'Chúng tôi mà tḥ vào, các bác chém chết!'
- Những chiếc tàu như những con bạch tuộc, ngày đêm vươn ṿi ra ngoạm thẳng vào gần bờ. Đất canh tác của người dân ngày càng bị lở xuống sông.
Cực chẳng đă, người dân nơi đây đă lên kế hoạch “chiến đấu” với DN khai thác cát. Nhưng, sức người có hạn. Dân có mặt: tàu lùi ra giữa sông. Dân về: những chiếc cần cẩu hút cát lại "ngậm sâm" gần bờ. Cuộc chiến “không cân sức” này rút cuộc chẳng thể giúp người dân giữ được đất đai của ḿnh.
>> Băm nát ḍng Lô
Cuộc chiến không cân sức
Theo ông Nguyễn Thành Trung, Bí thư xă Đại Nghĩa th́ đa số người dân nơi đây sống bằng nghề nông. Những năm gần đây, đất canh tác dần dần bị thu hẹp. Một phần là do nhu cầu xây dựng nhà ở, trường học, trạm xá. Một phần, diện tích các băi bồi ph́ nhiêu ven sông Lô bị cuốn trôi xuống sông.
Dẫn chúng tôi đi dọc các băi bồi ven sông, bí thư xă Đại Nghĩa thở dài: Trước, băi bồi này rộng thênh thang và đẹp lắm. Hồi đó, nước sông Lô trong vắt, người dân c̣n gánh nước về ăn được. Đêm đêm, vào những hôm trăng thanh gió mát, thanh niên trai tráng trong làng tụ tập ra băi ngô ngồi hóng gió, tự t́nh.
Bí thư xă Đại Nghĩa khẳng định: đoàn tàu quốc của Công ty TNHH THT khai thác cách bờ chỉ vài chục mét. Và đấy là nguyên nhân khiến đất nông nghiệp của người dân bị trôi hết xuống sông
Nhưng mấy năm trở lại đây, người dân bỏ hẳn thói quen đó. Ḍng sông Lô chuyển từ màu xanh sang đục ngầu, đỏ quạch như màu máu. Cả một khúc sông dày đặc những tàu là tàu.
Trai làng thay v́ ra băi bồi hóng gió, tự t́nh vào những đêm trăng, giờ đây, chuyển ra băi bồi để canh đất. Mà đâu chỉ có trai làng, từ cụ già đến phụ nữ và trẻ em, chẳng quản đêm hay ngày thay phiên nhau ra băi bồi để xua đuổi đoàn tàu.
Người dân ở thôn 12, xă Đại Nghĩa kể rằng: từ ngày đoàn tàu quốc của Doanh nghiệp THT (Doanh nghiệp được UBND tỉnh cấp phép khai thác ở khu vực này) lũ lượt kéo đến đây khai thác, người dân mất ăn mất ngủ để nghĩ ra kế giữ đất. Với những người dân nơi đây, đất c̣n quư hơn cả vàng.
Với người dân nơi đây, đất c̣n quư hơn cả vàng. Thế nhưng từng giờ, từng ngày, những "khối vàng" này đă bị cuốn trôi xuống sông
Cái băi bồi ph́ nhiêu, uốn lượn quanh sông Lô, từng nuôi sống bao nhiêu đời người ở cái thôn 12 này ngày càng biến dạng bởi phi đội tàu quốc của doanh nghiệp THT. Mỗi khi chiếc cần cẩu của tàu quốc thọc sâu vào khu vực không được phép khai thác để lấy cát là hàng trăm khối “vàng” của người dân lại đổ xuống sông. Người dân nh́n từng khối “vàng” của ḿnh ngày đêm bị thu hẹp mà xót xa. Dân xót của nên kéo nhau ra xua đuổi.
Ban đầu, họ dùng đất, đá ném thẳng xuống tàu. Thấy dân làm dữ, chủ tàu lại ngừng khai thác, cho tàu lùi ra giữa sông. Thế nhưng khi dân về, mọi chuyện lại đâu vào đấy. Thuyền quốc lại tiến sát bờ, ngoạm sâu vào khu vực không được phép khai thác. Cực chẳng đă, dân lại nghĩ kế mới. Lần này, họ dùng giẻ tẩm xăng rồi ném ra tàu.
Nhưng, sức người làm sao sánh được với máy móc. Khi người dân ra về, đoàn tàu lại “lỳ lợm” tiến sát bờ. Bức xúc v́ miếng cơm, manh áo của ḿnh trôi hết xuống sông, dân lại kiến nghị lên thôn, yêu cầu phải có biện pháp mạnh đối với các doanh nghiệp khai thác trái phép.
Thôn kiến nghị lên xă, xă cử dân quân, công an xă ra để “dẹp”. Nhưng, mọi cố gắng của người dân và chính quyền xă không có tác dụng. Trong khi xă đang loay hoay báo cáo lên huyện để xin ư kiến chỉ đạo th́ toàn bộ cát sỏi đă được doanh nghiệp khai thác xong. “Tài sản” mà doanh nghiệp để lại cho người dân là những băi bồi bị lở kiểu hàm ếch. Chỉ cần vào mùa nước lên, là hàng chục khối đất lại đổ sầm xuống sông để bù vào khối lượng cát đă được lấy đi.
Ông Trần Ngọc Hải, Bí thư chi bộ thôn 11 (xă Đại Nghĩa) cho biết: hiện tại nhiều tàu đă khai thác vào địa phận thôn 11. Mới nhất là hôm 20/10 vừa qua, người dân cùng lănh đạo thôn và Công an xă phải ra đuổi và lập biên bản hai tàu khai thác cát, cách bờ chỉ chưa đầy 30m.
Địa phương bất lực hay đă bị doanh nghiệp thao túng?
Theo ông Nguyễn Thành Trung, Bí thư xă Đại Nghĩa (huyện Đoan Hùng) th́ toàn xă có 4,7 km đường sông, có 2 công ty được phép khai thác là công ty TNHH THT và công ty TNHH Cát Vàng. Những công ty này đều được UBND tỉnh Phú Thọ cấp giấy phép khai thác.
Khi đại diện phía công ty TNHH THT làm việc với xă, cả 2 đều thống nhất là chỉ được phép khai thác đúng quy hoạch, cách bờ 50 m. Thế nhưng trên thực tế, những con tàu cuốc của công ty TNHH THT vẫn khai thác trong phạm vi không cho phép.
Khi có lực lượng công an xă th́ nó khai thác ở ngoài, không có lực lượng th́ nó gặm vào trong khu vực cấm.
Một chiếc tàu quốc của Công ty TNHH THT đang khai thác gần bờ
Cũng theo ông bí thư xă Đại Nghĩa th́ hiện tại, có hàng trăm m bờ sông bị sạt lở. “Nguyên nhân của việc sạt lở là do khai thác cát trái phép, trong vùng cấm. Chúng tôi chỉ biết dùng công an viên để đẩy đuổi tàu ra khỏi khu vực cấm khai thác. Nhưng khi công an viên về, nó lại đánh vào vùng cấm. Đẩy đuổi kiểu này chẳng khác nào bắt cóc bỏ dĩa. Chúng tôi cũng khổ, chứ không sung sướng ǵ. Người dân xót là đúng, bởi dân phải sống nhờ vào đất. Dân xót, chúng tôi cũng xót. Mất đất th́ c̣n ǵ mà sống.” – ông Trung thở dài bất lực.
Ông Trung khẳng định: việc khai thác này ảnh hưởng đến sạt lở đất và ḍng chảy. Sau này, không biết c̣n bao nhiêu tai họa xẩy ra nữa.
Được biết, để chống t́nh trạng sạt lở đất, một số thôn đă được xây dựng kè. Tuy nhiên, với mức độ khai thác như hiện nay, ngay sát chân kè, th́ chẳng mấy chốc mà sạt lở hết. Mấy chục tỷ đồng của nhà nước rồi sẽ trôi xuống sông hết.
Bờ sông nứt toang hoác
“Cơ quan nào cấp phép th́ phải có trách nhiệm chứ. Chúng tôi th́ chỉ báo cáo, kiến nghị chứ không biết làm thế nào cả. Các cơ quan nhà nước phải có trách nhiệm, giám sát. Nếu các công ty làm không đúng th́ phải đ́nh chỉ khai thác, để không ảnh hưởng đến đời sống người dân. Không v́ lợi ích của một doanh nghiệp mà ảnh hưởng đến đời sống của hàng vạn dân. Nếu cần, xử lư bằng h́nh sự, pháp luật. Ai cấp giấy phép cho Dn vào khai thác, th́ phải quản lư chặt, chứ không thể thả lỏng để cho địa phương quản lư như thế này được”- Bí thư xă Đại Nghĩa kiến nghị.
Để nhận được sự đồng thuận từ chính quyền, một Doanh nghiệp đă đồng ư chi cho xă Đại Nghĩa với số tiền 100 triệu đồng. Tuy nhiên, chừng đó chẳng thấm là bao so với những ǵ mà Doanh nghiệp đă lấy đi của người dân nơi đây. Đất canh tác – nguồn tư liệu sản xuất nuôi sống người dân nơi đây - không thể trả với cái giá rẻ mạt như thế.
Một điều khiến chúng tôi bất ngờ là tại thời điểm chúng tôi có mặt, các cơ quan chức năng từ huyện đến tỉnh vẫn chưa nắm được t́nh trạng này. Và, doanh nghiệp th́ vẫn mải miết ngoạm sâu vào đất canh tác của người dân c̣n các cơ quan có thẩm quyền th́ làm ngơ. Cán bộ pḥng TNMT huyện Đoan Hùng trả lời tỉnh bơ: “Không thấy xă báo cáo, chúng tôi không biết”. C̣n Sở TNMT Phú Thọ th́ đưa ra một bản thành tích, đại loại: “chúng tôi đă kiểm tra, nhưng không phát hiện ra sai phạm nào từ việc khai thác cát trái phép của công ty khai thác trên địa bàn xă Đại Nghĩa”.
Chợt nhớ đến lời của ông Hoàng Văn Thao – Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ khi gọi điện thanh minh với phóng viên: “Cái này, có phần của các “bác” ở trên, chúng tôi mà tḥ vào, các bác chém chết”?!
Hoàng Sang
Chúng tôi mà tḥ vào, "các bác" chém chết !
