Mặc dù sức mạnh quân sự của Trung Quốc không ngừng được tăng cường, nhưng chi tiêu quân sự sẽ bị chi phối bởi nhiều nhân tố, Mỹ không cần lo lắng.
Lawrence Korb, cựu Thứ trưởng Quốc pḥng Mỹ, hiện là nhà phân tích của Trung tâm Phát triển Mỹ đă có bài viết trên tờ “Huffington Post” ngày 19/12.
Bài viết cho biết, chiến tranh Iraq đă kết thúc, Osama bin Laden đă chết, NATO cũng chuẩn bị rút quân quy mô lớn vào năm 2014.
Sự tăng trưởng chi tiêu quân sự không có kiểm soát trong 10 năm của Mỹ cũng đă đặt dấu chấm hết. Khi đối mặt với hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc, Mỹ cần phản ứng thật thận trọng.
Bài báo cho biết, một số nhân vật bảo thủ vẫn muốn tiếp tục tăng lớn chi tiêu quân sự trong tương lai. Đa số họ cho rằng, do sức mạnh quân sự của Trung Quốc liên tục tăng lên, Mỹ phải tiếp tục tăng chi tiêu quân sự.
 |
Mỹ đối mặt với cắt giảm chi tiêu quân sự |
Điển h́nh nhất là ứng cử viên Đảng Cộng ḥa của cuộc bầu cử Tổng thống năm 2012, ông Mitt Romney đă có bài phát biểu quan trọng về ngoại giao tại Học viện Quân sự Citadel - Nam Carolina, cho rằng, Trung Quốc trong tương lai có thể trở thành siêu cường quân sự.
Trong quá tŕnh này, Trung Quốc hoàn toàn có thể đưa tỷ lệ chi tiêu quân sự trong GDP từ mức hiện nay lên lến 4%. Điều này có nghĩa là, tăng trưởng chi tiêu quân sự của Trung Quốc sẽ vượt 100 tỷ USD.
Viện nghiên cứu doanh nghiệp Mỹ và các cơ quan cố vấn khác hầu như làm một số công việc để Mỹ tăng chi tiêu quân sự. Ví dụ, vào tháng 7, tuy rất nhiều người cho rằng Mỹ sẽ tiến hành cắt giảm chi tiêu quân sự, nhưng cuối cùng hoàn toàn không thực hiện.
Học giả Viện nghiên cứu doanh nghiệp Mỹ Dan Blumenthal cảnh báo Quốc hội Mỹ cho rằng, nếu không tiếp tục tăng chi tiêu quân sự, sự tăng trưởng chi tiêu quân sự của Trung Quốc sẽ có thể khiến cho chiến lược của Mỹ bị phá sản.
Bài viết cho rằng, Mỹ hiện đang đứng giữa ngă tư đường của lịch sử, họ vừa phải đối mặt với nhiệm vụ cắt giảm chi tiêu quân sự, giảm thâm hụt ngân sách khổng lồ, vừa phải ứng phó với sự thay đổi của môi trường quốc tế, trong đó có sự trỗi dậy của Trung Quốc. Đương nhiên, sự phát triển của quân đội Trung Quốc đă đem lại thách thức chiến lược cho Mỹ.
 |
Mỹ c̣n đối mặt với sự tăng trưởng sức mạnh quân sự liên tục của Trung Quốc |
Nhưng, phân tích đối với chi tiêu quân sự và khả năng của hai nước Trung-Mỹ cho thấy, Mỹ có thể thành công ứng phó với thách thức từ sự phát triển sức mạnh quân sự của quân đội Trung Quốc, đồng thời c̣n có thể giải quyết vấn đề mất cân bằng giữa chi tiêu quân sự và thâm hụt ngân sách.
V́ vậy, Mỹ cần thận trọng hơn khi đưa ra những sự lựa chọn có thể gách vác được. Điểm này rất tốt, bởi v́ bất chấp vấn đề bội chi tài chính quốc gia, cách làm không ngừng tăng chi tiêu quân sự khó có thể duy tŕ. Trong t́nh h́nh tài chính hiện nay, càng không nên làm như vậy.
Phân tích tăng trưởng chi tiêu quân sự của Trung Quốc
Bài báo cho biết, những người lo lắng về sự gia tăng sức mạnh quân sự của Trung Quốc rất dễ để ư đến sự tăng trưởng nhanh chóng về chi tiêu quân sự của quân đội Trung Quốc. Mặc dù chi tiêu quân sự của Mỹ vượt xa Trung Quốc, rất nhiều người vẫn lo ngại điều này: Thoạt nh́n, chi tiêu quân sự những năm gần đây của Trung Quốc hầu như tăng rất nhanh, c̣n khoảng cách chi tiêu quân sự giữa hai nước Trung-Mỹ hầu nhu đă thu hẹp đáng kể.
Tài liệu tổng hợp từ báo cáo hàng năm của Bộ Quốc pḥng cho thấy, chi tiêu quân sự của Trung Quốc trong các năm 2006-2010 đă tăng 54%; c̣n chi tiêu quân sự chủ yếu của Mỹ chỉ tăng 27% (không bao gồm chi tiêu cho chiến tranh Iraq và Afghanistan). Trong 5 năm qua, tỷ lệ tăng trưởng chi tiêu quân sự của Trung Quốc đă cao 27% so với Mỹ.
 |
Trung Quốc phát triển máy bay chiến đấu thế hệ mới |
Theo bài báo, đương nhiên, con số này là đáng ngại. Nhưng, nh́n từ một số phương diện, tăng trưởng chi tiêu quân sự của Trung Quốc hoàn toàn không đáng sợ như quan điểm của một số người.
Trước hết, cơ số tăng trưởng chi tiêu quân sự của Trung Quốc tương đối thấp, khoảng cách chi tiêu quân sự giữa quân đội Trung Quốc và Mỹ thực sự đang mở rộng.
Bộ Quốc pḥng Mỹ đánh giá, chi tiêu quân sự thực tế của Trung Quốc năm 2006 là 105 tỷ USD, c̣n Mỹ khi đó là 419 tỷ USD, khoảng cách giữa hai bên là 314 tỷ USD.
Đến năm 2010, chi tiêu quân sự của Mỹ đă tăng đến 533,8 tỷ USD, c̣n chi tiêu quân sự thực tế của Trung Quốc chỉ là 160 tỷ USD, khoảng cách giữa hai bên là 373,8 tỷ USD, đă tăng 60 tỷ USD so với 4 năm trước.
Nhưng, Trung Quốc hoàn toàn không dùng tất cả chi phí quân sự cho xây dựng khả năng quân sự. Một bộ phận lớn của tăng trưởng chi tiêu quân sự Trung Quốc được dùng để nâng cao mức sống cho quân t́nh nguyện; chứ không dùng cho xây dựng khả năng quân sự.
Sách trắng Quốc pḥng năm 2011 cho biết, chi tiêu cho nhân viên (gồm tiền lương, điều kiện sinh hoạt, bảo hiểm, y tế, giáo dục…) đă chiếm tỷ lệ tương đối lớn của chi tiêu quân sự.
 |
Mỹ đă có quá nhiều tàu sân bay. Tiến triển dự án tàu sân bay thế hệ mới Ford có khả năng chậm lại |
Quỹ Jamestown có một bản phân tích độc lập cho biết, t́nh h́nh mà Sách trắng đề cập “phù hợp với thực tế”; đồng thời cho rằng, quân đội Trung Quốc đă tăng đáng kể chi tiêu cho nhân viên vào các năm 2006, 2008 và 2011. Trong thời gian này, chi tiêu cho sĩ quan đă tăng 40%.
Đồng thời, số lương chi phí quân sự mà quân đội Trung Quốc chi tiêu cho nhân viên cũng đă tăng lên rất lớn. Để duy tŕ được toàn bộ quân t́nh nguyện, mức sống của quân đội Trung Quốc chắc chắn sẽ phải tăng lên theo mức sống của cả nước. V́ vậy, việc nâng cao mức sống cũng là một chỉ tiêu tăng chi tiêu quân sự của quân đội Trung Quốc.
Tổ chức Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo, GDP thu nhập b́nh quân đầu người của Trung Quốc sẽ tăng 40% từ năm 2011-2016, c̣n sự tăng trưởng của Mỹ chỉ là 5%. Với việc GDP b́nh quân đầu người của Mỹ tăng lên, mức độ tăng mức sống của quân nhân quân đội Trung Quốc cũng sẽ lớn hơn nhiều so với quân Mỹ, điều này ở mức độ rất lớn sẽ hạn chế việc đầu tư vào khả năng quân sự của quân đội Trung Quốc.
 |
Khả năng chống can dự của quân đội Trung Quốc đă được tăng cường rất lớn, nhất là khi sở hữu sát thủ tàu sân bay DF-21D |
Khó khăn của tương lai
Bài báo cho rằng, sự tăng trưởng chi tiêu quân sự của quân đội Trung Quốc cũng không phải không có sự ràng buộc. Sự cạnh tranh giữa chi tiêu phi quân sự và chi tiêu của quân đội Trung Quốc cũng sẽ tăng lên, điều này có thể ḱm hăm quy mô tăng trưởng chi tiêu quân sự trong tương lai của quân đội Trung Quốc.
Chi tiêu quân sự của Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục tăng lên, năm 2012 thậm chí sẽ tăng rất lớn để bù đắp cho sự tăng trưởng thấp gần đây. Nhưng, xu thế chung là, so với trước đây, tốc độ tăng trưởng về chi tiêu quân sự của quân đội Trung Quốc cũng sẽ dần dần chậm lại.
Trước hết, tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa xă hội cần tăng cường đầu tư vào hạ tầng cơ sở. Hiện nay, đầu tư vào hạ tầng cơ sở của Trung Quốc chiếm 9% GDP. Hơn nữa, bắt đầu từ năm 2008, Trung Quốc đă bắt đầu đợt xây dựng hạ tầng cơ sở mới với thời gian 2 năm có quy mô tới 586 tỷ USD.
 |
Mỹ có xu hướng phát triển vũ khí trang bị mới |
Sự đầu tư này đă ảnh hưởng tới chi tiêu quân sự của quân đội Trung Quốc. Tăng trưởng ngân sách quân sự năm 2009 của quân đội Trung Quốc đă giảm xuống 7,5%, bằng khoảng 1/2 năm trước. Sau đó, chi tiêu quân sự của Trung Quốc có tăng lên, nhưng cũng không cao hơn 13%, vẫn thấp xa so với tỷ lệ tăng trưởng 17,6% năm 2008 và khoảng 20% năm 2007.
Điều quan trọng nhất là, kinh tế Trung Quốc bắt đầu chậm lại. Trung tâm nghiên cứu quốc gia Trung Quốc gần đây cho biết, tỷ lệ tăng trưởng kinh tế năm 2012 của Trung Quốc có thể thấp ở mức 9%; từ nay đến năm 2017, tỷ lệ tăng trưởng kinh tế b́nh quân của Trung Quốc có thể sẽ giới hạn ở 7-8%.
V́ vậy, Trung Quốc có thể tập trung nhiều hơn vào ổn định xă hội và phát triển kinh tế, khiến cho tăng trưởng chi tiêu quân sự chậm lại.
Sức mạnh quân sự của quân đội Trung Quốc
Bài báo cho biết, mặc dù sự khó khăn tài chính hiện tại và tương lai có thể làm giảm sự lo lắng thái quá đối với quân đội Trung Quốc; nhưng không c̣n nghi ngờ ǵ nữa, sức mạnh quân sự của Trung Quốc trong hơn 20 năm qua đă được tăng cường rất lớn.
Bộ Quốc pḥng Mỹ đánh giá, trong 10 năm qua, quân đội Trung Quốc có khoảng 25-55% lực lượng đă được hiện đại hóa. Đương nhiên, mức độ hiện đại của các binh chủng khác nhau có khoảng cách nhất định. Nhưng, cùng với việc tiếp tục thúc đẩy hiện đại hóa quân sự của quân đội Trung Quốc, mục tiêu hiện đại hóa quân sự của họ mới là việc đáng lo ngại nhất.
 |
Máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ có thể không phù hợp cho tác chiến tầm xa |
Nh́n vào tŕnh độ tác chiến, quân đội Trung Quốc tập trung vào phát triển khả năng “chống can dự và đối kháng khu vực” mạnh; đồng thời vượt qua đối thủ khác về công nghệ chống can dự.
Mục tiêu “chống can dự và đối kháng khu vực” ở chỗ, khi lợi ích cốt lơi của Trung Quốc gặp nguy hiểm, có thể ngăn chặn Mỹ hoặc đối thủ khác có ưu thế công nghệ tiến vào Tây Thái B́nh Dương.
Để phát triển khả năng này, quân đội Trung Quốc luôn ra sức phát triển vũ khí vệ tinh, tên lửa đạn đạo, khả năng tác chiến mạng.
Các nhà chiến lược quân đội Trung Quốc hy vọng, sở hữu khả năng chống lại hệ thống C4ISR (chỉ huy, kiểm soát, thông tin, mạng máy tính và t́nh báo, trinh sát) của Mỹ; như thế có thể biến quân đội Mỹ thành “kẻ câm, điếc, mù”.
Đồng thời, họ c̣n muốn gây rối hoặc ép buộc Mỹ đóng cửa các căn cứ quân sự ở khu vực này; muốn có thể ép buộc tàu sân bay của Mỹ rút lui.
Phản ứng thận trọng
Theo bài báo, không c̣n nghi ngờ ǵ nữa, Mỹ cần phản ứng đối với sự tăng cường khả năng quân sự của Trung Quốc. Nhưng, xét tới chi tiêu quân sự giữa hai nước Trung-Mỹ vẫn đang mở rộng, hơn nữa tăng trưởng chi tiêu quân sự trong tương lai của quân đội Trung Quốc vấp phải một số ràng buộc rất lớn; những lời kêu gọi Mỹ tăng chi tiêu quân sự là không cần thiết.
 |
Máy bay chiến đấu F-15 của quân đội Mỹ |
Như cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Mike Mullen đă nói: Thâm hụt Liên bang không ngừng tăng lên mới là mối đe dọa lớn nhất của an ninh quốc gia. Đưa ra phản ứng thận trọng đối với việc xây dựng sức mạnh quân sự của Trung Quốc, cần phải chú ư 4 điểm:
Một là, chắc chắn phải có thể ứng phó với khả năng “chống can dự và đối kháng khu vực” của Trung Quốc. Hai là, chắc chắn phải có đủ khả năng gách chịu được. Ba là, chắc chắn phải nhấn mạnh vai tṛ của ngoại giao. Bốn là, cần phải giảm đến mức thấp nhất t́nh h́nh nguy hiểm mất kiểm soát của quan hệ an ninh Trung-Mỹ.
Trước hết, đáp trả chiến lược “chống can dự và đối kháng khu vực” của quân đội Trung Quốc cần phải duy tŕ cân bằng sức mạnh của khu vực này có lợi cho Mỹ. Nếu không thể thực hiện được điều này, sẽ làm cho Mỹ mất đi một số ưu thế quân sự quan trọng, hơn nữa Đông Á cũng có thể bùng phát chiến tranh.
 |
Tên lửa Patriot |