Các quốc gia Euro trong cơn khủng hoảng

Một người bán rong hàng lưu niệm đang cầm một xâu những chiếc tháp Eiffel mô hình ở Paris – ảnh: Nick Út (gửi riêng cho Viễn Đông)
BRUSSELS – Vùng Euro là tên chung của những nước ở Âu Châu vốn cùng thiết lập một liên minh ngoại tệ và bởi thế cùng dùng đồng Euro làm tiền tệ.
Vùng Euro ngày nay lập thành một trong những nền kinh tế lớn mạnh nhất thế giới, nhưng tùy thuộc vào tình trạng hối suất giữa đồng Mỹ kim và đồng Euro.
Trong cơn khủng hoảng kinh tế hiện giờ, nạn thất nghiệp ở 17 nước thuộc vùng Euro đã lên cao tới mức kỷ lục vào tháng 11 năm ngoái: 10,1 phần trăm hay gần 16 triệu người. Số người không có công ăn việc làm ở vùng Euro đã gia tăng 347.000 từ tháng 11 năm 2009 tính tới tháng 11 năm 2010.

* Khủng hoảng Euro
Nhiều nước Euro từ năm 2010 đã lâm vào một cơn khủng hoảng nợ nần nghiêm trọng sau khi chấp nhận vay những món nợ lớn lao nhằm làm giảm bớt một số ảnh hưởng kinh tế bất lợi bởi cơn khủng hoảng tài chánh toàn cầu trong giai đoạn 2008-2009.
Mùa Xuân năm ngoái, đặc biệt Hy Lạp (Greece), Ái Nhĩ Lan (Ireland) và Bồ Đào Nha (Portugal) đã được cứu giúp bằng những món-nợ-cứu-nguy với mức tiền lời thấp từ Liên Âu (EU) và từ Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF).
Do các cơn khủng hoảng kể trên mà hầu hết quốc gia Âu Châu đã phải thực hành kế hoạch cắt giảm ngân sách công cộng. Hệ quả của việc cắt giảm này cộng với tình trạng gia tăng thất nghiệp đã khiến bộc phát tệ nạn bất ổn xã hội với những cuộc biểu tình, đình công bãi thị và những vụ hỗn loạn tại nhiều quốc gia.

* Gần như là một “Mission impossible”
Cách nay hai tuần lễ, một cuộc họp thượng đỉnh của vùng Euro đã diễn ra ở thủ phủ Brussels để tìm ra một giải pháp cho cơn khủng hoảng nợ nần ở Âu Châu. Kết quả có thể được gọi là một “nửa thắng lợi”, bởi vì vẫn không chắc chắn là Hy Lạp, Ái Nhĩ Lan và Bồ Đào Nha liệu có thể duy trì được trách nhiệm của mình hay không đối với các chủ nợ.
Các vị lãnh đạo chính phủ và nguyên thủ quốc gia trong 17 nước Euro đã đồng thuận một “hiệp ước” nhằm phối hợp các phần của chính sách kinh tế - nhưng mỗi nước được tự chọn những phương tiện riêng để đạt được các mục tiêu vốn đã được nêu ra trong hiệp ước ấy.
Một hiệp ước khuôn mẫu đã tạo nên nền tảng cho một hình thức của việc EU kiểm soát các ngân sách quốc gia. Đó là một điều kiện mà Đức và các nước thuộc Bắc Âu đòi hỏi cho việc gia tăng “kích thước” của quỹ-cứu-nguy-khủng-hoảng của EU. Quỹ này trong một số trường hợp sẽ có thể mua những trái phiếu của các nước vốn bị đặt bên dưới một chương trình tiết kiệm.
Trước khi lên đường đến Brussels, Thủ Tướng Đức Angela Merkel đã sửa soạn tinh thần cho các dân biểu quốc hội Đức là bà đã ước định cung ứng tiền lời thấp hơn nữa trong các món nợ của Hy Lạp và Ái Nhĩ Lan để đổi lấy việc tư hữu hóa ở Hy Lạp và gia tăng thuế ở Ái Nhĩ Lan. Thế nhưng trong các cuộc thảo luận vào tối Thứ Bẩy, 12-03-2011, Ái Nhĩ Lan đã bác bỏ đòi hỏi gia tăng thuế (đang thấp) xí nghiệp. Bởi thế các cuộc đàm phán này đã bị gián đoạn, nhưng sẽ được tiếp nối trong cuộc họp thượng đỉnh lần tới sau hai tuần lễ, tức ngày 24 và 25-03-2011 tuần này.
Thước đo quan trọng của việc phán quyết các kế hoạch trong các cuộc họp thượng đỉnh ảnh hưởng đến tiền lời mà hai nước-con-nợ phải trả. Chiến dịch cứu nguy năm ngoái dành cho Hy Lạp và Ái Nhĩ Lan đã được tiến hành, bởi vì tiền lời trên các trái phiếu quốc gia vốn đã được phát hành trước đây, nay đã vượt quá 7 phần trăm, nhưng trước kỳ họp thượng đỉnh này, mức tiền lời còn leo thang hơn nữa ở cả hai nước này (Hy Lạp và Ái Nhĩ Lan). Cũng vậy, ở Bồ Đào Nha, tiền lời cũng “vuợt biên” tới 7 phần trăm.
Hố tín nhiệm vốn đã khá nghịch lý, nay lại càng mở rộng sâu hơn nữa.
Vấn đề lớn lao hơn cả mà các nước gặp khủng hoảng, nhất là Hy Lạp, phải đối đầu, có thể là khả năng cạnh tranh yếu kém vốn là hậu quả của việc tăng lương nhanh chóng trong thập niên qua. Khả năng cạnh tranh này phải được cải thiện bằng biện pháp cắt giảm lương bổng, bởi vì một nước đơn thuần trong liên minh tiền tệ không thể tự phá giá tiền tệ. Không chỉ quốc gia, mà một khu vực tư nhân bởi thế cũng phải tuân thủ một việc chữa bệnh trường kỳ. Việc này đưa tới hệ quả gia tăng bao quát hơn tình trạng thất nghiệp.
Thế tiến thối lưỡng nan của EU là sự bất trắc trong việc tìm kiếm được một công thức kinh tế gây tác dụng-và có thể được cử tri ở cả Nam Âu lẫn ở Bắc Âu chấp thuận.

* Không một “phép lạ” cho cơn khủng hoảng-Euro
Trong hai ngày liền, Thứ Năm và Thứ Sáu hôm qua, các thủ tướng chính phủ và nguyên thủ quốc gia trong EU lại một lần nữa họp thượng đỉnh (tiếp nối cuộc họp thượng đỉnh cách nay hai tuần). Họ sẽ phải đồng thuận một giải pháp để cứu đồng Euro trong một tương lai gần lẫn tương lai trường kỳ.
Như trên đã kể, bà Angela Merkel, thủ tướng Đức, đã đề nghị mức tiền lời thấp hơn cho hai nước-con-nợ, nhưng khi đó Hy Lạp và Ái Nhĩ Lan phải bán đi các xí nghiệp quốc gia (để tư hữu hóa) và gia tăng thuế xí nghiệp, nhưng Ái Nhĩ Lan vào phút chót đã từ chối.
Đức hiện nắm giữ chìa khóa của việc giải quyết cơn khủng hoảng Euro. Bởi vậy tình thế càng căng thẳng lớn lao hơn khi người ta tự hỏi nữ Thủ Tướng Merkel đã mang theo những gì trong chiếc va-li của bà cho buổi gặp gỡ giữa các thủ tướng chính phủ và nguyên thủ quốc gia của 17 nước-EU trong hai ngày qua - mà mục đích chính yếu là tìm được một giải pháp lâu bền cho cơn khủng hoảng nợ nần trong các quốc gia thành viên - nói cách khác, họ phải đồng thuận việc thực thi những nguyên tắc chung trong khuôn khổ luật pháp quốc gia; theo đó mức lạm chi/sự lỗ lã của ngân sách quốc gia lớn lao cỡ nào và mức nợ nần quốc gia lớn lao ra sao mà mỗi nước được phép có.
Ở “sân nhà”, bà Angela Merkel chịu áp lực chính trị mạnh mẽ là không mở hầu bao thêm nữa để chuyển tiếp những khoản tiền cho các nước đang nợ nần trong vùng Euro.
Hôm Thứ Năm, Bồ Đào Nha đã thông báo biện pháp “thắt lưng buộc bụng” mới. Bồ tìm cách tránh không để rơi vào cùng cái bẫy-nợ-nần như Hy Lạp và Ái Nhĩ Lan. Hai nước này, như trên đã kể, đã nhận được sự cứu giúp bằng việc vay nợ-khủng-hoảng với tiền lời thấp từ EU và IMF (Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế) để chống lại việc cắt giảm ngân sách lớn lao.
Kế hoạch “thắt lưng buộc bụng” của Bồ Đào Nha đã được các chính khách của các nước thành viên EU và Hội Đồng EU chào mừng, nhưng vẫn chưa đủ mạnh để trấn an các thị trường tài chánh.
Tiền lời của món nợ ngũ niên của Bồ Đào Nha đã leo thang thêm với 0,15 điểm, nay lên tới 7,92 phần trăm. Sự khác biệt giữa tiền lời của những trái phiếu quốc gia của Bồ Đào Nha và những trái phiếu quốc gia của Đức vốn được dẫn giải ở thị trường Euro, đã gia tăng với 0,14 phần trăm điểm, đạt tới 4,39 phần trăm.
Truớc buổi họp thượng đỉnh hôm Thứ Năm vừa qua, văn phòng lượng định tín dụng quốc tế Moody’s đã xuống cấp phẩm cách tín dụng của cả Hy Lạp lẫn Bồ Đào Nha. Điều này càng được công nhận là một sự khuyến cáo nữa là các quốc gia Euro bị nợ nần nhất, vẫn không đủ khả năng để tự chỗi dậy.
Nhiều kinh tế gia cho là Hy Lạp nên xin được các cuộc thảo luận với các chủ nợ cho giảm nợ càng sớm càng hay. Với sự phát triển kinh tế yếu kém, tình trạng thất nghiệp sẽ leo thang nhanh chóng, và một món nợ quốc gia vốn không ngừng lớn hơn và có thể đạt tới 150 phần trăm của tổng sản lượng quốc gia (GDP), thì theo sự quả quyết của các kinh tế gia này, quốc gia này không đủ khả năng để trả từ vốn đến lời.
Các cuộc thảo luận trong hai ngày qua về một giải pháp lâu bền cho cơn khủng hoảng nợ nần trong các nước Euro đã bị che phủ bởi hệ lụy của động đất và sóng thần ở Nhật Bản và bởi những cuộc đàm phán của các nhà lãnh đạo EU về cuộc chiến tranh ở Libya.
Đài BBC loan tin là trong một bản dự thảo tuyên ngôn kết thúc hai ngày họp thượng đỉnh của EU, bốn lãnh vực đã được đề ra cho công việc hợp tác chặt chẽ hơn giữa các quốc gia Euro nhằm tạo dựng một niềm tín nhiệm mới đối với đồng Euro và cho sự bình thản nơi các thị trường tài chánh. Những đề nghị này bao gồm mức thuế thấp cho việc làm, căn bản thuế vụ chung cho việc đánh thuế xí nghiệp và cho việc điều chỉnh tuổi thọ của tuổi về hưu.
Chủ Tịch EU, Herman Van Rompuy đã đề nghị dùng cái tựa “Hiệp ước cho đồng Euro” để đặt tên cho các giải pháp được trình bầy trong bản dự thảo ấy. Các tác giả của bản dự thảo này tìm cách xoa dịu ý kiến chung của Đức và Pháp hồi tháng Hai liên quan đến một “Hiệp ước về khả năng cạnh tranh” giữa các quốc gia Euro nhằm giải quyết cơn khủng hoảng nợ nần.
Đức là một quyền lực kinh tế của EU với những nguyên tắc nghiêm khắc về ngân sách và sự phát triển kinh tế mạnh mẽ. Sự phát triển này nhờ đặc biệt vào sự bùng phát ngành xuất cảng hàng hóa do đồng euro yếu - yếu bởi nguyên nhân khủng hoảng nợ nần trong các quốc gia Euro khác.
Đức thường xuyên nhấn mạnh rằng những vấn đề nợ nần này là bởi “các nạn nhân của sự nợ nần” đã không theo đúng các “luật chơi” qui định giới hạn kích thước của món nợ quốc gia và của sự lạm chi/lỗ lã trong ngân sách quốc gia.

* Kỷ luật
Trong các buổi họp thượng đỉnh của EU trong hai ngày vừa qua ở Brussels, chủ đề về “kỷ luật” kinh tế đã được bàn thảo, không chỉ dành cho các nước Euro mà cả cho các quốc gia khác muốn bước theo. Một nhật báo kinh tế Hòa Lan đã nhận xét: “Giọng điệu trong các bản dự thảo lần này nghe có tính cách ngoại giao hơn là bản đề nghị mà Tổng Thống Pháp Nicolas Sarkozy và bà Thủ Tướng Đức Angela Merkel đã đưa ra trong cuộc họp thượng đỉnh hồi tháng Hai”. Theo đó các nước này phải báo cáo lên Hội Đồng EU về các biện pháp nhằm cải thiện năng lực kinh tế. Và những kế hoạch ấy sẽ được đo lường, so sánh với nhau. Đâu là những tiêu chuẩn để “đánh giá”? Tóm lại thì không ngoài những điểm chính yếu dưới đây:
- Một lãnh vực tài chánh “lành mạnh” và món nợ của quốc gia không được lớn hơn 60 phần trăm của tổng sản lượng quốc gia (GDP).
- Việc giảm bớt lãnh vực công quyền và sự gia tăng năng lực cạnh tranh.
- Tuổi về hưu cao hơn ở nhiều quốc gia.
- Việc điều chỉnh chỉ số lương bổng không được để lâu dài.
Ngoài ra, hưu bổng, y tế và những sự xếp đặt về an sinh xã hội phải bền vững về phương diện kinh tế. Và lương bổng của nhân viên nhà nước cũng phải tương xứng với những người phục vụ trong các lãnh vực tư. – (HM)

VienDong