HƯỚNG DẪN SƠ CỨU (FIRST AID)
KHI BỊ CÔN TRÙNG, ĐỘNG VẬT VÀ NGƯỜI CẮN TRONG LÚC SINH HOẠT NGOÀI TRỜI Lynn Ly phỏng dịch theo "The Everything First Aid"
Những hoạt động ngoài trời như làm việc, vui chơi, giải trí, du ngoạn ở trong một số hoàn cảnh , khí hậu , và thời tiết . Khí hậu nóng và lạnh đều có thể gây ra những hệ quả đối lập (adverse consequences), và những sinh vật (critters) sống bên ngoài thỉnh thoảng gây dị ứng (ngứa ngáy khó chịu) hoặc tổn thương . Cơ thể bị thiếu nước hoặc ở cao độ (thí dụ lên đỉnh núi) và ở trong một số điều kiện ngoài trời khác cũng có thể làm bạn cảm thấy suy yếu đi .
Cho dù không có vấn đề ǵ khi bạn hoạt động ngoài trời, nhưng thật quan trọng bạn biết làm ǵ để chăm sóc hoặc trợ giúp những người bị chấn thương, bị bệnh tật bất ngờ .
I) BỊ CÔN TRÙNG, LOÀI VẬT VÀ NGƯỜI CẮN
Nhiều loại côn trùng và các sinh vật khác, bao gồm cả con người, gây ra các vết cắn và vết châm chích có thể cho cảm giác không thoải mái hoặc đe dọa tính mạng từ nhẹ nhẹ đến trung b́nh. Điều quan trọng là biết làm ǵ, làm thế nào để trị liệu, và khi nào th́ cần t́m kiếm đến trợ giúp từ chuyên gia y tế để trị liệu bất kỳ thương tổn tàng ẩn bên trong.
1) B̉ CẠP CẮN (SCORPION BITES)
Ḅ cạp là loại côn trùng nhiều chân có h́nh dạng giống tôm hùm (lobster-like arthoropods) nằm trong xếp loại côn trùng có nọc độc (arcahnid class, cùng loài nhền nhện = spider class), có một ng̣i / kim xoăn ở phần cuối nơi đuôi, và chúng thường được t́m thấy ở vùng sa mạc phía Tây Nam của Mexico (nước Mễ Tây Cơ). Những vết chích / đốt của bọ cạp dường như không có khả năng gây tử vong và dễ dàng điều trị, nhưng lại nguy hiểm cho trẻ nhỏ và người già hơn . Những triệu chứng bao gồm đau nhức ngay lập tức (immediate pain), nóng rát (burning), sưng tấy chút chút (minor swelling) và cảm giác tê (numb) hoặc ngứa ran (tingling sensation).
Những buớc sau đây cần nên thực hiện để trị liệu vết ḅ cạp cắn:
1. Rửa vùng bị ḅ cạp cắn bằng xà pḥng / xà bông và nước
2. Dùng túi trườm lạnh đặt lên vùng bị ḅ cạp cắn trong ṿng 10 phút , nếu cần thiết th́ lập đi lập lại việc trườm lạnh vùng bị cắn với khoảng cách giữa các lần trườm lạnh là 10 phút .
3. Gọi điện thoại đến trung tâm kiểm soát chất độc (the Poison Control Center), hay đi bệnh viện khi có bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng ǵ
2) BỌ VE CẮN (TICK BITES)
Những người sống vùng rừng cây hay đồng cỏ, hay những người dành thời gian vui chơi giải trí ở những khu vực này th́ dễ bị bọ ve cắn . Loài côn trùng nho nhỏ này sống bằng cách hút máu các loài động vật có vú (mammals) thí dụ như hươu nai (deer), loài gậm nhấm (rodents), thỏ (rabbits) và có thể truyền bệnh từ động vật sang người .
Việc sơ cứu (first aid) những vết bọ ve cắn bao gồm loại bỏ con bọ ve đang bu bám ngay lập tức để tránh những phản ứng từ vết cắn và giảm thiểu tối đa các loại bệnh nhiễm trùng do bọ ve gây ra thí dụ bệnh Lyme, bệnh nóng sốt Colorado bọ ve (Colorado tick fever), bệnh nóng sốt được phát hiện ở núi đá (Rocky Mountain Spotted fever)
Để tháo bỏ con bọ ve bu bám trên người , hăy làm như sau:
1. Dùng cây nhíp (tweezers) hay cây kẹp nhỏ nhỏ cong cong hay thẳng thẳng (small curl or flat forcepts) kẹp lấy đầu con bọ ve và càng cận sát nơi da đang bị con bọ ve cắn càng tốt, rồi nhẹ nhàng kéo ra, đừng bóp nát hay xoay vặn con bọ ve
2. Rửa vùng bị bọ ve cắn bằng xà pḥng / xà bông và nước.
3. Bôi thuốc Antihistamine hoặc loại 1% hydrocortisone cream (loại kem chứa 1% chất hydrocortisone)
Cần phải có sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp , nếu con bọ ve cắn quá sâu và bạn không thể tháo gỡ nó ra được, hoặc bạn đang ở trong khu vực được thông báo là có nhiều nguy cơ bị bệnh lyme, hoặc bạn có triệu chứng nóng sốt hay triệu chứng cảm cúm , hoặc bạn có trải nghiệm bắp thịt trở lên suy nhược, tê liệt (paralysis) , hoặc nổi vết tṛn đỏ trên da gọi là "phát ban mắt ḅ" (the bull's eye rash) là đặc chưng của bệnh Lyme .
CẢNH BÁO !!!
Đừng bao giờ bôi petroleum jelly (vaseline), rượu cồn ( alcohol ) ahy ammonia lên con bọ ve - chúng sẽ cắn chặt sâu vào da hơn. Nếu bạn đang ở trong vùng cảnh báo có nhiều nguy cơ bệnh Lyme mà bị bọ ve cắn, bạn nhất định phải phone báo bác sĩ để được tư vấn và ngay lập tức được chăm sóc và điều tri bao gồm việc sử dụng thuốc kháng sinh
There’s a lot of important information that comes with the medicine you buy at a pharmacy. The Drug Facts panel on an over-the-counter med lets you know how to take it, what’s in it, and how it might make you feel. But the way that info is written can make it tricky to understand. Here's how to make sense of drug labels so you can avoid common, possibly dangerous
Find this info at the top of the label on over-the-counter meds. It's the ingredient in the medicine that treats a symptom, along with the type of medication it is, like “antihistamine” or “pain reliever.” It also tells you how much of the drug is in each dose. Check this to make sure you don't take other drugs with the same ingredient and to understand what the product will do for you
Find this info at the top of the label on over-the-counter meds. It's the ingredient in the medicine that treats a symptom, along with the type of medication it is, like “antihistamine” or “pain reliever.” It also tells you how much of the drug is in each dose. Check this to make sure you don't take other drugs with the same ingredient and to understand what the product will do for you.
uses panel
3 / 8
Uses
This section gives you a snapshot of the symptoms or diseases that the drug can treat. For example, a pain-reliever label might say it eases toothaches, headaches, joint pain, and menstrual cramps. Always check this part when you buy a new medication to make sure it will do what you need it to do
This section gives you a snapshot of the symptoms or diseases that the drug can treat. For example, a pain-reliever label might say it eases toothaches, headaches, joint pain, and menstrual cramps. Always check this part when you buy a new medication to make sure it will do what you need it to do.
warnings panel
4 / 8
Warnings
This is one of the most important parts of the drug label, and it’s usually the largest. It gives you safety details about the medicine. You'll find four things here: who shouldn’t take the drug, when you should stop using it, when to call your doctor, and side effects you might have. It can help you check if it’s not safe to take with some health conditions or other medications
This is one of the most important parts of the drug label, and it’s usually the largest. It gives you safety details about the medicine. You'll find four things here: who shouldn’t take the drug, when you should stop using it, when to call your doctor, and side effects you might have. It can help you check if it’s not safe to take with some health conditions or other medications.
directions panel
5 / 8
Directions
Check this part carefully. It tells you how much of the drug to take and how often to take it, called the dosage. For example, it may say to take two tablets every 4 to 6 hours. Never take more than the label says without talking to your doctor. The directions are grouped by age, so you know how much you or your child can use. You'll also get details about the maximum amount you should take in 1 day.
Heat and humidity can sometimes damage medications, so keeping them in your bathroom or in a car when the weather's warm may not be a good idea. This part of the label will tell you the right temperature range for storing the product. It also reminds you to make sure the package's safety seal hasn't been broken before you use it, which could be a sign of tampering
These are the ingredients in a drug that don’t directly treat your symptoms. They might be preservatives, dyes, or flavorings. Always check this section if you or your child has food or dye allergies. Keep in mind that different brands of the same kind of drug may have different inactive ingredients.
Its spores can cause a stuffy nose, cough, sore throat, and itching. If you have mold allergies, lung problems, or a weak immune system, these spores can lead to a serious lung infection. Mold grows where there’s moisture, so watch for leaks in plumbing, walls, and the roof. Use air conditioning or a dehumidifier to keep humidity levels under 50%. Clean up mold with soap and water, or use 1 cup of household bleach in 1 gallon of water.
Loại siêu kháng sinh Teixobactin có thể chữa hầu hết các loại bệnh. Ảnh: BBC.
Loại siêu kháng sinh Teixobactin có thể “quét sạch” hầu hết các loại bệnh - từ tụ cầu vàng cho đến vi khuẩn lao - vừa được các nhà khoa học t́m thấy.
Loại thuốc kháng sinh mới có thể chữa được các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm và chống lại các mầm bệnh khó tiêu diệt, vốn không đáp ứng với thuốc kháng sinh mạnh. Đặc biệt, đây được xem là vũ khí hiệu quả trong cuộc chiến chống lại hiện tượng kháng thuốc kháng sinh.
Trong bối cảnh không có loại kháng sinh mới tung ra thị trường gần 30 năm qua và vi khuẩn đang ngày càng trở nên khó đối phó, loại siêu kháng sinh này mở ra nhiều hy vọng. Giáo sư Dame Sally Davies, một lănh đạo trong Bộ Y tế Anh đă mô tả một "kịch bản tận thế" khi các kỹ thuật điều trị phổ biến như thay khớp phải đối mặt với khả năng tử vong lớn v́ không thể dập tắt nguy cơ nhiễm trùng.
Loại thuốc có tên Teixobactin được phát hiện khi các nhà khoa học nghiên cứu vi khuẩn tại một đồng cỏ tại Mỹ. Trong các thử nghiệm, những siêu kháng sinh giết chết một loạt các vi khuẩn, bao gồm cả MRSA - loại tụ cầu vàng kháng Methicillin, không đáp ứng điều trị với kháng sinh thông thường, thường gây ra những bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng và đe dọa sự sống như nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuẩn vết mổ, viêm phổi...
Teixobactin đặc biệt linh hoạt trong việc chống lại các vi khuẩn dạ dày nguy hiểm và các vi trùng gây hại cho tim. Bệnh lao cũng sẽ trở nên dễ dàng kiểm soát hơn, có thể được điều trị bằng một loại thuốc duy nhất chứ không phải sử dụng hỗn hợp nhiều loại thuốc như hiện nay.
Quan trọng hơn, loại thuốc này không gây tác dụng phụ. Các công ty dược đă bắt tay vào điều chỉnh công thức và hy vọng sẽ bắt đầu thử nghiệm thuốc trên người trong ṿng hai năm. Thông thường, các loại vi khuẩn luôn t́m cách biến đổi để kháng lại thuốc kháng sinh. Với Teixobactin, các nhà khoa học tin rằng vi khuẩn sẽ không thể kháng lại trong ít nhất 30 năm tới.
Laura Piddock, giáo sư vi sinh học tại Đại học Birmingham cho biết đột phá này có thể "thay đổi cuộc chơi” và góp phần giải quyết cuộc khủng hoảng kháng sinh hiện nay. Nếu mọi việc suôn sẻ, Teixobactin được sử dụng dưới dạng thuốc tiêm sẽ xuất hiện trên thị trường vào năm 2019.
Chất Béo Trans Fat Rất Nguy Hiểm Cho Sức Khỏe - Nguyễn Thượng chánh
Chất béo băo ḥa và cholesterol là hai loại chất béo xấu thường được nhiều người nhắc nhở đến nhất. Gần đây có một loại chất béo khác không kém phần nguy hiểm cũng được các nhà khoa học lưu ư như là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh lư nghẽn mạch, đó là chất béo Trans (Trans fat).
* * *
Chất béo Trans từ đâu mà có?
Phần lớn 90% chất béo Trans đều do kỹ nghệ bánh kẹo và kỹ nghệ sản xuất margarine tạo ra thông qua việc sử dụng phương pháp hydro hóa (hydrogénation) các loại dầu thực vật và chuyển chúng từ thể lỏng sang thể bán lỏng hoặc thể rắn chắc hơn.
Quá tŕnh hydro hóa nầy làm nẩy sinh ra một loại chất béo xấu, đó là acid béo Trans.
Mục đích chính của phương pháp hydro hóa dầu thực vật là để giúp cho sản phẩm được tươi ráo hơn, không bời rời, có thời gian tồn trữ lâu hơn, sản phẩm có vẻ ngon nên dễ hấp dẫn người mua hơn.
Khi chúng ta nh́n thấy trên nhăn hiệu có đề câu Shortening, made from hydrogenated, hoặc partially hydrogenated vegetable oil là chắc chắn có chất béo Trans trong sản phẩm rồi.
Một số ít chất béo Trans (dưới 10%) được vi khuẩn tổng hợp trong bao tử của các loài thú nhai lại như trâu, ḅ, dê và cừu.
Thịt và sữa của các loài vật nầy v́ vậy cũng có chứa một cách tự nhiên một tỷ lệ nào đó chất acid béo Trans.
Chất béo Trans chiếm lối 3.5% trên tổng số chất béo của sữa.
Lối 2 % acid béo Trans cũng có thể có được qua quá tŕnh làm tinh khiết hóa một vài loại dầu thực vật, chẳng hạn như dầu Canola (colza).
Mặc dù có chứa 1 số acid béo Trans như thế, nhưng chúng ta không thể không sử dụng dầu nầy được v́ chúng cũng đồng thời là nguồn cung cấp các acid béo thiết yếu oméga 3 và oméga 6.
Thức ăn nào có chứa nhiều Trans fat?
Có thể thấy Trans fat trong hầu hết các loại bánh ngọt (patisserie), chocolat, kẹo, bánh biscuit, cookies, cracker, bánh donuts, muffin, bánh trung thu, bánh croissant, ḿ gói, thức ăn chiên bán trong tiệm như khoai Tây chiên (French fries) và gà chiên, và trong các loại margarine cứng.
Tất cả đều có chứa rất nhiều Trans fat.
Các thỏi bánh ngọt tạo sinh lực hay energy bar cũng có chứa khá nhiều (2% – 4%) Trans fat.
Nếu dùng các loại dầu thực vật đă được hydro hóa (Hydrogenated vegetable oil) hay shortening để làm bánh th́ cũng cầm chắc có rất nhiều Trans fat trong đó!
Chất béo Trans không tốt cho sức khỏe
Trans fat làm tăng cholesterol xấu LDL và đồng thời nó cũng làm hạ cholesterol tốt HDL xuống. Nói tóm lại chúng ta nên tránh dùng những thực phẩm nào có chứa một tỷ lệ Trans fat quá cao.
Kỹ nghệ thực phẩm có nên hoàn toàn loại bỏ Trans fat hay không?
Theo các nhà chuyên môn Hoa Kỳ th́ không nên v́ theo họ nếu làm như vậy th́ người tiêu thụ sẽ thiếu đi một số dưỡng chất vô cùng cần thiết hiện diện đồng thời với Trans fat trong một vài loại thực phẩm như sữa, thức ăn làm từ sữa và trong thịt ḅ và thịt cừu.
Mấy năm trước TP New York đă dưa ra đề nghị trong ṿng 18 tháng các nhà hàng phải giảm lượng Trans fat xuống dưới 0.5g cho mỗi phần chuẩn (per serving) của sản phẩm bán ra.
Năm 2010, Cali cũng cấm trans fat trong nhà hàng.
Phía Canada th́ có vẻ cứng rắn hơn đối với với vấn đề Trans fat. Bộ Y Tế Canada không ngừng làm áp lực và đ̣i hỏi giới kỹ nghệ thực phẩm phải bằng mọi cách đem tỷ lệ Trans fat trong sản phẩm xuống thật thấp hoặc là không có Trans fat (zero Trans fat) th́ càng tốt.
Canada là quốc gia đi tiên phong trên thế giới bắt buộc các nhà sản xuất thực phẩm kể từ ngày 12 Dec 2005 phải liệt kê tỷ lệ Trans fat trên nhăn hiệu của món hàng bán ra. Canada cũng là một trong số rất ít quốc gia trên thế giới có nền y tế hoàn toàn miễn phí cho tất cả công dân của ḿnh bất luận giàu hay nghèo. Chánh phủ tấn công vào Trans fat với hy vọng có thể làm giảm thiểu các bệnh về tim mạch, nhờ vậy ngân sách về y tế sẽ được nhẹ bớt đi phần nào.
Có cách nào tránh bớt Trans fat được hay không?
- Đọc kỹ nhăn hiệu dinh dưỡng (Nutrition fact) có trên món hàng. Nên chọn sản phẩm nào chứa thật ít chất béo băo ḥa (saturated fat) và thật ít Trans fat. Luật Canada cho phép kỷ nghệ được quyền ghi câu Trans 0, Zero Trans, No Trans fat, Trans fat free, nếu sản phẩm chứa ít hơn 0.2 g (tức 2%) Trans cho mỗi 1 phần chuẩn (per serving, par portion). Riêng Hoa kỳ th́ cơ quan FDA ấn định vấn đề nầy ở mức 0.5 g. Tóm lại No Trans fat không có nghĩa là hoàn toàn không có chất béo Trans đâu. Tuy sản phẩm có ghi Trans 0g, nhưng nếu chúng ta ăn càng nhiều th́ số Trans fat ăn vào cũng càng tăng lên 1 cách đáng kể. Đó là mới kể đến khía cạnh Trans fat mà thôi, c̣n chất béo băo ḥa, và c̣n cholesterol nữa. Tổng số chất béo hay Total fat (lipid) ghi trên nhăn hiệu phải dưới 5% (DV, Daily value, Valeur quotidienne) mới tốt. Số % Daily value dược ghi phía mặt của bản Nutrition fact cho biết số % của 1 phần chuẩn trong tổng số 100% nhu cầu của chất dinh dưỡng đó trong 1 ngày.
- Nên dùng các loại dầu thực vật có chứa nhiều chất béo không băo hoà đa thể polyunsaturated (soybean oil, corn oil, sunflower oil) hoặc loại dầu không băo ḥa đơn thể monounsaturated (olive oil, Colza hay Canola oil).
- Tránh dùng các loại dầu thực vật hydro hóa (hydrogenated vegetable oil), Shortening.
- Tránh dầu dừa, nước cốt dừa, dầu cọ (palm oil), mỡ heo (saindoux) v́ chúng chứa quá nhiều chất béo băo ḥa.
- Hạn chế việc tiêu thụ các thực phẩm có quá chứa nhiều cholesterol như đồ ḷng, phá lấu, tim, gan, óc, thận, ḷng đỏ hột gà …
- Nên ăn thịt nạc đă lốc da, bỏ mỡ
- Nên chọn sữa 1% thay ǵ sữa 3.25 % chất béo
- Không ăn margarine loại cứng đóng thành thỏi 454 g. Loại nầy được làm từ dầu thực vật hydro hóa (made from hydrogenated vegetable oil) nên chứa rất nhiều Trans fat.
- Nên sử dụng loại margarine mềm làm từ dầu thực vật không hydro hóa (light, soft margarine made from non hydrogenated vegetable oil).
- Nên ăn cá 2 lần trong tuần: Cá chứa nhiều chất acid béo omega 3 rất tốt.
Kết luận
Canada là một trong những quốc gia có sự tiêu thụ Trans fat ở mức độ rất cao. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo chúng ta nên giới hạn sự tiêu thụ Trans fat ở mức 3 g / ngày.
C̣n theo Cơ quan US National Academy of Sciences Institute of Medicine th́ họ đặt giới hạn an toàn của Trans fat là zero Trans. Vấn đề kiểm soát Trans fat rất phức tạp. Kỷ nghệ thực phẩm có thế lực rất mạnh. Đối với họ, việc sử dụng dầu thực vật hydro hóa, shortening là điều tối cần thiết để giúp cho món hàng có được một thời gian trưng bày (shelf life) lâu dài hơn. Ngoài ra, c̣n biết bao nhiêu là nhà hàng fast food nhan nhản khắp mọi nơi nữa.
Chắc chắn các loại dầu họ sử dụng hằng ngày để chiên (deep fry) khoai Tây, chiên gà hay chiên thịt vv… đều là các loại dầu shortening hydrogenated vegetable oil, chứa rất nhiều Trans fat.
Nhằm mục dích ham lời họ thường ít chịu thay dầu mới mà lại thường hay giữ y một chảo dầu cũ để sử dụng đi sử dụng lại nhiều lần trong ngày và nếu dầu được sử dụng đi sử dụng lại nhiều lần th́ nồng độ Trans fat càng tăng thêm lên măi./.
Khi thức dậy vào mỗi buổi sáng, chúng ta thường thấy ghèn tích tụ ở khóe mắt một cách âm thầm trong suốt đêm. Thế ghèn (eye disscharge, secretion, mucus) được tạo nên từ cái ǵ và tại sao lại có nó.
1/. Ba lớp màng
Đôi mắt của động vật hữu nhũ, dù là của loài người, loài chó, nhím hay voi, đều được phủ bởi màng nước mắt ba lớp để giúp cho mắt hoạt động tốt.
Lớp glycocalyx gần mắt nhất, lớp này chủ yếu là màng nhầy phủ giác mạc và hút nước và tạo điều kiện cho lớp thứ hai là dung dịch nước mắt với thành phần chủ yếu là nước trải đều ra. Bề dày của nó chỉ vào khoảng bốn micromét – tương đương với độ dày của một sợi tơ nhện. Tuy nhiên lớp này rất quan trọng – nó giữ cho mắt của chúng ta được bôi trơn và giúp cho mắt tránh khả năng bị nhiễm trùng. Cuối cùng, lớp ngoài cùng được tạo thành một chất nhờn được gọi là meibum vốn được tạo nên từ những chất béo như acid béo và cholesterol.
Meibum đă tiến hóa để phù hợp với sự thay đổi của cơ thể động vật có vú. Ở nhiệt độ cơ thể người b́nh thường th́ nó là là một chất lỏng nhờn trong suốt. Tuy nhiên, chỉ cần nhiệt độ giảm xuống một độ th́ nó sẽ trở thành chất đặc như sáp vốn là ghèn trong mắt chúng ta.
Phần lớn ghèn được h́nh thành trong giấc ngủ v́ một số nguyên nhân. Thứ nhất, cơ thể chúng ta giảm nhiệt độ mỗi khi đêm về khiến cho meibum cô đặc lại v́ nhiệt độ giảm xuống dưới mức tan chảy của chúng. Lư do thứ hai, theo nhà nhăn khoa người Úc Robert G. Linton và các đồng sự th́ ‘giấc ngủ khiến các tuyến dẫn meibum giảm hoạt động làm cho một lượng meibum nhiều quá mức b́nh thường được tiết ra trên mí mắt trong khi chúng ta ngủ’. Nói cách khác, vào ban đêm th́ mắt chúng ta được phủ nhiều meibum hơn b́nh thường cho nên khi meibum đó lạnh đi th́ chúng sẽ tạo thành ghèn.
2/. Vai tṛ của meibum
Không có ǵ là bực ḿnh lắm khi phải chùi ghèn khi chúng ta thức dậy nhưng tại sao lại cần có meibum? Một lư do là nó giúp ngăn cho nước mắt cứ tuôn ra khỏi mắt và lăn dài trên má chúng ta. Chúng ta sẽ khó mà làm những công việc hàng ngày nếu nước mắt lúc nào cũng chảy. Bằng cách giữ nước mắt lại ở trong mắt chúng ta, meibum làm được một điều khác: nó giữ ẩm cho mắt chúng ta. Thật vậy, theo một nghiên cứu th́ khi không c̣n meibum, mắt thỏ sẽ mất nước do bay hơi nhanh hơn tốc độ b́nh thường đến 17 lần.
Meibum không chỉ là yếu tố duy nhất giúp cho mắt chúng ta khỏi bị khô. Việc chớp mắt cũng quan trọng. Đó là v́ hành động chớp mắt gây tác động lên tuyến dẫn meibum làm cho chất này được tiết ra thêm. Việc chớp mắt cũng làm cho meibum vốn có tính nhờn và nước mắt ḥa lẫn vào nhau tạo ra một thể sữa gọi là màng nước mắt. Nếu quá lâu mà bạn không chớp mắt th́ thể sữa này sẽ tách ra và giác mạc của bạn sẽ trơ trọi trước không khí. Điều này sẽ làm cho bạn cảm thấy khó chịu. Tệ hơn, t́nh trạng xấu đi liên tục của màng nước mắt sẽ dẫn đến một t́nh trạng gọi là ‘mắt khô’.
3/. Mắt khô
Nhà nhăn khoa người Nhật Eiki Goto gọi ‘mắt khô’ là ‘chứng rối loạn thiếu nước mắt nghiêm trọng’ vốn ảnh hưởng đến hàng triệu người trên khắp thế giới. Bên cạnh việc mắt bị khô, chứng bệnh c̣n làm cho mắt mệt mỏi, mắt đỏ, rát và cảm giác rằng đôi mắt nặng trĩu hơn b́nh thường. Trong trường hợp nghiêm trọng nhất, mắt khô c̣n làm yếu đi thị lực. Mặc dù đây là một chứng gây khó chịu và hậu quả của nó đối với cuộc sống, trước giờ nó vẫn không được xem là một chứng rối loạn thị lực nghiêm trọng.
Tuy nhiên, Goto lại nghĩ khác. Áp dụng một cách kiểm tra phức tạp để kiểm tra t́nh trạng sắc nét của thị lực, ông phát hiện ra rằng đôi mắt sẽ mất đi bề mặt trơn nhẵn nếu như lớp chất lỏng phủ ngoài bị khô đi. Sự sai khác thị lực lúc đó sẽ xảy ra thường xuyên hơn bởi v́ ánh sáng nhiều khả năng sẽ phân tán trên một bề mặt thô ráp khiến khó mà tạo ra h́nh ảnh sắc nét trên vơng mạc.
Điều này lư giải cho một phát hiện khác của Goto. Ông nhận ra rằng các bệnh nhân mắc chứng mắt khô thường chớp mắt gần như nhiều gấp đôi so với những người b́nh thường. Khả năng là do họ đang cố giữ cho thị lực của họ sắc nét một cách vô thức.
4/. Chớp mắt thường xuyên?
Bạn có thể nghĩ rằng theo phát hiện này th́ có một cách dễ dàng để chữa chứng khô mắt: hăy chớp mắt thường xuyên. Điều không may là trong cuộc sống hiện đại của chúng ta điều này nói th́ dễ nhưng làm th́ không hề dễ. Nhiều công việc hàng ngày – chẳng hạn như đọc, lái xe, bấm phím điện thoại hay làm việc trên màn h́nh máy tính – đ̣i hỏi chúng ta phải nh́n chăm chú không chớp mắt càng lâu càng tốt. Hậu quả là tất cả chúng ta, theo phản xạ, đă giảm tần suất chớp mắt trong các hoạt động này.
Chẳng hạn như khi chúng ta lái xe nhanh – nhất là ở tốc độ trên 100km/h – chúng ta ít khi chớp mắt hơn. Đối với những người bị chứng khô mắt, điều này có nghĩa là sự sắc nét thị lực của họ trong lúc lái xe ở tốc độ cao có thể giảm xuống mức tối thiểu cần thiết cho phép lái xe. Do đó, mỗi khi bạn thức dậy và t́m cách quẹt tất cả ghèn ra khỏi mắt, có lẽ bạn cần một chút để suy nghĩ về sự quan trọng của nó như thế nào đối với bạn.
Nước hầm xương được nhiều người ưa chuộng trong việc chế biến, nấu nướng các món như canh, súp… v́ không chỉ đem lại vị ngọt thơm ngon cho món ăn mà c̣n có nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Nước hầm xương là nước được chế biến từ việc đun sôi các loại xương động vật ở nhiệt độ thấp trong một thời gian dài. Các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến khích mọi người nên dùng nhiều nước hầm xương thay v́ sử dụng nước b́nh thường để nấu các món như canh, súp hay món hầm.
Trong quá tŕnh hầm với nước, các chất dinh dưỡng quan trọng trong xương như canxi, phospho và collagen sẽ bắt đầu bị phá vỡ và giải phóng ra ngoài. Về mặt dinh dưỡng, tất cả những khoáng chất có nguồn gốc từ xương rất dễ hấp thu. Không chỉ vậy, trong xương c̣n chứa nhiều collagen và các hợp chất có khả năng kháng viêm hiệu quả.
Tiêu thụ nước hầm xương sẽ giúp mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như:
Cải thiện tiêu hóa
Nếu gặp rắc rối về vấn đề tiêu hóa, khẩu phần ăn có chứa nước hầm xương có thể sẽ giúp ích cho bạn v́ chúng hỗ trợ hoạt động của ruột. Các amino axit như proline và glycine rất tốt cho đường tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thu nhiều dưỡng chất hơn đồng thời c̣n hạn chế t́nh trạng đầy hơi, tiêu chảy và đau bụng.
Giúp xương khỏe mạnh hơn
Nước hầm xương giúp bạn có thêm nhiều khoáng chất tốt cho sức khỏe của hệ cơ và xương, hạn chế nguy cơ mắc bệnh loăng xương. Canxi, magiê, phospho và gelatin có trong xương động vật sẽ góp phần tạo xương cho cơ thể, giúp xương thêm cứng và chắc khỏe.
Xoa dịu các cơn đau khớp
Glucosamine được bổ sung thông qua khẩu phần ăn sẽ làm hạn chế các cơn đau khớp. Trong nước hầm xương chứa rất nhiều glucosamine dạng tự nhiên.
Ngoài ra, khi nấu xương động vật ở một khoảng thời gian hợp lư có thể tạo thành một loại nước súp giàu các hợp chất có tác dụng làm giảm đau khớp khác, bao gồm các chất như axit hyaluronic và chodroitin. Bên cạnh đó, nước hầm xương c̣n góp phần cung cấp lượng collagen cần thiết cho các khớp, giúp cơ thể trở nên dẻo dai hơn.
Đánh bại chứng dị ứng và các bệnh tự dị ứng
V́ các bệnh dị ứng và tự dị dứng có mối quan hệ với chứng ṛ rỉ ruột nên việc uống nước hầm xương hoặc ăn các món được nấu từ loại nước này sẽ tốt cho người bệnh. Chúng giúp cải thiện đáng kể sức khỏe cho ruột ở những người thường bị dị ứng thức ăn hoặc bị các bệnh tự miễn dịch.
Hạn chế viêm nhiễm
T́nh trạng viêm nhiễm trong cơ thể có liên quan đến nguy cơ phát triển bệnh ung thư, do đó, việc điều trị viêm nhiễm luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu. Nếu mắc các bệnh viêm nhiễm, nước hầm xương ḅ là lựa chọn tốt nhất cho bạn v́ chúng chứa nhiều axit béo omega-3 và các hợp chất khác đóng vai tṛ quan trọng trong việc hạn chế viêm nhiễm.
Chăm sóc sắc đẹp
Ngay cả khi không quan tâm đến những lợi ích mà nước hầm xương mang lại cho sức khỏe, bạn cũng nên biết rằng collagen từ xương động vật cũng có những ảnh hưởng tích cực đối với sự phát triển của tóc và móng. Bên cạnh đó c̣n giúp cho da se khít và đàn hồi tốt hơn.
Nấu nước hầm xương trong bao lâu?
Để phát huy tối đa lợi ích từ nước hầm xương, bạn cần hầm xương gà trong ṿng từ 8-24 tiếng. Trong khi đó, xương ḅ cần nhiều thời gian hơn, từ 12-48 tiếng. Dù chế biến món ăn nào, bạn cũng nên cho vào nồi xương hầm một chút giấm táo hoặc nước chanh (khoảng 30ml) v́ chất axit trong đó sẽ giúp xương tiết ra nhiều dưỡng chất hơn.
Tuy nước hầm bổ dưỡng nhưng các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến cáo những người đang giảm cân không nên dùng nhiều nước hầm xương v́ chúng giàu năng lượng, khiến bạn khó giảm cân theo mong muốn.
Những Tác Hại Khủng Khiếp Khi Thức Khuya Bạn Cần Biết
Từ 21-23h là quăng thời gian hệ miễn dịch (bạch cầu lymph) bài độc (đào thải chất độc)
+Từ 23h – 1h sáng là quăng thời gian bài độc của gan, cần tiến hành trong khi ngủ say.
+Từ 1h – 3h sáng là thời gian bài độc của mật, cũng cần thực hiện trong giấc ngủ say
*Ngủ muộn có nguy cơ gây ra nhiều bệnh tật.
+Từ 3h – 5h sáng là thời gian bài độc của phổi. Cũng chính là lư do tại sao mà người đang mắc bệnh ho lại hay ho dữ dội vào lúc này, bởi hoạt động bài độc đă chạy đến phổi. V́ thế, không nên dùng thuốc chống ho để tránh gây cản trở việc đào thải các chất cặn bă trong người vào lúc này.
+Từ 5h – 7h là khoảng thời gian ruột già bài độc, cho nên cần đi toalet vào lúc này.
+Từ 7h – 9h là lúc ruột non hấp thụ chất dinh dưỡng nhiều nhất, cho nên cần phải ăn sáng. Những người đang phải trị bệnh tốt nhất ăn sớm hơn, từ trước 6h sáng, c̣n với người ăn dưỡng sinh th́ ăn trước 7h sáng. Những người không ăn sáng cần thay đổi thói quen xấu này, dù có đợi đến 9, 10h mới ăn cũng tốt hơn là không ăn.
+Từ nửa đêm cho đến 4h sáng là thời gian tủy sống tạo máu, cần phải ngủ say, không nên thức khuya.
*Tác hại của việc thức khuya, ngủ muộn:
1. Giảm trí nhớ.
2. Uể oải, khó tập trung chú ư vào công việc.
3. Ù tai, chóng mặt, mắt mờ.
4. Nóng nảy, cáu bẳn (dù có chú ư để tránh nổi nóng th́ cũng vô ích, tới lúc nóng là không kiềm chế nổi).
5. Đau mỏi cơ, có thể thỉnh thoảng bị chuột rút. Đối với những người tập thể h́nh th́ việc thức khuya sẽ giảm khả năng phục hồi và phát triển của cơ bắp.
6. Trung khu thần kinh uể oải th́ thần kinh vị giác cũng tŕ trệ, dẫn tới ăn uống không ngon miệng.
7. Da mặt nhợt nhạt, thiếu sinh khí, nhiều dầu, đôi khi sần sùi và nổi mụn, dưới mắt có quầng thâm.
Thức khuya ảnh hưởng đến làn da, nhất là da mặt. Thông thường là khoảng từ 10-11 giờ đêm da ở trong trạng thái dưỡng và hồi phục. Nếu như thường xuyên thức khuya sẽ làm rối loạn hệ tuần hoàn b́nh thường của việc trao đổi chất và hệ thống thần kinh, sẽ khiến cho da bị khô, giảm sức đàn hồi, bị sạm và không mịn màng…
8. Khô mắt, mỏi mắt, và nếu mắt phải làm việc khuya trong điều kiện thiếu ánh sáng th́ dễ bị giảm thị lực.
9. Thức khuya hay ngủ ít có thể dẫn tới nguy cơ tăng cân theo chiều hướng tiêu cực, có thể gây thêm các tác dụng khác là nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, tăng huyết áp…
10. Bên cạnh đó thức khuya trong thời gian dài dẫn đến nguy cơ mắc bệnh ung thư cao hơn so với những người không thức khuya.
Theo đồng hồ sinh học th́:
-Trạng thái ngủ từ 0 đến 1 giờ sáng khiến cơ thể được nghỉ ngơi thực sự, giúp tinh thần sảng khoái, dung nhan tươi tắn khi tỉnh dậy. Nên ngủ trước đó tầm 1 hoặc 2 tiếng, để vào tầm thời gian nói trên th́ đă ch́m vào giấc ngủ sâu.
-Từ 1h tới 5h sáng là lúc cơ thể tiết ra các chất tái sinh và nâng cao hệ miễn dịch. Thức khuya th́ rút ngắn hoặc thậm chí làm cơ thể bỏ qua giai đoạn này, lâu dần sẽ suy sụp thấy rơ.- Trong các giai đoạn ngủ sâu th́ cơ thể tiết nhiều hooc môn để cân bằng và nâng cao sức đề kháng, mà thức khuya th́ khiến hoạt động ấy xảy ra chậm và ít hơn.
Tác hại của việc thức khuya, ngủ muộn có rất nhiều, có loại về lâu dài mới phát tác, có loại th́ ngay hôm sau đă có thể phát tác rồi, ví dụ như mắt thâm quầng, mệt mỏi, trí nhớ giảm sút. Thức khuya cũng ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Nên nhớ rằng ban đêm hệ thần kinh giao cảm của con người sẽ nghỉ ngơi, v́ ban ngày nó đă hoạt động rất mạnh để giúp con người làm việc và sinh hoạt. Nhưng những người thức khuya th́ thần kinh giao cảm vẫn hoạt động mạnh. Như vậy, ngày hôm sau chắc chắn chúng ta sẽ cảm thấy mệt mỏi, sa sút tinh thần, đầu óc căng thẳng, trí nhớ kém, khó tập trung tư tưởng, phản ứng chậm, hay quên, chóng mặt, nhức đầu… Lâu ngày sẽ dẫn đến bị bệnh suy nhược thần kinh.
Hy vọng qua bài viết này phần nào bạn đă hiểu rơ tác hại của việc thức khuya và hăy khắc phục nó để cơ thể của bạn được b́nh thường và bạn luôn khỏe mạnh
Mỡ cao, cholesterol cao là mối e ngại của rất nhiều người trong chúng ta, nhất là đối với các bạn cao tuổi.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến t́nh trạng nầy, nhưng chánh yếu vẫn là do vấn đề ăn uống và cách sống của mỗi người mà thôi.
Một chế độ ẩm thực quá nhiều mỡ dầu, cộng thêm một nếp sống ù ĺ sẽ đưa đến t́nh trạng béo ph́, và từ đó sẽ có thể dẫn đến các bệnh về tim mạch và bệnh tiểu đường type II..
Bệnh tim mạch, và biến mạch máu năo là những nguyên nhân tử vong đứng hàng đầu tại Canada.
Heart disease is the leading cause of death for people of most ethnicities in the United States, including African Americans, Hispanics, and whites. For American Indians or Alaska Natives and Asians or Pacific Islanders, heart disease is second only to cancer. (CDC)
Chất béo băo ḥa (saturated fat): đông đặc ở nhiệt độ b́nh thường trong nhà.
Thấy nhiều trong thịt, mỡ, tôm, cá, đồ ḷng, ḷng đỏ hột gà, sữa và phó sản của sữa như fromage, crème,bơ vv….
Thực vật, trái cây, hạt có dầu đều chứa rất ít chất béo băo ḥa, ngoại trừ dầu dừa, nước cốt dừa và dầu cọ (palm oil) là những sản phẩm có chứa một tỉ lệ chất béo băo ḥa cao nhất trong nhóm thực vật. Chất béo băo hoà là chất béo xấu, có hại cho sức khỏe và có thể gây nên bệnh chứng nghẽn mạch máu.
Chất béo không băo ḥa (Unsaturated fat): không đông đặc ở nhiệt độ b́nh thường.
Có nhiều trong dầu thực vật. Đây là chất béo tốt v́ có khuynh hướng làm giảm cholesterol trong máu. Người ta phân chia chất béo không băo ḥa ra làm hai nhóm:
1) Không băo ḥa đơn thể (monounsaturated), có nhiều trong dầu olive, dầu canola,và dặc biệt trong mỡ vịt nữa …
2) Không băo ḥa đa thể (polyunsaturated), tiêu biểu là linolenic acid (hay omega 6) và alpha-linoleic acid (hay omega 3). Đây là những acid béo thiết yếu v́ cơ thể không tự tổng hợp được mà phải nhờ thực phẩm mang vào. Chất béo không băo ḥa đa thể ít ổn định, dễ bị oxy hóa, và dễ bị hôi (rancid) hơn chất béo không băo ḥa đơn thể. Chất béo không băo ḥa đa thể được thấy nhiều nhất trong dầu hạt lin (linseed, flaxseed oil), kế đến là dầu hoa hướng dương (tournesol, sunflower oil), dầu đậu nành, dầu bắp (corn oil) vv…
Hai chất Omega 3 và Omega 6 thường được các nhà dinh dưỡng ca tụng hết lời v́ chúng có khả năng giúp cơ thể tổng hợp chất prostaglandin rất cần thiết để giữ cho máu lưu thông được dễ dàng, ngừa các bệnh tim mạch.
Oméga 3 có thể giúp giảm cholesterol, ngăn ngừa được các chứng viêm khớp, một số bệnh ngoài da, bệnh dị ứng, hen suyễn, trầm cảm, và người ta cũng nghĩ rằng nó có thể ngừa được một vài loại ung thư (vú, ruột và bao tử)?
Ngoài ra,Omega 3 cũng có thể làm giảm chất béo xấu Triglycerides xuống.
Một số cá vùng nước lạnh như Mackerel, Hareng, Tuna, Salmon…đều có chứa Omega 3.
Tóm lại, chất béo không băo ḥa đa thể có khả năng làm giảm lượng total cholesterol gồm cả loại xấu lẫn loại tốt trong máu xuống.
Chất béo không băo ḥa đơn thể chỉ làm giảm cholesterol xấu xuống mà thôi.
[Nói thêm: Mới đây, bs David Khayat có nêu lên vấn đề thặng dư acid béo omega 3 (acide alpha linolénique) trong trường hợp lạm dụng, ham uống thêm quá nhiều viên oméga 3, có thể sẽ bị cancer tiền liệt tuyến ở đàn ông.
A study conducted by researchers at cancer centers across the US has found a link between omega-3 fatty acids and an increased risk of prostate cancer. Omega-3 fatty acids are found in fish including salmon, trout, and fresh tuna, and in fish oil supplements.
The study, published online July 10 in the Journal of the National Cancer Institute, looked at blood levels of omega-3 fatty acids in some of the men enrolled in the Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial (SELECT) of more than 35,000 men over age 50 in the US, Puerto Rico, and Canada
Omega-3 Fatty Acids Linked to Increase in Prostate Cancer Risk
*Omega 3, các khảo cứu mới nhứt gần đây cho biết chính sự thặng dư acid béo oméga 3 mới thật sự nguy hiểm- và có thể dự phần trong vấn dề xuất hiện ung thư tiền liệt tuyến (prostate) ở đàn ông… “Dietary supplementation with omega-3 fatty acids is unlikely to prevent cancer” Rf:–Messieurs,méfi ez vous des oméga-3, Trang 72- 73.]
Nguyễn T Chánh -Ngừa ung thư tùy thuộc vào chính bạn
Đây là một loại chất béo chỉ thấy trong thức ăn gốc động vật mà thôi.
Trong máu, 80% cholesterol do gan sản xuất, phần c̣n lại do thực phẩm mang vào. Ở người có sức khỏe tốt, gan tự điều tiết việc tổng hợp cholesterol để giữ hàm lượng chất nầy trong máu ở mức độ b́nh thường. Nhưng một lượng chất béo băo ḥa quá cao sẽ kích thích gan sản xuất thêm nhiều cholesterol. Dầu dừa, nước cốt dừa và dầu cọ (cũng là một loại dầu nhiệt đới) đều có tỉ lệ chất béo băo ḥa thật cao, hăy cẩn thận.
Cholesterol cũng rất cần trong việc tổng hợp hormons (estrogen, androgen, progesterone, cortisone…), tạo lập màng tế bào thần kinh, và sản xuất muối mật để tiêu hóa.
Trong máu ¾ cholesterol được một loại lipoprotein có tỉ trọng thấp chuyên chở (low density lipoprotein). Người ta gọi chúng là cholesterol xấu hay LDL. Phần cholesterol c̣n lại do một loại lipoprotein có tỉ trọng cao (high density lipoprotein) chuyên chở nên được xem như cholesterol tốt hay HDL.
Một tỉ lệ cholesterol xấu quá cao có khuynh hướng tích tụ thành những mảnh mỡ đóng trong thành mạch máu, nhất là mạch vành (coronary artery) nuôi tim.Theo thời gian, mạch sẽ trở nên xơ cứng (atherosclerosis), khẩu kính mạch trở nên nhỏ hẹp hoặc bị tắt nghẽn, lưu thông máu bị cản trở, gián đoạn gây nên triệu chứng đau thắt ngực (angine de poitrine, angor), nhồi máu cơ tim (infarctus du myocarde, myocardial infarction, heart attack) hoặc tai biến mạch máu năo ( AVC, Stroke ) nếu xảy ra trong đầu.
Nhiệm vụ của cholesterol tốt là chuyên chở cholesterol xấu dư thừa từ mạch máu trở về gan. Các nhà chuyên môn khuyến cáo chúng ta nên giữ hàm lượng:
– Total cholesterol trong máu dưới mức 200mg/dL hay dưới 5.2mmol/L
– HDL (cholesterol tốt) phải trên 35mg/dL hay trên 0.9mmol/L
– LDL (cholesterol xấu) phải thấp hơn 3.4mmol/L
– Tỉ lệ Total cholesterol / HDL phải bằng hoặc thấp hơn 5 / 1 mới tốt.
– Triglycerides phải thấp hơn 2.3 mmol / L hay dưới 200mg/dL
Chúng ta cần giới hạn số cholesterol ăn vào trong ngày ở mức độ thấp hơn 300 mg. Nếu đang có vấn đề tim mạch th́ cần phải giảm xuống c̣n 200mg hay ít hơn nữa.
Both the USDA and AHA recommend consuming less than 300 mg of cholesterol each day, and 200 mg or less if you have a history of cardiovascular problems
Cholesterol có nhiều trong thịt,mỡ, sữa nguyên chất (loại 3.25% chất béo), crème,bơ, fromage, ḷng đỏ hột gà, đồ ḷng như gan, thận, óc, đồ biển vv…
Triglyceride là ǵ?
Đây cũng là một loại chất béo khác, một phần do thức ăn đem vào, và một phần khác do cơ thể tổng hợp trong tiến tŕnh chuyển hóa năng lượng. Trong máu, Triglyceride được một loại protein có tỉ trọng thật thấp chuyển vận, gọi là very low density lipoprotein hay VLDL.
Nhiệm vụ của Triglyceride là giúp tế bào tạo năng lượng, phần dư thừa sẽ được tích trử dưới dạng mỡ. Cũng như chất béo băo ḥa, Triglyceride là chất béo xấu.
Hàm lượng triglyceride cao có thể làm tăng nguy cơ nghẽn mạch.
Bánh kẹo ngọt và rượu đều đóng một vai tṛ quan trọng trong việc làm tăng chất Triglyceride trong máu lên.
Tập thể dục thường xuyên sẽ làm giảm Triglyceride và đồng thời cũng làm hạ cholesterol xấu (LDL) xuống và làm tăng cholesterol tốt (HDL) lên.
Trans fat là ǵ?
Kỹ nghệ làm bánh kẹo và margarine thường áp dụng phương pháp hydro hóa (hydrogenation) bằng cách cho thêm hydrogen vào dầu thực vật để chuyển chúng từ thể lỏng sang thể bán lỏng hay thể rắn chắc.
Quá tŕnh sản xuất nầy sẽ làm nẩy sinh ra một loại acid béo rất xấu, đó là Trans fat.
Mục đích của hydrogenation là để giúp sản phẩm được khô ráo, tươi tốt, không bời rời, dễ hấp dẫn người tiêu thụ và đồng thời cũng có thời gian tồn trử (shelf life) lâu dài.
Khi các bạn nh́n trên nhăn hiệu có đề shortening hoặc made from hydrogenated hay partially hydrogenated vegetable oil th́ chắc chắn là có cả khối Trans fat trong đó rồi.
Cũng như chất béo băo ḥa, Trans fat làm tăng cholesterol xấu, giảm cholesterol tốt và có khuynh hướng gây bệnh nghẽn mạch.
Muốn tính số lượng Trans fat trong sản phẩm,th́ hăy xem nhăn hiệu étiquette.
Trans fat = Total fat – (saturated + polyunsaturated + monounsaturated fat)
Theo quy định mới về nhăn hiệu dinh dưỡng (Nutrition facts) của Hoa kỳ và Canada, kể từ năm 2006 nhà sản xuất bắt buộc phải cho ghi rơ số Trans fat trên nhăn hiệu của tất cả những sản phẩm bán ra. Được miễn áp dụng điều lệ nầy nếu món hàng có tổng số chất béo (total fat) thấp hơn 0.5 gr cho mỗi phần chuẩn hay xuất ăn (per serving, par portion).
Nói chung, tất cả sản phẩm sản xuất theo lối công nghiệp, bán ở các tiệm hoặc nhà hàng đều có chứa Trans fat: bánh ngọt, cookies, chocolat, patisserie, bánh biscuit, ḿ gói, bánh ḿ croissant, chip, bánh donut, muffins, bánh trung thu, bánh pâté chaud bánh cracker, peanut butter, khoai Tây chiên French fries,các loại margarine cứng, được làm từ hydrogenated vegetable oil và thậm chí những thỏi cớm ngọt (bars tendres, chewy granola bars) mà quảng cáo nói là rất bổ dưỡng cũng có chứa Trans fat trong đó.
Một số lượng nhỏ Trans fat cũng có thể thấy hiện diện một cách tự nhiên trong một ít thức ăn gốc động vật như bơ, các sản phẩm làm từ sữa, fromage, thịt ḅ và thịt cừu.
Các loại dầu mỡ
SHORTENING: là dầu thực vật (đôi khi có pha thêm dầu động vật) được chuyển thành mỡ đặc qua phương pháp hydrogenation.Thường được dùng trong kỹ nghệ bánh kẹo. Rất xấu v́ chứa quá nhiều trans fat, cần phải tránh.
LARD/ SAINDOUX (mỡ heo): mỡ đặc rất xấu v́ chứa rất nhiều chất béo băo ḥa. Cũng như Shortening, Saindoux được chứa trong lon hoặc đóng thành thỏi 454 gr và bán nơi gian hàng bột làm bánh trong các siêu thị. Cần nên tránh.
DẦU DỪA (Coprah oil, coconut oil), và DẦU CỌ (palm oil): nhờ giá rẻ nên thường được sử dụng rộng răi trong kỹ nghệ thực phẩm,bánh kẹo, chocolat, càrem, margarine vv… Dầu dừa, nước cốt dừa và dầu cọ đều chứa thật nhiều chất béo băo hoà rất xấu. Cần nên tránh.
Gần dây trên Internet có tung tin dầu dừa trị bá bệnh- Đây là tin tức do Dr Joseph Mercola chủ mưu để bán sản phẩm của ông ta có tên là Tropical Traditions Virgin Coconut oil chớ không phài là nguồn tin chánh thức từ các dại học hay từ các tạp chí uy tín như American Journal of Clinical Nutrition, Lancet, Jama…Joseph Mercola là một nhà đầu tư ngoại hạng về thuốc thiên nhiên. Ông ta có một website chuyên nói về vấn dề sức khoè với 50 000 trang, và có cả triệu lần truy cập. Health Informations Electronic Newsletters của trang web trên có hơn 850 000 người subscribers. Optimal Wellness Center của Mercola chuyên bán thuốc thiên nhiên trị đủ thứ bệnh.
FDA đă cảnh cáo ông ta nhiều lần rồi về tội quảng cáo ẩu tả.
DẦU OLIVE: Nổi tiếng khắp thế giới. Được xem là rất tốt v́ chứa nhiều chất béo không băo ḥa đơn thể. Có rất nhiều loại dầu olive, phẩm chất và giá cả cũng khác nhau. Hàng dơm cũng nhiều. Đứng đầu là dầu olive loại Extra virgin, first cold pressed. Dùng trộn salade th́ không có ǵ bằng. Giá hơi đắt.
DẦU CANOLA: đây là tên thương mại của dầu Colza. Chứa nhiều chất béo không băo ḥa đơn thể, tuy không thể sánh nổi với dầu olive được, nhưng được xem là dầu tốt.
DẦU PHỌNG (peanut oil): chứa khá nhiều chất béo không băo ḥa đa thể và đơn thể. Dầu tốt để chiên xào, làm sauce mayonnaise, trộn salade. Trong kỹ nghệ, dầu phọng thường được sử dụng để làm margarine.
DẦU BẮP (corn oil): chứa nhiều chất béo không băo ḥa đa thể. Dầu tốt để chiên xào hoặc trộn salade.
DẦU ĐẬU NÀNH (soybean oil): chứa khá nhiều chất béo không băo ḥa đa thể và đơn thể. Dầu tốt. Kỹ nghệ thường dùng dầu đậu nành để làm margarine và làm shortening.
DẦU HOA HƯỚNG DƯƠNG (sunflower, tournesol): Dầu tốt, chứa nhiều acid béo không băo ḥa. Thích hợp để nấu nướng và trộn salade.
DẦU MÈ (sesame oil): Mùi thơm. Dùng để chiên xào, tuy nhiên mùi trở nên gắt ở nhiệt độ quá cao. Chứa nhiều acid béo không băo ḥa đa thể. Dầu tốt.
Các chất béo không băo ḥa (unsaturates) tuy được tiếng là dầu tốt, nhưng cần nên nhớ đó cũng chỉ là mỡ dầu mà thôi, không nên lạm dụng, ăn chừng mực vừa phải th́ tốt hơn.
BƠ HAY MARGARINE?
Bơ và margarine đều là chất béo và có cùng một số calories y nhau. Bơ được làm từ sữa, margarine được sản xuất từ các loại dầu thực vật,chẳng hạn như dầu đậu nành hoặc dầu đậu phọng.
Bơ và margarine loại b́nh thường đều có chứa trên 30% chất béo.
Một muỗng súp (15 ml)
Bơ: Total fat:10.8 gr, Saturates: 7.2 gr,Trans fat:0.3gr, Cholesterol:31.5 gr.
Margarine cứng: Total fat: 11gr, Saturates: 2.1gr, Trans fat:2.8gr, Cholesterol: 0 gr.
Nh́n chung, margarine chứa nhiều acid béo không băo ḥa (unsaturates) và chứa ít chất béo băo ḥa (Saturates) hơn bơ.
Xin nói rơ thêm là có 2 loại margarine: loại cứng và loại mềm.
Loại margarine cứng đóng thành thỏi 454 gr, được làm từ Hydrogenated hoặc partially Hydrogenated vegetable oil, nên chứa nhiều Trans fat rất xấu cần phải tránh.
Để giới hạn số lượng chất béo ăn vào chúng ta nên chọn loại margarine mềm, nhẹ (soft,light margarine), làm từ các loại đầu thực vật Non Hydrogenated.
Năm 1997, một nhóm khoa học gia Finland đă tung ra thị trường một loại margarine đặc biệt chống cholesterol. Họ cho tăng cường thêm một loại sterol có tên là sitostanol vào margarine. Sitostanol có khuynh hướng ngăn chặn việc hấp thụ của cholesterol xấu LDL tại ruột, nhờ vậy có thể làm giảm từ 10-15% LDL trong máu. Tên thương mại của loại margarine nầy là Benecol,và rất phổ biến bên Âu châu.
Sữa
Sữa nguyên chất 3.25% chất béo, 250 ml loại sữa nầy có 33mg cholesterol và 8.6 g chất béo, trong đó có trên 5 g là chất béo băo hoà.
Muốn giảm béo th́ cần nên sử dụng sữa 1% hoặc sữa gạn kem (skim milk).
Sữa 1-2% có thể được dùng để thay thế nước cốt dừa lúc nấu chè hoặc nấu càri. 250ml sữa 2% chất béo có 19 mg cholesterol và 3 g chất béo băo ḥa.
Sữa đặc có đường ( Sweetened condensed milk)
Chứa rất nhiều đường và rất nhiều chất béo.
Ví dụ: sữa Kim Cương, sữa Ông Thọ. (100gr sữa: Total fat 8.7 gr, saturates 5.4 gr, monounsaturates 2.4 gr, polyunsaturates 0.33 gr, sugar 54.4 gr).
Loại sữa nầy Tây Mỹ dùng để làm bánh, nhưng đặc biệt người ḿnh thường sử dụng để pha café.
Thịt cá, đồ biển và chất béo.
Đối với những người có sức khỏe tốt th́ vấn đề chất béo không nhất thiết phải đặt ra.
Nhưng điểm quan trọng cho tất cả mọi người là nên sử dụng dầu mỡ ở mức độ vừa phải th́ vẫn tốt hơn cho sức khỏe.
Dầu mỡ có thể giết ta một cách âm thầm (silent killer) mà không cần báo trước. Người ốm hay người mập, th́ nguy cơ bị nghẽn tim hoặc bị tai biến mạch máu năo cũng giống nhau.
Nói chung th́ cá tôm chứa ít chất béo băo ḥa hơn thịt.
Một trăm gram: thịt đỏ (ḅ, heo, cừu) có 90-100 mg cholesterol, thịt gà 80 mg, thịt vịt có chứa khá nhiều acid béo không băo ḥa đơn thể (chất béo tốt), và mỡ băo ḥa ở thịt vịt tuy ít hơn bơ nhưng lại nhiều hơn dầu olive. 100 gr thịt vịt chứa lối 76mg cholesterol.
Cá hồng (Orange roughy) có làm giảm Cholesterol không?
Từ lâu nay Internet có tung tin là ăn cá hồng thường xuyên sẽ giúp chúng ta giảm cholesterol trong người. Lư do đưa ra thật giản dị, là sau khi đi cầu xong sẽ thấy nhiều màng dầu hơi vàng vàng trong bồn và người ta nói đó là cholesterol. Sai.
Thật ra đó là chất dầu của cá mà cơ thể chúng ta không hấp thụ được và tống ra ngoài. Theo USDA National Database th́ một phần 3 oz (lối trên 85gr) cá orange Roughy có chứa 68 mg cholesterol.
Biết rằng theo khuyến cáo, số lượng cholesterol chúng ta ăn trong ngày không nên vượt quá 200mg. Vậy những ai có cholesterol cao hăy cẩn thận, ăn quá thường xuyên cá hồng cũng không tốt. Ngoài ra loại cá nầy c̣n có thể chứa kim loại thủy ngân và selenium nguy hại cho sức khỏe.
Mức độ mỡ nhiều hay ít c̣n tùy theo coupe, loại thịt nào, có lóc bỏ da, bỏ mỡ ra không,và cũng tùy theo cách nấu nướng, có thêm dầu thêm mỡ không, chiên, xào, nướng hay luộc?
Tại Canada luật ấn định, thịt xay (ground meat, viande hachée) loại Regular (chứa tối đa 30% mỡ ) nhiều mỡ băo ḥa nhất, loại Mi maigre ( medium lean, maximum 23 % fat), Maigre (Lean, max 17 % fat), và tốt nhất là loại Extra maigre (extra lean).
Sợ mỡ th́ nên mua loại thịt nạc extra lean.
Đồ ḷng, phá lấu th́ là vua chất béo và cholesterol. 100gr gan ḅ có 355mg cholesterol, gan heo 372 mg cholesterol, tim 274 mg cholesterol, thận hay trái cật ḅ 804mg cholesterol và óc ḅ chứa 2000mg cholesterol.
Đừng quên thịt nguội charcuterie (saucisse, jambon, lạp xưỡng) chứa rất nhiều mỡ, cholesterol, muối và hóa chất.
Ḷng đỏ hột gà loại Large 274mg cholesterol.
Tôm cua chứa nhiều cholesterol hơn cá. Tôm: 166mg cholesterol, 6 con ṣ 46 mg cholesterol, Ở các loài thủy sản, chất béo thường có dưới dạng acid béo Omega 3. Cá mackerel 99mg cholesterol, cá pink salmon 65 mg cholesterol, cá cod 81 mg cholesterol, khô mực 250 mg cholesterol...
Mỡ vịt có tốt không?
Thịt vịt chứa rất nhiều mỡ, đặc biệt là phần dưới da. Có người nói rằng mỡ vịt nhờ có chứa khá nhiều chất béo không băo ḥa đơn thể (monounsaturates) nên cũng rất tốt không thua ǵ dầu olive?
Để pḥng bệnh tim mạch, các nhà dinh dưỡng khuyên chúng ta nên cẩn thận và nên chuộng các loại dầu không băo ḥa đa thể polyunsaturates và không băo ḥa đơn thể có nhiều trong các loại dầu thực vật, trong các hạt dẻ nut và trong cá.
Xét về phương diện acid béo (acid gras), thịt vịt nằm giữa bơ và dầu olive. Thịt vịt chứa ít chất béo băo ḥa (chất béo xấu) hơn bơ, nhưng lại ít chất béo không bảo ḥa đơn thể (chất béo tốt)hơn dầu olive.
AG saturés AG monoinsaturés AG polyinsaturés
Gras de canard 35 % 52 % 14 %
Huile dolive 14 % 77 % 9 %
Huile de canola 7 % 62 % 31 %
Beurre 66 % 30 % 4 %
Khác hơn thịt gà là thịt trắng, thịt vịt dược xếp vào nhóm thịt đỏ (v́ có tỷ lệ myoglobine cao) chung với thịt heo, trâu, ḅ, và dê cừu.
Dù cho thịt vịt có chứa nhiều chất béo tốt (giống như dầu olive) di nữa nhưng nó vẫn là một loại thịt chứa quá nhiều mỡ, quá béo cho nên cần phải cẩn thận, ăn vừa phải, và chỉ nên thỉnh thoảng mới ăn mà thôi.
Những chất có thể thay thế mỡ.
Ư thức được những bất lợi do dầu mỡ gây ra cho sức khỏe nên giới kỹ nghệ thực phẩm đă cho tung ra thị trường một số sản phẩm có thể được dùng để thay thế mỡ. Các chất nầy duy tŕ tính trơn bóng và óng ả của sản phẩm. Người tiêu thụ khi ăn vào vẫn có cảm giác ngon béo như thật.Đó là các chất Gomme de Guar, Gomme arabique, các chất trích từ rong biển (như chất Carrhagénine ), các chất tinh bột (starch) ), các loại đường Polydextrose, hoặc các loại Protein trích lấy từ trứng gà.
Những chất vừa kể thường được sử dụng trong các loại thức ăn nhẹ (light, diet) nhược năng (hypocaloric). Có thể thấy chất nầy trong các sauce sền sệt chua chua ngọt ngọt dùng để trộn salade, trong sauce mayonnaise, trong các tartinade (để trét lên bánh ḿ), và trong yogurt vv… Năm 1996,Hoa Kỳ đă tung ra thị trường chất Olestra để thay thế chất béo trong kỹ nghệ thực phẩm. Olestra ổn định ở nhiệt độ cao và được dùng rộng răi để trộn trong các gói chips bán khắp nơi.
Tuy nhiên, tiêu chăy và t́nh trạng trỉnh hậu môn thường xuyên là những trở ngại chính yếu của Olestra. Chất nầy không được phép sử dụng tại Canada.
Dầu mỡ và các chất độc.
Dầu mỡ dễ bị oxy hóa, dễ hư và dễ bị hôi (rancid). Kỹ nghệ đă sử dụng phương pháp ép nóng để trích lấy dầu và sau đó là giai đoạn khử mùi. Trong quá tŕnh sản xuất, một số vitamin E sẽ bị mất đi. Nên biết là vitamin E là chất chống oxy hóa (antioxidant) rất hữu hiệu.
Để tránh sự bất lợi nầy, nhà sản xuất cho trộn thêm những chất chống oxy hóa như BHA (butylated hydroxyanisole) hoặc BHT (butylated hydroxytoluene). Có dư luận cho rằng hai chất vừa kể có thể gây ung thư?
Có nên hoàn toàn loại bỏ chất béo hay không?
Không nên. Muốn duy tŕ một sức khỏe tốt, cần phải có một số chất béo trong dinh dưỡng.
Ngày nay, chất béo, mỡ dầu bị người ta kết tội đủ thứ, nào là nguyên nhân của các bệnh tim mạch và một số bệnh cancer nữa.
Bởi lẽ nầy,chúng ta cần phải thận trọng hơn, hạn chế, tiết giảm việc dùng thực phẩm quá béo, hoặc nhiều dầu nhiều mỡ, nhưng chúng ta không thể hoàn toàn loại bỏ chúng được.
Nên ăn bao nhiêu chất béo trong ngày?
+ The American Heart Association đưa ra khuyến cáo sau đây:
Tổng số chất béo (tốt lẫn xấu) ăn vào trong một ngày không nên vượt quá giới hạn 30% của nhu cầu năng lượng 2000 calories/ngày. Biết rằng 1g chất béo tạo ra 9 calories.
– 1/2 số chất béo phải là chất béo không băo ḥa đơn thể monounsaturated fat (có nhiều trong dầu olive).
– 1/4 là chất béo không băo ḥa đa thể polyunsaturated fat (như oméga 3 và oméga 6).
– 1/4 c̣n lại là chất béo băo ḥa saturated fat.
Có cách nào để giảm chất béo hay không ?
* Chọn những loại sản phẩm ít chất béo băo ḥa, trên nhăn hiệu có chữ Light,
Léger, Low fat, Faible en gras. Nên dùng Margarine loại Soft, Light,
Non hydrogenated.
* Tránh những sản phẩm có chứa dầu dừa, nước cốt dừa và các loại dầu cọ,
hoặc có chữ Shortening, Hydrogenated, Partially hydrogenated.
* Nên sử dụng các loại thức ăn hay dầu thực vật có nhiều chất béo không băo ḥa
* Nên dùng thịt nạc là tốt nhất. Thịt xay nhớ chọn loại Extra maigre(Extra lean).
* Thịt mua về,lóc bỏ da, bỏ mỡ, nhứt là thịt gà.
* Hạn chế ăn đồ chiên, xào có quá nhiều dầu, nhiều nước cốt dừa (đồ mặn cũng như đồ chay)
* Bớt đi ăn tiệm, ăn nhà hàng, cẩn thận với fast food, junk food (tạp phẩm), chỉ thỉnh thoảng mới ăn mà thôi.
* Uống sữa gạn kem hoặc sữa 1 %.
* Tránh bớt ăn đồ ḷng, phá lấu, thịt nguội.
* Bớt thịt ḅ, thịt heo, có thể thay thế bằng thịt gà (bỏ da), và cá.
* Bớt xài dầu mỡ lúc nấu ăn, dùng loại chảo không dính T Fal để chiên.
* Ăn nhiều rau, đậu, tàu hủ, trái cây. Một số rau quả tươi, đậu nành có chứa chất Phytosterol. Chất nầy có khả năng ngăn chận việc hấp thụ cholesterol tại ruột nhờ đó làm giảm cholesterol trong máu.
Đọc kỹ nhăn hiệu trước khi mua
Tại Canada và Hoa Kỳ nhăn hiệu dinh duỡng (nutrition facts,valeur nutritive) in trên sản phẩm phải tuân hành theo những quy định pháp lư chặt chẽ và rơ rệt về mặt kiểm soát thực phẩm. Chính phủ Hoa Kỳ và Canada (FDA và Santé Canada ) ấn định năm 2006 là thời hạn chót để bắt buộc giới kỹ nghệ thực phẩm phải áp dụng nhăn hiệu dinh duỡng mới trên tất cả sản phẩm bán ra. Những từ in trên sản phẩm (gọi là allegations,claims) đều phải tuân theo một số điều kiện ấn định bởi bộ luật kiểm soát thực phẩm. Sau đây là một vài thí dụ áp dụng tại Canada:
– Faible teneur en cholesterol, low in cholesterol (ít cholesterol): Không chứa hơn 20mg cholesterol cho mỗi phần chuẩn (par portion, per serving). Không được có hơn 2 gr chất béo băo ḥa cho mỗi phần chuẩn và cũng không được chứa nhiều hơn 15 % calorie tạo ra bởi tất cả các loại chất béo.
– No cholesterol, cholesterol free (Không cholesterol): Không chứa hơn 3mg cholesterol cho 100 gr sản phẩm. Không có hơn 2 gr acid béo băo ḥa và cũng không có hơn 15 % calorie do các chất béo tạo ra. Tuy nhiên,có một số sản phẩm gốc thực vật (thí dụ dầu bắp), tự nó không bao giờ có cholesterol cả nhưng nhà sản xuất vẫn cố ư cho in thêm câu cholesterol free, no cholesterol, cholesterol O,với mục đích chính là quảng cáo và khuyến măi mà thôi.
– Ngoài ra, một số hàng nhập cảng từ Á Châu cũng có cho in nhăn hiệu dinh dưỡng đàng hoàng, nhưng những số liệu ghi theo có thật sự đúng như vậy hay không là một chuyện khác.
– Faible teneur en matières grasses, Leger en matières grasses, Low fat (Ít chất béo): Không được chứa hơn 3gr chất béo trong một phần chuẩn. Không được có hơn 15 gr chất béo nói chung cho 100 gr sản phẩm.
– Free of trans fat: ít hơn 0.2g trans fat cho mỗi phần chuẩn (per serving)
– Sans gras, No fat, fat free (Không có chất béo): Không được có hơn 0.1 gr chất béo cho 100gr sản phẩm.
– Faible teneur en acides gras saturés, low in saturated fat (ít chất béo băo ḥa): không chứa hơn 2 gr chất béo cho mỗi phần chuẩn và cũng không được có hơn 15 % calorie do chất béo tạo ra.
– Léger, Light (nhẹ) giảm 25 % calories, hoặc chất béo hơn sản phẩm b́nh thường cùng một loại.
– Source of energy: phải có ít nhất là 100 Calories (hay 420kJ) cho một phần chuẩn.
Đánh dầu mỡ từ nhiều mặt
Béo th́ ngon, nhưng ăn nhiều và ăn thường xuyên quá cũng có thể không
tốt cho sức khỏe.
C̣n nhớ lúc xưa ở quê nhà, mỗi lần đi ăn phở, ḿnh thường hay xin thêm một ít nước béo cho nó ngon. Các món như chuối chưng, chè đậu, chè ba màu, bột chiên, cari, chả gị, kiễm, và đồ kho để ăn chay (mua ngoài chợ và cả ăn ở trong chùa) đều có chứa hoặc nhiều nước cốt dừa hoặc nhiều dầu lắm. Ba ngày Tết, hầu như mỗi nhà VN đều phải có một nồi thịt kho nước dừa, mà phải là loại thịt đùi nửa nạc nửa mỡ mới đúng điệu.
Chỉ riêng một vài dẫn chứng vừa kể cũng đủ thấy là mỡ dầu là một thành phần quan trọng không thể thiếu được trong tập quán ăn uống của chúng ta.
Ngày nay, hiện tượng béo ph́, bệnh tim mạch, cao máu, tiểu đường và một vài loại cancer là những tai họa thật sự trong xă hội Bắc Mỹ và cũng của Việt Nam nữa. Người ta thường gọi đó là bệnh của nhà giàu, nhưng riêng người gơ th́ không nghĩ như vậy. Dù nghèo hay giàu, dù ở VN hay ở bên Tây, bên Mỹ, bên Tàu, dù ăn chay hay ăn mặn, dù ốm hay mập, nếu xài quá nhiều dầu mỡ th́ nguy cơ bệnh tật vẫn giống y như nhau hết.
Tuy vậy, chất béo cũng rất cần thiết cho trẻ em đang lớn, nhất là lúc các cháu được 1-2 tuổi. Chúng cần thật nhiều chất béo để tăng trưởng và để phát triển tốt.
Chất béo của thực phẩm chưa phải là nguyên nhân duy nhất làm tăng nồng độ cholesterol trong máu.
Hàm lượng chất béo (cholesterol và triglyceride) trong máu cũng c̣n có thể tăng lên bởi nhiều nguyên nhân khác nữa như:
* Di truyền, tuổi tác cao, thời gian măn kinh ở phụ nữ monopause, thiếu vận động hay thể thao
* Một số thuốc như steroid anabolisant, progesterone,một số thuốc ngừa thai,các corticoides, thuốc trị áp huyết cao nhóm Thiazide diuretics, các thuốc trị cao máu thuộc nhóm chẹn bêta(bêta bloquant)như Atenolol,Acebutolol vv… cũng có thể làm tăng cholesterol trong máu.
*Ngoài ra cần phải nhớ là thuốc lá, rượu và café (uống nhiều) đều là những thứ làm gia tăng nguy cơ xuất hiện các bệnh chứng về tim mạch.
Cao niên trên 65, thay đổi nếp sống, năng vận động, nguy cơ bênh tim giảm 50% so với các cụ làm biếng vận động.
“Ottawa: Kết quả một công tŕnh khảo cứu về bệnh tim mạch, vừa được công bố trên tạp chí y khoa số tháng 7, the Journal of The American of Cardiology (JACC) trên những người lớn tuổi.
Theo bản khảo cứu này th́ những người lớn tuổi,có một cuộc sống hoạt động, ăn uống điều độ, tập thể dục, đi bộ, uống rượu chừng mực, không hút thuốc, duy tŕ mức cân nặng thích hợp, sẽ giảm nguy cơ bị các bệnh tim mạch đến 50 phần trăm, so với những người lớn tuổi, không hoạt động khác.
Theo các thống kê của the Heart and Stroke Foundation th́ hiện có nửa triệu người Canadians bị bệnh tim mạch, và hàng năm có thêm 50 ngàn khác bị các bệnh suy tim này.
Cũng theo bác sĩ Llana Del Gobbo, trưởng nhóm khảo cứu, th́ việc tập thể dục của những người lớn tuổi, không cần phải cố gắng, nặng nhọc như những người trẻ, nhưng kết quả cũng không thua ǵ những người tập nặng.
Những hoạt động khác như làm vườn, đi bộ với tốc độ chậm 3 cây số rưỡi một giờ,, cũng giúp làm giảm nguy cơ bị bệnh tim trở lại.” (ngưng trích Những người trên 65 tuổi, sống khỏe mạnh, sẽ giảm nguy cơ bị bệnh tim 50 phần trăm-Thoibao.online July/9/2015)
JACC- July, 2015- Contribution of Major Lifestyle Risk Factors for Incident Heart Failure in Older Adults
Đừng quên STRESS cũng là mối nguy cơ gây bệnh tim mạch
Stress hay căng thẳng tinh thần về lâu về dài có thể là một mối nguy cơ gây ra bệnh tim mạch (cao huyết áp, đau thắt ngực, nhịp tim không đều…). Khảo cứu cho thấy stress liên hệ đến cơ chế làm đông máu, nghẽn tim…
“Having too much stress, for too long, is bad for your heart.
If you're often stressed, and you don't have good ways to manage it, you are more likely to have heart disease, high blood pressure, chest pain, or irregular heartbeats.
The stress itself can be a problem. It raises your blood pressure, and it's not good for your body to constantly be exposed to stress hormones. Studies also link stress to changes in the way blood clots, which makes a heart attack more likely.
The way you handle stress also matters. If you respond to it in unhealthy ways -- such as smoking, overeating, or not exercising
Các loại thuốc Tây giúp làm giảm mỡ cao trong máu.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều dược phẩm rất công hiệu để làm giảm cholesterol, và triglyceride trong máu, chẳng hạn như Atorvastatin(Lipitor ), Lovastatin(Mevacor), Pravastatin (Pravachol), Simvastatin(Zocor), Gemfibrozil(Lopid), Probucol,Clofibrate, Fenofibrate vv..
Tuy vậy, phản ứng phụ của chúng cũng nhiều và có thể gây ảnh hưởng xấu đến chức năng hoạt động của gan (làm tăng các enzyms của gan). Chúng ta cần phải tuyệt đối tuân theo lời chỉ dẫn của bác sĩ.
Trước nay các người bị cao cholesterol thường uống các loại thuốc nhóm Statins để kéo hạ cholesterol xấu LDL xuống. Gần đây các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ vừa cho biết họ đang thí nghiệm một loại thuốc có khả năng làm tăng cholesterol tốt HDL lên. Qua thí nghiệm, LDL giảm 40% và HDL tăng được 138%.Thuốc mới nầy có tên là Anacetrapib. Kết quả rất khích lệ.
Thuốc thiên nhiên và cholesterol
Đứng về mặt thuốc thiên nhiên, quảng cáo cũng không phải ít về những thuốc thần,thuốc thánh và về sản phẩm có thể giúp hạ cholesterol, giảm mập vv…
Đó là các viên dầu cá có chứa một hỗn hợp gồm có Omega 3,6,9 + vitamin E, niacin, tisane, trà xanh, trà đắng, trà đinh, thuốc lá cây, nấm linh chi, nấm hương, tam thất, mộc nhỉ, mè đen và biết bao nhiêu thứ khác nữa được bày bán trong các tiệm thuốc Bắc hoặc được giới Đông y phổ biến. Các sản phẩm vừa nêu có thể giúp làm giảm một phần nào chất béo trong cơ thể, tuy vậy phía Tây y vẫn thường xuyên cảnh giác mọi người cần nên thận trọng để tránh cảnh tiền mất tật mang.
Một vài loại thực phẩm, chẳng hạn như các chất xơ tan trong nước (soluble fibre ) thấy nhiều trong cám lúa yến mạch (oat bran, son davoine ), lúa mạch (barley), Psyllium, hạt hạnh nhân (almond), quả hạch Walnut, củ hành Tây, tỏi ăn sống, trái blueberries, sữa đậu nành cũng có thể giúp làm giảm phần nào cholesterol xấu trong máu.
Kết luận
+ Tiết chế ăn uống: ăn vừa phải các chất đường, mỡ và muối.
+ Nên dùng nhiều rau quả tươi, năng vận động, tập thể dục đều đặn và thường xuyên, giảm mập, bỏ thuốc lá, bớt rượu và bớt cà phê.
+ Nên quẳng gánh lo đi và vui sống với mọi người.
+ Riêng với người có tuổi, mỗi năm nên đi khám bác sĩ và xin được thử máu, thử tim một lần.
Căn cứ vào kết quả xét nghiệm, bệnh sử và một số yếu tố khác như tuổi tác, cân nặng, có hút thuốc, nam hay nữ, có bị tiểu đường hay không… Bác sĩ sẽ thiết lập cho bạn một bản ước đoán % mối nguy cơ bạn có thể bị nghẽn mạch vành tim (risque de coronapathie) thuộc vào loại nào (thấp – trung b́nh – cao) trong ṿng 10 năm sắp tới.
Biết để đề pḥng, để thay đổi cách sống và cũng để uống thuốc!
Và đây cũng lời khuyên của một nhà chuyên khoa về tim mạch Việt Nam, BS Michel Nguyễn của Đại học Sherbrooke,Canada:
“Tập thể dục thường xuyên, bỏ thuốc lá, và đồng thời nên uống thuốc để tác động thẳng lên những yếu tố nguy cơ. Để pḥng ngừa bệnh tim mạch chúng ta cần phải thay đổi nếp sống: dinh dương trong lành…”
“La maladie coronarienne - le rétrécissement des artères du coeur - est la maladie du coeur la plus fréquente. Selon Dr Michel Nguyen, cardiologue au Centre hospitalier universitaire de Sherbrooke, elle est principalement causée par nos habitudes de vie.
«Dans les pays où les gens ne peuvent pas se nourrir de façon abondante, ils ont des maladies du coeur, mais ils n'ont pas de maladie coronarienne.»
La maladie coronarienne fait en sorte que trop peu d'oxygène se rend au coeur, ce qui peut amener d'autres problèmes comme les crises cardiaques. L'alimentation est un facteur déterminant dans le développement ou la prévention de cette maladie.
«Plus on s'alimente mal, plus on s'alimente trop, plus on a de chances de développer du diabète ou de l'hypertension», souligne le Dr Nguyen. Ces deux maladies sont autant de facteurs de risque pour les maladies du coeur. Il recommande donc de manger moins de viandes rouges et moins de féculents. Mais surtout, de manger moins tout court. «Quand on parle d'une saine alimentation, il y a la qualité, mais il y a aussi la quantité qui est importante.»
Une consommation excessive d'alcool serait également à éviter, malgré que de petites quantités soient bénéfiques pour le corps.
En modifiant votre mode de vie (alimentation saine sinspirant du Guide alimentaire canadien, exercice physique régulier et arrêt du tabagisme) et en suivant, en parallèle, un traitement médicamenteux qui agit sur les facteurs de risque, vous diminuez sans aucun doute linflammation, la progression de la maladie et conséquemment les risques davoir dautres crises dangine ou un infarctus. Il nest jamais trop tard pour changer ses mauvaises habitudes.
De nos jours, avec tout larsenal thérapeutique médical, langioplastie coronarienne et le pontage, il est rare quil ne soit pas possible de contrôler la maladie ou les symptômes pour que la personne atteinte puisse mener une vie normale. À condition quelle sache se modérer..
Troubles Cardiaques.(passepor tSanté).2005
Dr Michel Nguyen, cardiologue.Chaire Lucie et André Chagnon pour lenseignement dune approche intégrée en prévention, Université de Sherbrooke, Canada
Dr Michel Nguyen
Imacom Jessica Garneau
Tài liệu tham khảo:
- Video: New drug called more effective than Statins. VOA Nov 2010
[COL
Thống kê y học cho thấy mỗi ngày chúng ta tiếp xúc với một ngh́n loại hóa chất độc hại khác nhau. Chị em phụ nữ mỗi ngày bôi lên mặt trung b́nh 175 loại hóa chất, b́nh quân mỗi ngày hấp thu tới 200mg, chất kích thích từ thịt là 150mg.
Thông thường chúng ta thường biết đến một người chết v́ bệnh ung thư, tim mạch… hay do tai biến chứ không chú ư đến những sát thủ ẩn nấp đằng sau những căn bệnh đó lại chính là do các thói quen sinh hoạt và ăn uống hàng ngày của chúng ta gây nên. Những hóa chất độc hại luôn hiện hữu trong những vật dụng hết sức thân thuộc hàng ngày và tấn công sức khỏe của chúng ta bất cứ lúc nào.
Thực phẩm ô nhiễm, không khí ô nhiễm, nguồn nước ô nhiễm. Trong cuộc sống hiện đại, độc tố khắp nơi nên không ai có thể tránh khỏi. Trên thực tế, những độc tố này được tích lũy qua năm tháng, ngày một nhiều lên tạo thành những lớp độc tố cực kỳ nguy hiểm trong cơ thể, giống như mảng bám trong ấm trà, chúng bám chắc trong các bộ phận cơ thể, trong các tế bào lục phủ ngũ tạng.
Nhưng độc tố ngấm vào cơ quan nội tạng, phá hủy các tế bào, ngăn cản tế bào hấp thu các chất dinh dưỡng và chặn đường thoát của các tế bào chết gây ra các hiện tượng đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, mất ngủ, kém ăn, sức đề kháng kém sau đó phát bệnh và gây ung thư.
1. Fluoride trong kem đánh răng
Kem đánh răng trên thị trường ít nhiều đều có chứa florua, tác dụng của nó là ngăn chặn sâu răng. Nhưng florua bản thân nó cũng là tiềm năng "độc", ngay cả khi chỉ có một số lượng rất nhỏ cũng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, thậm chí gây ngộ độc và độc tính có thể dần dần tích lũy. Viện nghiên cứu ung thư quốc gia Mỹ đă phát hiện thấy các phản ứng flo có liên quan đến những ca tử vong ung thư xảy ra mỗi năm trên đất nước này.
Về vấn đề này, đại học Y Capital, pḥng Tiến sỹ của bệnh viện Nha khoa Bắc Kinh nhắc nhở mọi người, hăy chắc chắn Bắc Kinh Nha khoa Bệnh viện pḥng Tiến sĩ Peng nhắc nhở, hăy chắc chắn để điều chỉnh việc sử dụng kem đánh răng fluoride, không quá 3,4 mg mỗi ngày cho người lớn, không quá 1,9 mg đến 2,1 mg đối với trẻ từ 7-15 tuổi. Trẻ dưới 3 năm dễ nuốt kem đánh răng khi đánh răng th́ được khuyến cáo là tạm thời không sử dụng kem đánh răng fluoride.
2. Chất p-phenylenediamine trong thuốc nhuộm tóc
Nhuộm tóc hiện nay đang trở thành một trào lưu trong đại bộ phận giới trẻ. Nhưng đa số đều không biết hoặc cố t́nh làm ngơ trước những tác hại của thuốc nhuộm tóc. Thuốc nhuộm sau khi được bôi lên tóc, sẽ từ từ thấm vào da đầu sau đó xâm nhập vào cơ thể. Đặc biệt, trong thuốc nhuộm tóc có sử dụng một hóa chất có tên là p-phenylenediamine. Chất này giúp màu sắc, màu tóc tươi sáng nhưng nó cũng có thể gây dị ứng da và thậm chí cả ung thư. Giám đốc bệnh viện Cảnh sát vũ trang Bắc Kinh, Vụ Huyết học nhắc nhở, nếu tóc được làm nóng đồng thời với lúc nhuộm tóc th́ các mối nguy hiểm sức khỏe càng lớn hơn bởi v́ p-phenylenediamine sẽ xâm nhập vào các mao mạch qua da dầu dễ hơn, với việc lưu thông máu, nó có thể gây ra các bệnh về máu, bệnh bạch cầu... Ngoài ra, p-phenylenediamine cũng dễ gây ung thư da, ung thư bàng quang. Tốt nhất, khi nhuộm tóc nên hạn chế tiếp xúc thuốc với phần da đầu. Nếu màu tóc bị bạc theo đám th́ không nên nhuộm đen toàn bộ đầu mà chỉ nhuộm phần tóc trắng để giảm mức độ kích thích da đầu và tổn thương.
3. Cồn trong nước súc miệng
Nước súc miệng giúp làm sạch răng và miệng, mang lại hơi thở thơm tho. Nhưng một trong những thành phần thiết yếu của nước súc miệng - rượu, có thể làm cho cơ thể bị thiệt hại gây ung thư. Nghiên cứu của Viện Ung thư quốc gia Úc công bố năm 2009 cho thấy, nồng độ cồn của nước súc miệng là 25% hoặc cao hơn, tỷ lệ đó có liên quan với các bệnh ung thư miệng, lưỡi và cổ họng.
4. Hóa chất độc hại và hương liệu trong sản phẩm chăm sóc em bé
Khi chọn mua sản phẩm dầu tắm gội cho trẻ, các bậc phụ huynh nên lưu ư nh́n nhăn chai mỹ phẩm và thành phần (ingredients) in trên đó để tránh những hóa chất độc hại như Phenoxyethanol, Mineral oil… Nhiều tổ chức như FDA, Mind Body Green, David Suzuki Foundation, Green Organic World… đă công bố những thành phần trong mỹ phẩm có thể gây tác động xấu đến con người. Hiện tại, hầu hết các sản phẩm mỹ phẩm trên thị trường đều có chứa một số thành phần này. Nguyên liệu chính tạo nên dầu tắm gội là nước để tạo dung dịch lỏng, chất dịch treo để làm chúng trông có vẻ nhớt đồng nhất, chất bảo quản chống lại vi sinh vật, chất tẩy rửa, chất tạo bọt, hương liệu.
Trong các sản phẩm tự nhiên, các thành phần này đa phần được chiết xuất từ thực vật. Tuy nhiên với các sản phẩm dầu tắm, dầu gội phổ biến th́ hầu hết đều là các chất hóa học. Ngoài ra thị trường c̣n có dầu làm mềm da - Mineral oil với tên tiếng Việt là khoáng dầu, nghe rất tự nhiên và có lợi cho sức khỏe của bé nhưng thực tế chúng lại ngăn cản sự bài tiết của da, làm bít lỗ chân lông, gây mụn.
Nguy hiểm hơn, chất này được khuyến cáo có khả năng gây ung thư và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Khi chọn mua sản phẩm dầu tắm gội cho trẻ, các bậc phụ huynh nên lưu ư nh́n nhăn chai mỹ phẩm và thành phần (ingredients) in trên đó để tránh những hóa chất độc hại như Phenoxyethanol, Mineral oil… Trong đó, Mineral oil sản xuất từ dầu mỏ được đun lên và cất qua từng công đoạn với các sản phẩm dược như petrolatum, paraffinum liquidum, paraffin oil, cera microcristallina.
Sodium Laureth Sulfate (SLES), Sodium Lauryl Sulfate (SLS), Amonium Lauryl Sulfate (ALS) là loại chất tẩy rửa và hoạt chất bề mặt, tạo bọt được sử dụng rộng răi trong ngành công nghiệp mỹ phẩm v́ giá thành rẻ. Chúng gây khô và bào ṃn da, mỏng tóc, gây kích ứng với da nhạy cảm. Ngoài ra, nó có thể gây đục thủy tinh thể và các vấn đề khác về mắt.
Triclosan là hoạt chất kháng khuẩn có công thức tương tự với chất độc màu da cam. EPA xếp hóa chất này vào loại thuốc diệt côn trùng, gây nguy cơ cao đối với sức khỏe con người và môi trường. Là một chất trong nhóm chlorophenol, triclosan bị nghi ngờ là hóa chất gây ung thư ở người. Đại học Y dược Tufts của Mỹ c̣n cho rằng triclosan chính là nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của những loại "siêu côn trùng" kháng thuốc nguy hiểm.
Hương thơm trong các sản phẩm mỹ phẩm là những hóa chất tạo mùi nhằm che lập đi những mùi vị không lành mạnh khác. Hương liệu tổng hợp có thể gây kích ứng da, nổi mẩn đỏ, da trở nên khô, sần sùi và lăo hóa nhanh hơn. Ngoài ra, nếu dùng sản phẩm chứa hương liệu liên tục trong thời gian dài có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương hay chứng rối loạn nội tiết.
5. Hóa chất gây ung thư trong sơn móng tay
Sơn móng tay có chứa nhiều hóa chất độc, điều này đă được các nhà khoa học Mỹ chứng minh trong một nghiên cứu gần đây. Những hóa chất độc thường thấy trong các loại sơn móng tay đó là: benzen, toluen, aceton... Benzen dễ gây ung thư, toluen có thể gây nghiện nếu hít nhiều, aceton nếu tiếp xúc trực tiếp với da sẽ dễ gây dị ứng và nhiễm trùng.
Để hạn chế những tác hại của sơn móng tay đối với cơ thể con người, ta nên đọc kĩ những thành phần hóa học trong những sản phẩm trước khi mua. Và không nên dùng sơn móng tay liên tục trong thời gian dài, kể cả móng tay giả. Khi thấy những vùng da xung quanh móng tay bị mẩn đỏ, phải đến các cơ sở y tế để xử lí sát khuẩn, tránh nhiễm trùng.
6. Chất talc trong mỹ phẩm trang điểm
Hầu hết các mỹ phẩm dạng bột như màu mắt, má hồng, phấn nền... của chị em đều có chứa talc. Đây là một chất bôi trơn rất tốt, có thuộc tính hóa học tương tự với amiăng, vốn được biết đến như một chất gây ung thư (cụ thể là ung thư buồng trứng và đường hô hấp).
Một báo cáo được công bố trên "Tạp chí Dịch tễ học" đă cho thấy rằng, những phụ nữ sử dụng bột talc th́ nguy cơ ung thư buồng trứng sẽ gia tăng 60% so với những chị em khác. Ngoài ung thư, hóa chất này cũng có thể dẫn đến áp lực đường thở cấp tính khi hít phải.
7. Toluene trong nước hoa
Nếu bạn bị hen suyễn, bạn hăy tránh xa sơn móng tay, gel tóc, sáp tóc, các mỹ phẩm có mùi thơm khác, đặc biệt là nước hoa bởi v́ tất cả chúng đều chứa toluene. Các nghiên cứu đă chỉ ra rằng một khi hít phải toluene nồng độ cao th́ dù thời gian ngắn cũng có thể làm xuất hiện các triệu chứng khó chịu trong kết mạc và cổ họng tắc nghẽn, chóng mặt, nhức đầu, buồn nôn, nôn, chóng mặt, suy nhược...
Nếu tiếp xúc lâu dài, nó có thể dẫn đến ngộ độc măn tính xảy ra hội chứng thần kinh suy nhược, gan to, hoặc gây các bất thường kinh nguyệt cho phụ nữ, da khô, viêm da. Nếu bạn là một người đam mê nước hoa, rất khó từ bỏ việc sử dụng chúng th́ bạn có thể xem xét việc sử dụng các loại tinh dầu để thay thế.
8. Dioxane (dioxan) có trong chất tẩy rửa
Năm 2011, Tổng chức Môi trường Thế giới phát hiện, trong chất tẩy rửa có chứa chất gây ung thư là dioxane. Theo cơ quan này, trong khi chất tẩy rửa loại bỏ chất bẩn th́ chúng cũng lưu lại các chất có độc dẫn tới ung thư là dioxane.
Lựa chọn các chất tẩy rửa thân thiện với môi trường, học cách đọc nhăn ghi thành phần của chất tẩy rửa. Nếu sản phẩm có các thành phần như polyethylene, polyethylene glycol, polyetylen oxit th́ đều có khả năng chứa dioxane và bạn nên tránh chúng.
9. Bispheol-A (BPA) trong đồ nhựa
CPCHE - Tổ chức Sức khỏe và Môi trường Trẻ em Canada khuyến cáo rằng chúng ta không nên quá tin tưởng vào mác "an toàn khi sử dụng trong ḷ vi sóng" (microwave safe) đối với các sản phẩm về nhựa. Tốt hơn hết là không nên sử dụng hộp nhựa hoặc bọc thức ăn bằng nhựa trong ḷ vi sóng v́ các hóa chất độc hại có thể ngấm từ nhựa vào thực phẩm và đồ uống.
Thực phẩm nên được bảo quản trong các hộp thủy tinh hoặc gốm thay v́ hộp nhựa. Và người tiêu dùng th́ nên ăn các thực phẩm tươi và đông lạnh nếu có thể để tránh nguy cơ tiếp xúc với Bispheol-A (BPA), một hóa chất được sử dụng trong lớp lót các loại hộp dùng để chứa thực phẩm và đồ uống. BPA có thể gây ra rất nhiều tác động đối với sức khỏe, từ ảnh hưởng đến sự phát triển của năo đến làm gián đoạn các chức năng nội tiết. BPA trong đồ nhựa có thể gây ra rất nhiều tác động đối với sức khỏe, từ ảnh hưởng đến sự phát triển của năo đến làm gián đoạn các chức năng nội tiết.
Bên cạnh đó, CPCHE cũng khuyến khích các bậc cha mẹ tránh mua những đồ chơi cho bé ngậm lúc mọc răng, đồ chơi trong bồn tắm, yếm, rèm tắm và các sản phẩm khác có chứa PVC, một loại nhựa mềm thường được gọi là nhựa vinyl. Những sản phẩm này có thể chứa các hóa chất độc hại có tên phthalates vốn bị cấm sử dụng trong sản xuất đồ chơi trẻ em kể từ tháng 6/2011.
10. Styrene có trong hộp xốp
Theo báo cáo nghiên cứu của Chương tŕnh độc chất học quốc gia của Mỹ, styrene là một chất gây ung thư, có thể phá hủy DNA trong cơ thể người. Styrene được dùng nhiều để sản xuất các loại hộp xốp, nhất là các loại hộp đựng thức ăn, bát, đũa, cốc dùng 1 lần.
Hăy tránh xa hoặc hạn chế sử dụng các các sản phẩm này bằng cách tránh làm nóng thức ăn trong những vật liệu nhựa chứa chất polystyrene, đặc biệt là thực phẩm chiên nóng. Nếu đựng các loại thực phẩm này, ở nhiệt độ cao chất styrene trong hộp, cốc... có thể được giải phóng và gây độc.
(MOITRUONG.COM.VN/TH)
at 8:05 PM
OR="Red"]- Con Người Tiếp Xúc Với 1000 Hóa Chất Độc Hại[/COLOR]
Chỉ số huyết áp (HA) của một người được coi là b́nh thường nếu chỉ số tối đa trong khoảng 9 - 12mmHg, tối thiểu trong khoảng 6 - 8mmHg. HA thấp nếu như chỉ số tối đa dưới mức 9mmHg hoặc giảm 2mmHg so với HA b́nh thường.
Trẻ em hoặc người lớn đều có thể bị HA thấp. Chỉ số HA ở trẻ nhỏ thấp hơn HA ở người lớn. HA thấp hay gặp ở phụ nữ, người gầy ốm, thiếu máu, ăn kém, bị nhiễm trùng cấp tính... và yếu tố di truyền. Nguyên nhân của HA thấp có thể do:
- Suy giảm hoạt động của tuyến giáp làm cơ thể bị thiếu hụt hormone.
- Nếu hàm lượng đường trong máu giảm dưới mức 2,5mmol/l, cơ thể có cảm giác mệt mỏi, run rẩy và vă mồ hôi.
- T́nh trạng thiếu máu có lượng hemoglobin thấp dưới mức 9g/dl máu. Lượng hemoglobin thấp khiến lượng oxy vận chuyển tới năo và tim suy giảm, gây choáng váng, hoa mắt, chóng mặt.
- Nếu tim đập dưới 60 nhịp/phút th́ sẽ không đủ lượng máu và oxy lưu thông trong cơ thể.
- Stress và di truyền.
- Sự tự điều chỉnh của hệ thần kinh tự động trong cơ thể kém.
Đa số trường hợp HA thấp mạn tính thường người bệnh đă quen với mức HA thấp nên sẽ không có dấu hiệu rơ rệt hoặc cũng không biết ḿnh bị HA thấp. Các triệu chứng của bệnh HA thấp có thể xuất hiện thường xuyên hay đột xuất tùy vào nguyên nhân, như: bệnh nhiễm trùng, bị stress hay ăn kém... Các dấu hiệu cảnh báo là:
- Cảm giác mệt mỏi, mệt lả và muốn được nghỉ ngơi
- Hoa mắt, chóng mặt
- Buồn nôn
- Khó tập trung và dễ nổi cáu
- Suy giảm khả năng t́nh dục
- Da nhăn và khô, kèm theo rụng tóc
- Vă mồ hôi nhưng vẫn thấy lạnh
- Thở dốc, nhất là sau khi leo cầu thang hay làm việc nặng.
Khi bệnh nhân tụt HA nhiều lần, hệ thống thần kinh suy giảm chức năng, cơ thể không tự kịp điều chỉnh để cung cấp đủ dinh dưỡng và oxy cho các cơ quan có chức năng sống c̣n như năo, tim, thận, gây tổn thương các cơ quan này.
Nếu bệnh HA thấp không được điều trị kịp thời th́ có thể dẫn đến t́nh trạng đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy thận..., thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Nhiều trường hợp HA thấp có thể dẫn tới tai biến mạch máu năo, trong đó phần lớn là nhồi máu năo, tỷ lệ này chiếm khoảng 30%.
Tụt HA cấp tính có thể gây sốc, đặc biệt nguy hiểm đến tính mạng, nhất là khi lái xe, làm việc trên tầng cao... Nếu HA thấp kéo dài, c̣n làm cho thận, gan, tim, phổi suy yếu nhanh chóng.
Cần khắc phục các nguyên nhân dẫn đến HA thấp và tập thể dục để tăng cường sức chịu đựng và thích nghi của cơ thể với HA thấp, bằng cách:
- Luyện tập thể dục thể thao đều đặn, phù hợp với sức khỏe, độ tuổi, t́nh trạng bệnh lư cũng như điều kiện, hoàn cảnh, thời gian. Trung b́nh mỗi ngày nên tập ít nhất 30 - 45 phút, trong 5 - 7 ngày/tuần.
- Nên ăn đủ các bữa chính trong ngày, nhất là bữa sáng v́ rất quan trọng. Các bữa chính cần ăn đủ no với những thực phẩm tốt cho tim mạch như ngũ cốc, đậu, cá, dầu thực vật, rau củ và các loại trái cây, nước ép nên cho thêm một chút muối...
- Có thể ăn hơi mặn hơn người b́nh thường một chút.
- Nên ăn các thực phẩm giàu chất sắt bổ máu là thịt, cá, gan, huyết, trứng, đậu đỗ, cùng với các thực phẩm giàu vitamin C như rau sống, trái cây tươi để tăng hấp thu chất sắt.
- Cần uống đủ nước hằng ngày, uống thường xuyên và không đợi đến khi khát mới uống, nhất là khi ra mồ hôi nhiều. Ngoài ra, nên uống thêm nước lọc khi uống bia, rượu.
- Khám sức khỏe định kỳ và hỏi ư kiến bác sĩ để bổ sung một số loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
- Ngủ đủ giấc và đủ thời gian.
- Nước tăng lực, nước uống có cồn, cà phê, trà đặc cũng có những đóng góp tích cực đối với việc giải quyết tạm thời chứng HA thấp. Tuy nhiên, nếu lạm dụng sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Sử dụng nước tăng lực như thế nào?
Nhiều người bị HA thấp thường uống nước tăng lực v́ cho là rất tốt. Trong thành phần nước tăng lực có nhiều đường và cafein, nên khi uống vào sẽ làm tăng đường huyết, kích thích thần kinh, tim mạch khiến người uống cảm thấy khỏe, tỉnh táo và phấn khởi.
Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể sử dụng những loại nước uống này. Người bệnh tiểu đường không được dùng nước tăng lực, trừ trường hợp cấp cứu hạ đường huyết.
Trẻ em và những người nhạy cảm với cafein cũng không nên dùng v́ có thể gây mất ngủ, hồi hộp, đánh trống ngực... Người trưởng thành b́nh thường có thể sử dụng nước tăng lực trong trường hợp đói, khát, mệt mỏi, buồn ngủ mà không có thời gian để ăn hoặc nghỉ ngơi, nhưng cũng không nên dùng nhiều lần trong ngày hay dùng thường xuyên trong tuần v́ đường trong nước tăng lực là loại đường hấp thu nhanh, mà theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia th́ mỗi ngày chỉ nên ăn tối đa 20g đường tinh, tương đương 4 muỗng cà phê, kể cả đường pha nước chanh, trong chè, đường kho cá, ướp thịt, nêm canh chua...
Nếu dùng nhiều đường tinh chế dạng này trong thời gian dài th́ có thể dẫn đến thừa cân, béo ph́, tăng triglyceride - một dạng mỡ trong máu, thoái hóa mạch máu, xơ vữa động mạch và nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường...
Không nên quan niệm nước tăng lực là nước bổ dưỡng giúp pḥng chống suy dinh dưỡng v́ thành phần dinh dưỡng không thể cân đối và đầy đủ như một bữa cơm với món mặn, món rau.
Mùa này, nhiều người chúng ta đang bị cảm. Mấy bữa nay ho quá là ho, uống thuốc ho hoài không bớt, chúng ta muốn bác sĩ cho thuốc ho khác mạnh hơn, và thêm cả trụ sinh nữa. Chuyện không giản dị, khi cái ho do cảm đang trên đà mạnh, chẳng thuốc ho nào giúp nhiều, và trụ sinh càng vô ích thôi [v́ cảm do siêu vi (virus), trụ sinh chỉ đánh được vi trùng (bacteria), chẳng ăn thua ǵ với các siêu vi]. Thậm chí, American College of Chest Physicians, một hiệp hội y khoa của các bác sĩ chuyên về lồng ngực ở Mỹ, c̣n khuyên chúng ta không dùng thuốc ho cho cơn ho v́ cảm.
Bệnh cảm thường (common cold) là bệnh nhẹ đường hô hấp trên, rất hay xảy ra, trẻ em 5 đến 7 lần một năm, c̣n người lớn chúng ta cũng 2-3 lần một năm.
Chúng ta cần phân biệt cảm với các bệnh cúm (flu), viêm họng (pharyngitis), viêm ống phổi (acute bronchitis), viêm xoang do vi trùng (acute bacterial sinusitis), viêm mũi do dị ứng (allergic rhinitis), ho gà (pertussis). Trong các bệnh vừa kể, viêm mũi do dị ứng hay khiến chúng ta lẫn lộn với cảm nhất.
Có đến trên 200 loại siêu vi (virus) có thể gây bệnh cảm.
Siêu vi cảm ẩn trong nước mũi, nước miếng người bệnh. Chúng ta nhiễm cảm khi bắt tay người bệnh có dính siêu vi cảm, rồi vô t́nh đưa lên mắt, mũi chúng ta, hoặc chúng ta rờ phải các đồ vật chung quanh người bệnh có dính siêu vi. (Nhiều siêu vi cảm có thể sống vài tiếng đồng hồ bên ngoài cơ thể ta.) Bệnh cũng truyền từ người bị cảm sang ta khi những hạt nước nhỏ li ti có chứa siêu vi, bắn ra từ mũi, miệng họ trong lúc họ ho, hắt hơi, ...
Cảm không dữ bằng cúm, song cũng có thể gây các biến chứng viêm các xoang quanh mũi, viêm tai giữa, khiến suyễn trở lại, bệnh phổi, bệnh tim có sẵn nặng hơn.
Triệu chứng cảm:
Thời gian từ lúc mới lây bệnh đến lúc bệnh phát ra ngắn, chỉ khoảng 24-72 tiếng đồng hồ. Khác với cúm (triệu chứng rất đột ngột và nặng), triệu chứng cảm nhẹ và từ từ hơn.
Triệu chứng thay đổi tùy người, nhưng nói chung, khi bị cảm, chúng ta hay chảy mũi, nghẹt mũi, hắt x́, rát họng, ho, nhức đầu, thấy trong người ớn lạnh, uể oải không khỏe. Cúm gây sốt cao, c̣n cảm thường không gây sốt, hoặc chỉ sốt nhẹ. Rát họng khó chịu nhất trong ngày đầu, trong khi chảy mũi, nghẹt mũi, hắt x́ nặng nhất khoảng ngày thứ 2 và thứ 3. Ho thường bắt đầu làm phiền chúng ta khoảng ngày thứ 4, 5.
Cảm thường kéo dài khoảng 10 ngày, người hút thuốc lá lâu khỏi hơn, khoảng 13 ngày. Một số người đến 2 tuần sau mới khỏi hẳn. Cũng có người tuy khỏe rồi, vẫn ho lai rai vài tuần sau khi cảm. Cảm không khiến ta mệt dữ như cúm.
Ngoài các triệu chứng vừa kể, khi thăm khám bạn, bác sĩ không thấy có những dấu chứng ǵ lạ lắm.
Chữa trị cảm:
Sự chữa trị bệnh cảm thường (common cold), trong những trường hợp không có biến chứng, gồm các phương cách giúp chúng ta dễ chịu, trong lúc chờ cho cơn cảm đi qua.
Trụ sinh (antibiotics) vừa tốn kém, lại chẳng ăn thua, không làm cảm sợ và đi mau hơn. Trụ sinh chỉ diệt được vi trùng (bacteria), không có kết quả trong những bệnh gây do siêu vi trùng (virus) như bệnh cảm, bệnh cúm. Chúng... "siêu" hơn vi trùng, nên không sợ trụ sinh. (Các tài liệu y học, và cả cơ quan y tế CDC của chính phủ Mỹ vẫn luôn đưa lời kêu gọi, yêu cầu các bác sĩ không nên dùng trụ sinh để chữa cảm, cúm). Việc sử dụng trụ sinh chỉ cần thiết, khi đă có các biến chứng (complications) do vi trùng, như viêm tai giữa (otitis media), viêm các xoang quanh mũi (sinusitis), ... Các khảo cứu cho thấy, nếu dùng sớm, trụ sinh cũng không ngăn ngừa được các biến chứng. Và một khi biến chứng xảy ra, vi trùng đă kháng, đă lờn mặt loại trụ sinh đang sử dụng; dĩ nhiên lúc đó chúng ta cần đổi trụ sinh, có khi phải dùng một loại trụ sinh khác độc hại hơn, đắt tiền hơn, làm thủng túi tiền chúng ta. (Người ta cũng nhận thấy, cộng đồng nào sử dụng nhiều trụ sinh, số vi trùng kháng thuốc trụ sinh trong cộng đồng đó cũng nhiều hơn các cộng đồng khác, chứng tỏ việc dùng trụ sinh bừa băi không những hại cho ḿnh, mà c̣n hại cho cả người chung quanh).
Ta dùng Tylenol hay các thuốc Aspirin, Advil, Nuprin, Aleve, … (mua không cần toa bác sĩ) để bớt nhức đầu, rát cổ, ớn lạnh. Các thuốc uống như Sudafed, Genaphed và các thuốc xịt mũi như Afrin, Dristan dùng vài ngày giúp chúng ta bớt nghẹt mũi; các thuốc xịt Ipratropium, Cromolyn giúp chúng ta đỡ chảy mũi. Những thuốc chữa dị ứng như Claritin, Loratadine, Clarinex, Allegra, Zyrtec không ăn thua, uống vào nước mũi vẫn chảy ṛng ṛng. Những thuốc mạnh hơn như Benadryl, Chlor-Trimeton giúp bớt chảy mũi song làm khô luôn môi, miệng, mắt, và ở các vị cao niên có thể nguy hiểm, gây bí tiểu, dật dờ, trí óc mất sáng suốt.
C̣n ho? Ho ít chúng ta không cần uống thuốc ho, khi ho nhiều, các thuốc ho chứa chất dextromethorphan hay guaifenesin như Robitussin DM, Robafen DM giúp chúng ta bớt ho chút nào hay chút nấy, lúc ho dữ quá, chúng cũng chẳng giúp bao nhiêu, uống thường c̣n có thể khiến chúng ta mệt. Các thuốc ho chứa chất Codein không giúp cái ho do cảm, và gây nhiều tác dụng phụ hơn thuốc ho Robitussin DM, Robafen DM. American College of Chest Physicians không cổ vơ việc dùng thuốc ho khi bị cảm, theo họ, ho cứ để cho ho, nhất là khi ho có đàm, v́ ho là cơ chế tốt của cơ thể giúp chúng ta tống xuất bớt đàm nhớt dơ trong bộ hô hấp ra ngoài, không để chúng ứ đọng trong phổi gây sưng phổi. (Trong cơm cảm vừa qua, người viết ho dữ lắm, ngày lẫn đêm, song không uống ngụm hay viên thuốc ho nào, rồi cơn cảm qua đi, cái ho tự dứt, đâu có chết! Chúng ta không nên cuống lên, ho chút, vội kiếm thuốc ho uống. Tháng 3 tới này, MediCal của tiểu bang California sẽ chẳng c̣n cho thuốc ho nữa, chắc v́ họ thấy nhiều người dùng thuốc ho không đúng, mùa này, ai đến bác sĩ cũng xin thuốc ho, bác sĩ khó từ chối, và như vậy đâm ra quá tốn kém tiền của đất nước.)
Bạn đang bị cảm (hay cúm), nóng ḷng muốn "chích thuốc" để cảm mau hết. Đúng theo sách vở, các siêu vi cảm đâu có sợ kim chích, làm ǵ có thuốc chích để cảm cuốn gói đi nhanh hơn. Bạn đừng tin vào ai dụ bạn, bảo chích thuốc hoặc dùng trụ sinh cảm sẽ mau hết, tốn tiền vô ích, có khi c̣n hại. (Bạn nên hỏi lại, "Thuốc chích tên ǵ thế bác sĩ nhỉ, xin viết xuống đây cho tôi biết, để tôi t́m đọc trên internet xem thuốc chích này có thực chữa cảm không", hoặc, "Tài liệu nào nói trụ sinh trị cảm, xin bác sĩ cho xem").
Chúng ta khó tránh cảm 2-3 lần mỗi năm, v́ khác với cúm đă có cách ngừa (chích ngừa, thuốc xịt Flumist), cảm chưa có cách pḥng ngừa hữu hiệu. Nhưng xin đừng sợ lắm, cảm là bệnh nhẹ thôi, thường sẽ mau chóng ra đi. Đa số các trường hợp cảm, chúng ta có thể tự chữa lấy ở nhà, không cần đến bác sĩ. C̣n thuốc ho, muốn dùng lúc ho nhiều không ngủ được hoặc sợ ho làm phiền người khác, bạn thử các thuốc ho Robitussin DM, Robafen DM (mua không cần toa bác sĩ), chúng giúp được chút nào hay chút nấy, không giúp th́ thôi. Nếu nóng sốt, hoặc ho dữ trên 10 ngày chưa thấy bớt, bạn nên đi khám bác sĩ xem có bị biến chứng của cảm như viêm xoang quanh mũi (sinusitis), viêm ống phổi cấp tính (acute bronchitis), hoặc suyễn trở lại. Viêm xoang quanh mũi cần đến trụ sinh.
Cảm là bệnh xảy ra nhiều nên triệu triệu đô la đă được đổ ra để nghiên cứu. Nhưng càng nghiên cứu, người ta càng thấy việc chữa cảm không có nhiều lựa chọn: nghỉ ngơi, và nếu cần, dùng thuốc Tylenol, Aspirin, hoặc Advil, Nuprin, Aleve cho đỡ nhức đầu, rát cổ, ớn lạnh, dùng thuốc Sudafed, Genaphed, Afrin, Dristan cho bớt nghẹt mũi, dùng các thuốc xịt Ipratropium, Cromolyn cho bớt chảy mũi (các thuốc mạnh như Benadryl, Chor-Trimeton giúp bớt chảy mũi, song gây nhiều tác dụng phụ); ho nhiều thử dùng thuốc ho Robitussin DM hay Robafen DM xem nó có giúp chăng, không giúp th́ thôi, ho cứ để ho, chờ cảm qua đi ho sẽ hết (thường khoảng 10 ngày nếu không hút thuốc lá), không nên nhờ bác sĩ cho thuốc ho khác "mạnh" hơn, chúng cũng chẳng giúp mà c̣n có thể gây các tác dụng phụ khó chịu, nguy hiểm. Cảm đi ho sẽ tự hết, không phải v́ dùng thuốc ho này mạnh hơn thuốc ho nọ (và càng không phải v́ trụ sinh).
Ngày nay, với phương tiện truyền thông internet, chúng ta dễ dàng t́m hiểu nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe chúng ta, chẳng hạn, chúng ta có thể vào các websites www.uptodate.com, www.webMD.com để đọc những tài liệu về các bệnh tật thông thường hay xảy ra. Nâng cao kiến thức về mọi mặt, bao giờ cũng tốt cho bản thân chúng ta và gia đ́nh.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
Chuyên Khoa Nội Thương 8748 E. Valley Blvd., Ste. H Rosemead, CA 91770 (626) 288-3306
V́ Sao Tập Thể Dục Thường Xuyên Nhưng Không Giảm Cân?
Bạn tập thể dục đều đặn với những bài tập đốt nhiều năng lượng nhưng cân nặng vẫn không giảm? Các chuyên gia đă chứng minh điều đó xuất phát từ 4 nguyên nhân sau đây.
Theo Daily Mail, hoạt động thể chất không giúp người béo giảm cân nhưng rất hữu ích trong việc pḥng tránh bệnh tật.
Kết quả nghiên cứu của nhóm nhà khoa học nổi tiếng Mayo Clinic đă chứng minh, chế độ luyện tập không thể dẫn đến việc giảm cân trong thời gian ngắn v́ các lư do sau:
1. Tâm lư ăn nhiều hơn sau khi luyện tập
Hầu hết mọi người nghĩ rằng việc đi bộ nhiều khiến chúng ta ăn ngon miệng hơn. Tuy nhiên, việc đi bộ nhiều có thể khiến chúng ta tiêu thụ thức ăn không lành mạnh. Bởi tâm lư, đền bù cho bản thân sau khi luyện tập.
Nghiên cứu mới đây của Đại học Aiona State với 81 phụ nữ thừa cân, ít vận động cho thấy, sau 3 tháng liên tiếp chạy bộ 3 buổi mỗi tuần và chế độ ăn uống cá nhân không đổi, cân nặng của họ giảm không đáng kể.
Trong khi đó, cơ thể của 70% số người tham gia nghiên cứu đă tăng thêm khối lượng chất béo lớn. Theo quan sát trong thời gian thí nghiệm, những người này có xu hướng ăn nhiều hơn và di chuyển ít sau giờ tập.
Nhà nghiên cứu bệnh béo ph́ Zoe Harcomebe tin rằng, tập thể dục có thể dẫn đến tâm lư “tự thưởng” và tăng lượng thức ăn chúng ta nạp sau đó. V́ vậy, nếu bạn ăn nhiều sau khi tập th́ quá tŕnh luyện tập gian khổ sẽ không hiệu quả.
2. Căng thẳng
Chúng ta thường tin rằng tập thể dục là giải pháp giảm căng thẳng. Quá tŕnh này diễn ra bằng sự giải phóng hormone cortisol. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, hệ thống nội tiết có thể làm việc không như bạn mong chờ, tác động đến sự điều tiết lượng cortisol, có thể khiến bạn căng thẳng hơn. Mức độ cortisol cao c̣n khiến cơ thể tích lũy chất béo và tăng cảm giác thèm ăn.
V́ vậy, các chuyên gia khuyên rằng, nếu bạn căng thẳng và muốn giảm cân, hăy chú trọng vào việc cải thiện giấc ngủ và thư giăn với chế độ bài tập nhẹ nhàng thay v́ những bài tập nặng.
3. Chế độ ăn như vận động viên
Bên cạnh việc tập luyện, nhiều người c̣n lựa chọn chế độ ăn như của vận động viên và tin rằng điều đó sẽ giúp họ có cơ thể mơ ước. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo, chế độ ăn của các vận động viên chuyện nghiệp thực sự không phù hợp với người b́nh thường.
Chế độ ăn giàu năng lượng và chất béo cần quá tŕnh luyện tập hà khắc để tiêu thụ và xây dựng chất dinh dường thành cơ bắp. Đây là yếu tố mà người b́nh thường khó có thể thực hiện.
4.Luôn thực hiện một bài tập
Các nhà khoa học tại Đại học Tampa, Florida, đă phát hiện rằng, khi bạn thường xuyên luyện tập những bài thể dục quen thuộc, cơ thể sẽ thích nghi và đạt tới trạng thái ổn định tim mạch cường độ thấp. Trong thời gian đầu, bài tập có thể đem lại hiệu quả giảm cân tức th́, nhưng theo thời gian, cơ thể sẽ quen dần và cân nặng không giảm.
Để đạt hiệu quả giảm cân cao, bạn cần kết hợp chế độ dinh dưỡng ít carbohydrate và calo, đồng thời thương xuyên thay đổi bài tập.
Bệnh đục thủy tinh thể (cataract, chúng ta hay gọi nôm na bệnh “mắt cườm”) là nguyên nhân gây mù ḷa nhiều nhất trên toàn thế giới. Hiện thế giới có khoảng 30 triệu người không may mù ḷa, trong đó 15 triệu trường hợp là do đục thủy tinh thể.
Hàng năm, bệnh đục thủy tinh thể (cataract) khiến chương tŕnh Medicare dành cho người cao niên ở Mỹ tốn nhiều tỉ mỹ-kim.
“Cataract” là ǵ?
Theo định nghĩa y khoa, “cataract” là t́nh trạng thủy tinh thể của mắt bị đục, khiến ta mất thị giác một phần hoặc toàn phần. Chữ “cataract” từ chữ La-tinh “catarractes”, có nghĩa “thác nước”: nh́n bằng mắt thường từ ngoài vào, thủy tinh thể bị đục trông như những ḍng nước cuồn cuộn của một thác nước đang chảy. (Không nên gọi là bệnh “mắt cườm”, khó hiểu, rồi lại “cườm khô”, “cườm nước”, càng khó hiểu.)
Mắt giống y một máy ảnh, loại tự động điều chỉnh để cho ảnh rơ (auto focus). Ngay phía đằng trước máy ảnh có một ống kính, giúp thu các h́nh ảnh bên ngoài ta muốn chụp. Trong mắt cũng có một bộ phận nằm phía trước gọi là thủy tinh thể (lens), giống như ống kính của máy ảnh. Thủy tinh thể có nhiệm vụ điều chỉnh ánh sáng và các h́nh ảnh bên ngoài, rồi rọi chiếu chúng lên trên vơng mạc (retina, màn ảnh nằm phía sau mắt, ví như phim của máy ảnh), giúp ta trông thấy mọi vật bên ngoài được rơ ràng.
Thủy tinh thể của mắt đục dần theo thời gian. Giống như trong một máy ảnh mua với giá tiết kiệm, dùng lâu, ống kính đục dần, hết c̣n trong như ngày đầu ta mới đem máy về. Một số yếu tố khiến thủy tinh thể mau đục hơn.
Nh́n thế giới sinh động bên ngoài qua một thủy tinh thể bị đục chẳng khác ǵ ta từ trong nhà nh́n ra bên ngoài qua một kính cửa sổ dơ, lâu ngày chưa lau, hoặc, như ta nh́n gió thu nhè nhẹ lay động cây cành trong vườn qua một cửa kính mù sương thu. Mọi vật ta nh́n thấy nḥa đi, không rơ nét. Đă thế, khi ta nh́n thẳng vào ánh mặt trời hoặc ánh đèn xe, thị giác càng kém hơn do mắt bị chóa. Nhiều vị không thể lái xe ban đêm, không nhận ra các bảng chỉ dẫn bên đường, hoặc đọc những hàng chữ nhỏ trên báo được nữa.
Nguyên nhân
Những nguyên nhân được biết hay tạo ra đục thủy tinh thể: tuổi tác (trên 60), chấn thương mắt (trauma), chất phóng xạ (radiation), các bệnh gây viêm mắt (inflammation), những bệnh biến dưỡng và dinh dưỡng (metabolic and nutritional diseases), chẳng hạn như bệnh tiểu đường, sự suy dinh dưỡng.
Ngoài ra, một số yếu tố cũng khiến ta dễ bị đục thủy tinh thể:
- Thuốc lá.
- Rượu.
- Tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời.
- Có học vấn thấp.
- Dùng các thuốc steroids (như Prednisone) dài lâu.
Không ai chống lại được thời gian, trẻ măi không già, song chúng ta có thể bỏ thuốc lá, bớt uống rượu, tránh ra nắng nhiều, và mỗi khi ra nắng nhớ đeo kính mát
Chữa trị
Bạn c̣n nhớ, ngày bạn lái chiếc xe mới toanh vừa cắt chỉ ra khỏi “dealer” bán xe, ḷng sảng khoái, mũi ngửi mùi xe mới, và qua kính xe trong suốt, mắt bạn nh́n lên bầu trời không gợn bóng mây, nh́n ra bên ngoài cuộc đời ôi sao mà tươi đẹp.
Rồi thấm thoát đă năm bảy năm trôi qua, kể từ ngày bạn sung sướng làm chủ chiếc xe đầu tiên trong đời. Nào ai ngăn cản được sự tàn phá của thời gian. Kính xe bạn không c̣n trong suốt như trước, nhiều chỗ đă vẩn đục. Nhưng thôi kệ, kính xe hơi mờ chút, song vẫn c̣n dùng được. Bạn chỉ nhờ chuyên viên thay kính xe thay nó đi, lắp cái mới vào, nếu nó đă tệ quá, khiến việc lái xe của bạn trở thành nguy hiểm.
Ta đă biết, riêng thời gian cũng có thể tạo những thay đổi đưa đến đục thủy tinh thể, như đă làm vẩn đục kính xe của bạn. Việc này không khiến ta phải quan tâm cho lắm. Những thay đổi đầu tiên như vậy thường không gây triệu chứng ǵ cả, tuy được nhận ra bởi bác sĩ chuyên khoa Mắt khi bạn đến khám mắt. Thủy tinh thể đục chút không có nghĩa là cần mổ chữa ngay, khi chưa có triệu chứng.
Vậy, khi nào mới phải mổ? Nên giải phẫu, mổ lấy thủy tinh thể bị đục ra khi thị giác ta đă kém nhiều và mắt ta bị chóa dữ quá, đeo kính cận cũng chẳng khá hơn, khiến những hoạt động hàng ngày như lái xe, làm việc, đọc sách trở thành khó khăn.
Trước khi mổ, thường bác sĩ Mắt sẽ nhờ bác sĩ chính (primary care doctor) khám cho người bệnh (gọi là preoperative medical evaluation) để ổn định các vấn đề như cao áp huyết, tiểu đường, …, nếu có. (Có cao áp huyết, sáng ngày mổ, tuy phải nhịn đói, song bạn nhớ uống thuốc như thường lệ với một chút nước; với người tiểu đường, có thể bác sĩ Mắt sẽ thu xếp mổ sớm, để người bệnh khỏi phải nhịn đói lâu, và khi về nhà, uống, chích thuốc lại như thường lệ.)
Gần đây, có nhiều tiến bộ trong phẫu thuật chữa đục thủy tinh thể, khiến các rủi ro trong lúc mổ, các biến chứng do giải phẫu ít xảy ra hơn trước, đồng thời thị giác cũng trở lại b́nh thường mau hơn.
Giải phẫu chữa đục thủy tinh thể nay không c̣n làm đau người được mổ như nhiều năm về trước. Giải phẫu chỉ trong ṿng 30 đến 60 phút. Dưới kính phóng đại cực mạnh, bác sĩ Mắt dùng một dụng cụ đặc biệt để thực hiện cuộc giải phẫu. Sau khi lấy thủy tinh thể bị đục ra, bác sĩ đặt một thủy tinh thể nhân tạo vào mắt để thay thế cho thủy tinh thể bệnh đă lấy ra. Trong suốt cuộc mổ, người bệnh vẫn tỉnh táo, và sau đó ra về trong ngày, không phải ở lại bệnh viện.
100 người mổ, đến 95 người sau khi mổ, thị giác sẽ trở lại rất tốt. Số người c̣n lại, mổ xong vẫn không trông rơ nhiều, là v́ bị thêm các bệnh của vơng mạc (retinal diseases), hoặc v́ các biến chứng do giải phẫu (nhiễm trùng, tróc vơng mạc, thủy tinh thể nhân tạo đặt vào lệch, v.v.).
Ngay buổi tối hôm giải phẫu, người bệnh đă có thể hoạt động b́nh thường trở lại, đọc sách, đi bộ, ăn uống, xem truyền h́nh, và đa số đi làm lại sau một tuần. Người bệnh thường sẽ nh́n rơ, không phải đeo kính sau mổ. Một số vị cần đeo kính để lái xe đêm hoặc đọc sách.
Không mổ th́ sao?
C̣n không mổ th́ sao, một khi bệnh đă nặng đến độ khiến ta không c̣n nh́n được rơ? Người bị đục thủy tinh thể, v́ mắt kém, có thể gây tai nạn lúc lái xe, gẫy xương do té ngă, không muốn đi đến đâu, chẳng muốn giao thiệp với ai (social isolation) và mất đi sự tự lập, phải trông nhờ vào người khác trong cuộc sống hàng ngày. Nhiều vị người nhà cho rằng đă lẫn, nhưng sau khi được mổ chữa, tinh thần các vị lại khá hơn, bớt cả lẫn.
Rơ ràng, thủy tinh thể mắt bị đục khiến cuộc đời ta mất nhiều thi vị.
Tóm lại, mắt kém ở người có tuổi có thể v́ thủy tinh thể trong mắt đục. Giải phẫu để chữa cần đến khi cuộc sống của ta bắt đầu mất vui do thị giác ta kém nhiều. Hầu hết người được mổ, kể cả những vị mang bệnh tiểu đường, mắt lại sáng, và rất hài ḷng sau giải phẫu.
Có rất nhiều điều về cơ thể mà chắc hẳn không phải ai trong số chúng ta đều biết. Hăy cùng t́m hiểu những sự thật hiết sức thú vị đó qua h́nh ảnh sau đây nhé.
Bạn có biết chính chất béo đă tạo nên các mạch máu mới cho cơ thể? Hoặc chỉ một mảnh da bao quy đầu có thể phát triển với tỷ lệ khổng lồ? Bạn c̣n biết ǵ về cơ thể của chính ḿnh nữa?
Có rất nhiều điều về cơ thể mà chắc hẳn không phải ai trong số chúng ta đều biết. Hăy cùng t́m hiểu những sự thật hiết sức thú vị đó qua h́nh ảnh sau đây nhé:
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
