Vì sao tỷ phú George Soros muốn nghỉ hưu?

Có lẽ “kẻ đánh sập NHTW Anh”, “kẻ hủy diệt hệ thống tài chính Châu Á” không còn quan tâm đến tiền. Có lẽ ông muốn trở thành một nhà triết học.



Khi George Soros thuê một văn phòng mới gần khu Công viên Trung tâm tại Manhattan năm 1973, ông và những đồng nghiệp của mình trong ngành quỹ đầu cơ thực sự là những tay cao bồi cô đơn của chủ nghĩa tư bản hiện đại.

Gần như chỉ dựa vào linh cảm nhưng lại dám tham gia vào những vụ áp phe động trời, các quỹ đầu cơ hành động thần tốc và cũng “chết” bất thình lình. Điều đó nay không còn nữa.

Trong bốn thập kỷ qua, từ 4 triệu đôla ban đầu, quỹ của Soros nay đã trị giá tới 25 tỷ đôla. Nay ông chính là vị trưởng lão của một ngành đã ở vào độ chín, cái thời mà những “anh hùng cô đơn” đã lạc mốt.

Các quỹ đầu cơ đang tự cải tổ chính mình để bớt mạo hiểm hơn, và có vẻ như lý do là từ cơ quan quản lý mới của loại hình tổ chức tài chính này, Ủy ban chứng khoán và giao dịch Hoa Kỳ. Tuần trước các nhà đầu tư ở quỹ Quantum của tỷ phú Soros được thông báo rằng họ sẽ được trả lại tiền. Vì nay chỉ đầu tư bằng tiền của gia đình Soros (chiếm tới 97% giá trị hiện tại của quỹ) nên quỹ của ông không phải tuân thủ các quy định mới trong đạo luật Dodd-Frank được thông qua năm ngoái.

Đây không phải lần đầu tiên một người khổng lồ trong ngành quản lý quỹ rút lui vì các quy định mới. Stan Druckenmiller, người từng làm phó cho Soros, đã đóng cửa quỹ của mình chỉ vài tuần sau khi đạo luật Dodd-Frank được thông qua. Ông nói nguyên nhân là vì mình quá căng thẳng, nhưng thời điểm đóng cửa quỹ lại trùng hợp một cách kỳ lạ, đặc biệt là khi “kẻ đột kích doanh nghiệp” (corporate raider) Carl Icahn mùa xuân năm nay cũng có động thái tương tự.

Tuy vậy, các cơ quan quản lý không nên tự khen mình. Đằng sau việc những Soros hay Druckenmiller rút khỏi vũ đài là một xu hướng sâu sắc hơn. Mô hình quỹ đầu cơ từng nổi danh nhờ họ, cái mô hình có thể tung hàng tỷ đôla vào một ý định bất chợt, đang nhanh chóng lỗi thời.

Mô hình ấy được hoàn thiện vào những năm 1990 với vụ tấn công vào đồng Bảng Anh và một vụ ít nổi tiếng hơn những cũng đem lại lợi lộc không kém là đợt tấn công vào đồng Baht Thái. Hai ông Soros và Druckenmiller đã kiếm về cho quỹ mình gần 1 tỷ đôla trong Ngày thứ Tư đen tối năm 1992, khi họ lãnh đạo một đợt tấn công dữ dội buộc đồng Bảng phải phá giá. Sự kiện này sau đó lặp lại với Thái Lan, mở đầu cho cuộc khủng hoảng tài chính Đông Á 1997. Hình tượng về những nhà đầu cơ “toàn năng”, có thể lật đổ chính phủ nếu muốn, từ ấy ra đời.

Ngày nay mọi chuyện đã khác. Đương nhiên Soros vẫn rất giàu và nếu muốn vẫn có thể tạo ra thảm họa (hoặc “điều chỉnh những bất thường của thị trường”, tùy vào quan điểm của người đọc).

Tương tự, không chính phủ nào có thể một mình chống lại hàng nghìn tỷ đôla trôi nổi trên thị trường tiền tệ quốc tế. Kể cả khi hợp sức, nhóm 7 nước công nghiệp phát triển G7 cũng chỉ can thiệp thành công vào đồng Yên Nhật trong có 34 ngày.

Dù vậy, quyền lực của những nhà đầu cơ riêng lẻ như Soros vẫn bị yếu đi nhiều. Thị phần của các quỹ đầu cơ “vĩ mô” như Quantum (đầu tư vào bất kỳ cái gì từ tiền tệ, cổ phiếu ngân hàng tới vàng) nay nhỏ hơn nhiều so với trước kia. Năm 1990, họ nắm gần một nửa tài sản toàn ngành trong tay; nay họ nắm chưa tới ¼, và đạt được con số ấy cũng là nhờ đã phục hồi mạnh mẽ từ đáy năm 2000.

Chính vụ vỡ bong bóng dotcom năm đó đã đánh dấu sự suy tàn của đế chế Soros. Thua lỗ từ cổ phiếu công nghệ buộc ông phải chia tay Druckenmiller, giảm rủi ro của quỹ, và rút khỏi công tác điều hành.

Ông cũng không còn tấn công những chính phủ yếu ớt nữa. Không đánh vào tử huyệt của những nước nghèo như Indonesia và Nga mà lại hỗ trợ họ nên ông đã mất hơn 1 tỷ đôla. Dường như ông thích đóng vai một vị trưởng lão đáng kính hơn.

Cái thời thế giới vận đổi sao rời đã qua, nhưng các quỹ đầu cơ vẫn tiếp tục định hình thế giới tài chính trong thập niên 2000 khi cấp vốn cho các dự án từ trung tâm thương mại ở Moscow tới trang trại ở Brazil. Dù vậy khi khủng hoảng ập đến, số quỹ thua lỗ lớn hơn nhiều so với số quỹ kiếm được lời.

Cuộc khủng hoảng khiến Soros “xuống núi” và lại nắm quyền ở Quantum. Nhưng không giống như vụ Ngày thứ Tư đen tối, hay vụ phá giá đồng Baht, lần này ông đẩy thị trường đi lên chứ không dìm nó xuống.


Sau khủng hoảng, những quỹ đầu cơ hoạt động tốt (đặc biệt là Paulson & Co) có thêm hàng chục tỷ đôla tiền mặt. Dù vậy, dường như thế là chưa đủ để họ lại quyền lực được như cũ, vì thị trường toàn cầu đã trở nên quá lớn. Thực tế, không ví dụ nào minh họa rõ hơn vị trí hạn chế hiện nay của những tổ chức từng một thời xưng bá như thảm họa “từ từ” đang diễn ra ở khu vực đồng tiền chung Châu Âu (eurozone).

Đáng lẽ, đó phải là món quà cho những tay sát thủ giết thuê. Dù vậy, gần như chưa có quỹ nào nhìn đủ xa để thu về lợi nhuận ấn tượng. Thay vào đó, hàng tá những tên tuổi lớn trong ngành đã sai lầm khi liên tục chuyển từ đồng tiền này sang đồng tiền khác do không thể đoán được động thái của giới chính trị. Nhìn chung, năm nay các quỹ “vĩ mô” mất tiền.

Ngày nay các quỹ được điều hành khác trước, vì lợi ích mà chúng đại diện đã khác. Năm 1998, khách hàng của họ phần lớn là những cá nhân giàu có. Ngày nay, hơn một nửa là các nhà đầu tư tổ chức như quỹ hưu trí. Cái họ muốn là thu lời ổn định chứ không phải những con số phần trăm ngất ngưởng như thời Soros khởi nghiệp.

Đó là những tổ chức tài chính sẽ không đầu tư vào những công ty chỉ có hai người ở phía Tây Công viên Trung tâm. Họ muốn thấy những quy tắc, những báo cáo và một sự giám sát độc lập. Họ không muốn dây vào giới chính trị, cũng không muốn “đánh tập trung” như kiểu Soros..

Cuối cùng, một số “anh hùng cô đơn” nay đã quá giàu nên không muốn hàng ngày phải đánh vật với thị trường nữa. Barton Biggs lần đầu gặp Soros vào những năm 1960 và nay đang điều hành quỹ đầu cơ của riêng mình. Ông nói: “Soros đã luôn muốn trở thành một nhà triết học còn Druckenmiller muốn đánh golf lên tay.”

Theo một nghiên cứu, Soros là người kiếm về nhiều tiền nhất cho khách hàng của mình. Không giống như phần lớn các tỷ phú khác, nay ông muốn nghỉ hưu để tiền không cón làm mình vướng bận nữa.

Minh Tuấn
Theo TTVN