc cũng mang tính chiến lược, khi giá dầu hồi tháng 10 đã giảm xuống gần mức thấp nhất trong 5 năm, với dầu thô Brent dao động quanh mức 65 USD một thùng.
Trung Quốc cũng lo ngại các cuộc tập kích liên tiếp của Ukraine vào hạ tầng năng lượng của Nga có thể ảnh hưởng tới sản lượng dầu xuất khẩu. Những điều đó đã thôi thúc Bắc Kinh ồ ạt mua dầu từ tháng 3, theo Rebecca Feng, nhà phân tích của WSJ. Trung Quốc là nhà nhập khẩu dầu thô lớn nhất thế giới và cũng là khách hàng lớn nhất mua dầu thô Nga.
An ninh năng lượng từ lâu là ưu tiên hàng đầu của giới lãnh đạo Trung Quốc. Việc nước này phải phụ thuộc vào nguồn dầu thô nhập khẩu, chiếm khoảng 70% lượng dầu tiêu thụ, được xem là vấn đề nan giải.
"Bát cơm năng lượng phải được giữ vững trong tay chúng ta", Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhiều lần khẳng định.
Kho lưu trữ dầu thô nhập khẩu ở thành phố Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc hồi tháng 8. Ảnh: AFP
Để giảm phụ thuộc vào dầu nhập khẩu, Trung Quốc đã chi hàng trăm tỷ USD để khôi phục sản xuất dầu thô trong nước và xây dựng ngành công nghiệp xe điện lớn nhất thế giới. Nước này cũng đẩy mạnh mua dầu giá rẻ từ nhiều nguồn, trong đó đối tác lớn nhất là Nga, để củng cố kho dự trữ của mình.
Trung Quốc bắt đầu xây dựng kho dự trữ dầu mỏ chiến lược (SPR) từ năm 2004. Sau hai thập kỷ phát triển, quốc gia này đã xây dựng các cơ sở dự trữ dầu mỏ quy mô lớn tại nhiều địa điểm, trong đó có thành phố Chu Sơn ở phía đông và thành phố cảng Đại Liên ở đông bắc đất nước.
Trung Quốc không công bố quy mô các kho này, song theo ước tính sơ bộ của các nhà phân tích, kho dự trữ dầu hiện ở mức 1,2-1,3 tỷ thùng.
"Kho dự trữ dầu mỏ chiến lược và kho dự trữ thương mại hiện tại của Trung Quốc hiện đủ cung cấp đảm bảo đáng kể trong trường hợp gián đoạn nguồn cung ngắn hạn", Kelly Xu, chiến lược gia về hàng hóa và năng lượng tại công ty nghiên cứu đầu tư Alpine Macro ở Canada, nói.
Xu cho rằng xu hướng tích trữ dầu của Trung Quốc sẽ tiếp tục trong năm 2026. Bà ước tính Bắc Kinh có 400 triệu thùng trong kho dự trữ dầu chiến lược và khoảng 800 triệu thùng trong kho thương mại do các công ty dầu mỏ Trung Quốc nắm giữ.
Trung Quốc dường như có rất nhiều không gian để lưu trữ thêm dầu thô. Tổng công suất lưu trữ của nước này đã tăng lên hơn 2 tỷ thùng vào cuối năm 2024, từ mức 1,4 tỷ thùng trong năm 2015, theo nhà phân tích Lin Ye của công ty nghiên cứu năng lượng Rystad Energy ở Na Uy.
Điều đó có nghĩa Trung Quốc mới chỉ sử dụng khoảng 60% công suất lưu trữ dầu của mình. Ye ước tính nước này sẽ tăng thêm khả năng lưu trữ 124 triệu thùng vào cuối năm nay, theo đó giúp Trung Quốc tăng không gian tích trữ trong năm 2026.
Rất ít nhà phân tích nhận định các nhà máy lọc dầu Trung Quốc sẽ giảm mua dầu Nga sau lệnh trừng phạt gần đây của Mỹ nhắm vào hai tập đoàn Rosneft và Lukoil. Lệnh trừng phạt của Mỹ được cho sẽ chặn các công ty này giao dịch toàn cầu bằng hệ thống đồng đôla.
Bộ Năng lượng Nga cho hay nước này chỉ thanh toán 5% lượng dầu xuất khẩu bằng đồng đôla. Loại tiền tệ chiếm ưu thế trong xuất khẩu dầu của Nga là đồng nhân dân tệ Trung Quốc với tỷ lệ 67%.
Hầu hết dầu nhập khẩu bằng đường biển từ Nga đều được đưa đến các nhà máy lọc dầu tư nhân có quy mô nhỏ hoặc vừa ở Trung Quốc. Phần lớn các nhà máy này có tài sản bằng đồng đôla hạn chế, kinh doanh chủ yếu thông qua các ngân hàng khu vực và phục vụ chủ yếu khách hàng trong nước, nên có thể tránh được tác động của lệnh trừng phạt từ Mỹ. Một số gần đây cũng tăng sản xuất dầu thô giá rẻ nhập từ Iran.
Bắc Kinh đến nay chưa có dấu hiệu nào về việc sẽ ngừng mua dầu Nga. Tuy nhiên, một số nhà phân tích dự đoán các cuộc gặp gần đây giữa lãnh đạo và quan chức Mỹ - Trung có thể sẽ thúc đẩy Bắc Kinh đồng ý mua dầu và khí đốt từ Washington.
Nhu cầu mua dầu tăng mạnh của Trung Quốc đang mang lại tác động rộng lớn hơn, đó là ngăn giá dầu toàn cầu giảm sâu, trong bối cảnh nguồn cung trên toàn thế giới dư thừa, theo các nhà giao dịch và giới phân tích.
"Nếu Trung Quốc ngừng mua, giá dầu có thể giảm về mức 50 USD mỗi thùng rất nhanh chóng", Michael Haigh, trưởng bộ phận nghiên cứu về tiền tệ và hàng hóa tại công ty dịch vụ tài chính Pháp Societe Generale, nói.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) hồi tháng 10 dự báo rằng nguồn cung thế giới dư thừa trung bình 3,7 triệu thùng dầu mỗi ngày trong quý hiện tại. Các nhà phân tích của JPMorgan đưa ra con số là 3,6 triệu thùng.
Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và các đồng minh (OPEC+) là một phần gây ra tình trạng dư thừa này do tiếp tục bơm dầu vào thị trường, theo giới quan sát. Tổ chức này dự định tăng sản lượng thêm 137.000 thùng mỗi ngày trong tháng 11 và dự kiến tiếp tục tăng trong tháng 12.
"Hiện tại việc tích trữ của Trung Quốc đóng vai trò như yếu tố giúp ổn định thị trường dầu mỏ toàn cầu. Các nhà phân tích kỳ vọng hoạt động tích lũy tiếp tục trong năm sau, đảm bảo Bắc Kinh có cả đòn bẩy và an ninh, bất kể cú sốc địa chính trị tiếp theo có thể mang lại điều gì", các nhà phân tích của Money Control nhận định.
VietBF@sưu tập
