Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai là người được Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Trịnh Thúy Mùi xem là nữ đạo diễn số 1 của làng sân khấu Việt Nam.
Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai là nữ đạo diễn duy nhất được trao giải Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025. Vở tuồng Lửa cháy Phiên Ngung của Nhà hát Sân khấu truyền thống Quốc gia Việt Nam do chị dàn dựng cũng đoạt giải Vàng. Ngoài ra, vở ca kịch Huế Cung phi Điểm Bích do Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai dàn dựng cho Nhà hát Nghệ thuật Ca kịch Huế cũng được trao giải Bạc.
Ngay sau đêm Bế mạc Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi – Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam đã có những lời khen “có cánh” dành cho Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai. Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi gọi Hoàng Quỳnh Mai là “nữ đạo diễn số 1 của làng sân khấu Việt Nam”.
“Hoàng Quỳnh Mai mảnh mai nhưng bền bỉ, luôn cháy hết mình và bùng nổ với những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao. Đã nhiều lần em giương cao cúp vàng tại Liên hoan Sân khấu Cải lương. Tuy nhiên, cũng không phải không có lúc em chùn chân, mỏi gối nhưng rồi lại lặng lẽ bước tiếp, lặng lẽ chắt lọc, sáng tạo gieo mầm, lao động, cống hiến.
Hôm nay, trước dàn giám khảo là 5 Nghệ sĩ Nhân dân rất gớm ghê, em lại bùng nổ với những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao của dân ca kịch và tuồng và lại giương cao cúp vàng của đạo diễn. Sân khấu Việt Nam rất cần những đạo diễn tài năng thực thụ như Hoàng Quỳnh Mai”, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thúy Mùi chia sẻ.
Có thể nói, Hoàng Quỳnh Mai là một trong những cái tên được người trong nghề rất nể trọng. Chị cũng là nữ đạo diễn rất hiếm hoi với tài năng đặc biệt đã “bung tỏa” trên đủ loại hình sân khấu như: cải lương, chèo, tuồng, kịch nói, kịch hát dân ca.
Người ta luôn nhìn thấy ở Nghệ sĩ Nhân dân này một tình yêu “nồng cháy” với sân khấu. Tình yêu ấy như thể là “nghiệp vận vào thân” trong câu Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du Đã mang lấy nghiệp vào thân.
Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai yêu nghệ thuật như hơi thở của chính mình. Ảnh: TL
Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai sinh năm 1968 ở Tiên Điền, Hà Tĩnh. Vốn là học sinh chuyên Văn của trường chuyên Phan Bội Châu – Nghệ An, từng đoạt giải Nhất cuộc thi Học sinh giỏi Văn của tỉnh Nghệ Tĩnh… Hoàng Quỳnh Mai từng ước mơ trở thành nhà báo. Nhưng rồi trong lần thi đại học năm đó chị bị thiếu mất 1 điểm nên chuyển sang học sân khấu – điện ảnh.
17 tuổi, Hoàng Quỳnh Mai đã được giao nhiều vai chính trong các vở diễn nặng ký như: vai Chiêu San trong vở Cô gái Phù Tang, Phượng trong Lôi Vũ, Quỳnh trong Nỗi đau tình mẹ, Nhâm trong Điều không thể mất... Ngoài ra, chị còn tham gia những vở diễn khác như: Trái tim người chị, Thời con gái đã xa, Ân ái với kẻ giết người...
Nói về nghiệp đạo diễn, Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai kể, chị vốn là người học chuyên văn nên rất ham đọc sách và luôn có giấc mơ viết lách. Năm 2001, chị quyết định đăng ký theo học biên kịch ở trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội nhưng năm ấy trường lại không đủ chỉ tiêu đào tạo nên trường không mở lớp biên kịch, mà chỉ có lớp đạo diễn. Và thế là Hoàng Quỳnh Mai quyết định theo học đạo diễn. Năm 2007, chị chính thức có được "tấm vé" để đặt chân vào nghề đạo diễn. Với vở diễn tốt nghiệp Truyền thuyết một tình yêu, Hoàng Quỳnh Mai đã được các bạn nghề đánh giá rất cao.
Tuy nhiên, tên tuổi của Hoàng Quỳnh Mai chỉ thực sự tỏa sáng khi dàn dựng vở Cung phi Điểm Bích, vở diễn đoạt giải nhất Cuộc thi Tài năng Đạo diễn sân khấu năm 2007, trở thành hiện tượng sân khấu thời gian đó, để lại dấu ấn khó quên trong sự nghiệp của Nghệ sĩ Nhân dân gốc Hà Tĩnh.
Sau này Hoàng Quỳnh Mai lại bắt tay dựng vở Bến nước Ngũ Bồ, Trọn đời Trung hiếu với Thăng Long, Gươm thiêng trao trả rùa thần, Vú Cát, Cổ tích một tình yêu, Vua Thánh triều Lê, Hà Nội gió mùa, Lôi Vũ, Xuân Hương nữ sĩ, Tam Khúc chúa, Thiên mệnh (cải lương), Vua thánh triều Lê, Người hát gọi mặt trời… đã tạo được dấu ấn đặc biệt của Hoàng Quỳnh Mai với sân khấu cải lương.
Hoàng Quỳnh Mai trở thành cái tên “ăn khách” được rất nhiều đoàn nghệ thuật trong nước săn đón. Chị cũng liên tiếp đoạt các giải thưởng lớn về vở diễn, đạo diễn xuất sắc trong một thời gian ngắn, với danh mục giải thưởng nhiều người mơ ước và phải thực hiện trong nhiều năm.
Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai nói rằng, chị có cảm giác như được Tổ nghề phù trợ nên có được sức mạnh đáng ngạc nhiên, vượt qua nhiều thử thách, hoàn thành các vở diễn mà có lúc tưởng chừng không thể vượt qua...
Chị cũng không ít lần thừa nhận rằng, với chị sân khấu thực sự như "bùa mê", cứ mỗi lần dấn thân vào một vở mới là chị lại quên hết mọi thứ, quên ăn quên ngủ, chỉ còn lại một giấc mơ được làm cho sân khấu bừng sáng trở lại.
Hoàng Quỳnh Mai không chỉ yêu nghề, tận tâm với nghề mà chị còn là người yêu đắm say cuộc sống này và yêu thương con người. Chị kể rằng, khi còn là diễn viên, chị đã nhiều lần rơi nước mắt trước những số phận trong những vở diễn mà chị nhập vai thì sau này, chị cũng nhiều lần trăn trở và có cảm giác đau lòng đến nghẹt thở trước những số phận nhân vật mà chị đang "nhào nặn", định hình để đưa lên sân khấu như vở Trọn nghĩa non sông (về nỗi oan của Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ trong vụ án Lệ Chi Viên), Kiếp tằm hay Bão ngầm.
“Tôi cảm thấy dường như mình càng ngày càng bận hơn chứ chẳng nhàn đi chút nào cả. Trước đây, tôi dựng cải lương và dân ca, rồi thế nào bén duyên với chèo, tuồng, bây giờ còn cả kịch nói, lễ hội, sự kiện. Nói chung là quay cuồng với công việc. Tôi tự nhận mình là người tham công tiếc việc, mà với nghề đạo diễn, ngoài tham việc thì còn là đam mê của tôi nữa. Thế nên nhiều người vẫn bảo tôi “thích” ngủ trên ô tô, máy bay. Nhưng cứ thử tưởng tượng, một ngày không lên sàn tập là tôi thấy phát ốm lên được”, Nghệ sĩ Hoàng Quỳnh Mai nói.
Ca sĩ Khánh Linh - em gái nhạc sĩ Ngọc Châu kể về thời gian u ám nhất cuộc đời
Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai nói rằng, người nữ làm đạo diễn phỉ đối diện với lắm điều vất vả.
“Người ta bảo nghề đạo diễn không dành cho phụ nữ nhưng tôi thấy số tôi phải vậy, kiểu như kiếp sinh ra là nữ nhưng mang phận đàn ông. Có học trò, đàn em trong nghề còn làm bài thơ vui về tôi, có câu “Trời sinh phận nữ nhưng là chí trai”.
Đạo diễn vốn đã là một công việc khó, ngoài năng lực chuyên môn, tài năng còn yêu cầu tính quyết đoán, mạnh mẽ, nền tảng sâu rộng về văn hóa, tri thức, có khả năng tổng hợp ở nhiều lĩnh vực, từ hội họa, âm nhạc, văn học, văn hóa, tính triết học... Tôi học chuyên văn từ nhỏ. Từ bé đã ham đọc, lúc nào cũng có cuốn sách bên người. Chính những kiến thức, thói quen đó là nền tảng đầu tiên cho công việc đạo diễn của tôi.
Nghề này nếu không chịu học hỏi, không làm nhiều sẽ không bao giờ tiến bộ được. Lúc nào cũng phải coi mỗi một tác phẩm là một lần mình học lại từ đầu. Hơn nữa, phụ nữ làm đạo diễn còn yêu cầu hy sinh rất nhiều, cần cố gắng 200%.
Nhìn tôi bề ngoài vui vẻ, nhẹ nhàng như này thôi nhưng khi vào công việc, tôi như một người hoàn toàn khác, rất quyết đoán, quyết liệt, ghê gớm. Nhiều anh chị em còn nói vừa quý lại vừa sợ tôi nữa cơ. Nhưng tôi nghĩ chính sự quyết liệt, nghiêm khắc đôi khi đến tàn nhẫn ấy đã tạo nên sự nghiêm túc, hiệu quả công việc”, Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Quỳnh Mai tâm sự thêm.
Vietbf @ Sưu tầm
