Tại Sao Bệnh Tiểu Đường Được Gọi Là "Tên Sát Nhân Thầm Lặng"?
Tiểu đường thường được gọi là "tên sát nhân thầm lặng" chính bởi các triệu chứng dễ bỏ qua của nó.
Rất nhiều người không hề biết ḿnh đă mắc bệnh tiểu đường cho đến khi họ cầm ở trên tay tờ giấy xét nghiệm dương tính. Thông thường, mọi người không quan tâm đến những dấu hiệu của bệnh tiểu đường mà chỉ coi đó là những dấu hiệu của sự mệt mỏi. Cẩn thận nhé, chớ coi thường, dưới đây là các dấu hiệu cho thấy bạn đă mắc bệnh tiểu đường rồi đó.
- Tăng sự khát nước và đi tiểu thường xuyên: Khi tích tụ dư thừa đường trong máu, chất lỏng được kéo từ các mô. Điều này có thể làm cho khát nước. Kết quả là, có thể uống và đi tiểu nhiều hơn b́nh thường
- Da đột ngột trở nên thô ráp: Những người có các dấu hiệu này chắc chắn đă có hiện tượng kháng insulin, dù cho đường máu của họ có thể chưa cao
- Đau hoặc ngứa ran ở vùng bàn chân và bàn tay - Rối loạn cương dương hay c̣n gọi là "bất lực" là vấn đề phổ biến ảnh hưởng đến 35- 75% nam giới nếu mắc bệnh tiểu đường
- Thường xuyên bị những cơn đau đầu hành hạ cũng là một dấu hiệu thường gặp của bệnh tiểu đường
- Hay bị đói - Bị giảm cân nhanh chóng: Mặc dù ăn nhiều hơn b́nh thường để làm giảm đói, có thể giảm cân. Nếu không có khả năng sử dụng glucose, cơ thể sử dụng nhiên liệu thay thế được lưu trữ trong cơ bắp và chất béo. Năng lượng bị mất là glucose trong nước tiểu
- Thường xuyên mệt mỏi: Nếu các tế bào đang bị tước đoạt đường, có thể trở nên mệt mỏi và dễ cáu kỉnh
- Bị mờ mắt: Nếu lượng đường trong máu quá cao, chất lỏng có thể được kéo ra từ các ống kính của mắt. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng thị lực
- Chậm lành vết loét hoặc nhiễm trùng thường xuyên: Tuưp 2 bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến khả năng để chữa lành và chống nhiễm trùng
- Da tối màu: Một số người bị bệnh tiểu đường tuưp 2 có bản vá lỗi, da mượt màu đen trong các nếp gấp và nếp nhăn của các cơ quan - thường ở nách và cổ. Khi thấy có những triệu chứng của bệnh tiểu đường tuưp 2 như trên, bạn nên đi khám bác sỹ , thay đổi chế độ dinh dưỡng và luyện tập thể theo hướng tích cực...
Xin mượn bài thơ này để giới thiệu đến quư bạn đọc một chuyện t́nh lăng mạn ly kỳ mang tựa đề Về Phương Trời Cũ. Tuy là truyện dài nhưng được đăng từng chương rất tiện cho người đọc, đọc chương nào th́ mở chương đó như đọc truyện ngắn.
Mời quư bạn theo chân người viết về phương trời cũ để ôn lại một thuở áo trắng sân trường... "Quen nhau khi lá thu vàng rơi rụng, thương nhau khi trời trở giấc sang đông, yêu nhau khi mai hé nụ đón xuân về và xa nhau khi ve sầu trổi khúc phân ly... "
Si Guoqi không phải thần bài, nhưng chỉ nh́n qua anh có thể nói chính xác những lá bài hay quân mạt chược mà người đối diện có trong tay. Anh không dùng tài nghệ để kiếm tiền, mà để cứu những con bạc khát nước.
Mọi chuyện bắt đầu từ năm 2008, khi gia đ́nh Si suưt chút nữa đă lao xuống bờ vực phá sản bởi cơn nghiện cờ bạc của vợ anh, cô Cheng Juan. 5 năm qua, vợ chồng anh không chỉ cứu sống chính ḿnh, mà c̣n giúp hơn 7.000 người khác từ bỏ thói quen đốt tiền và vùi ḿnh trong những canh bạc không lối thoát.
"Lượng người nghiện đánh bạc đang tăng rất nhanh", Si, 40 tuổi, người mới trở về từ chiến dịch pḥng chống cờ bạc kéo dài một tháng ở Hồi Hột, khu tự trị Nội Mông, nói. "Tuy nhiên, điều này không ảnh hưởng tới niềm tin của tôi vào cuộc chiến chống cờ bạc. Tôi đă coi đây là sự nghiệp của ḿnh".
Hành tŕnh 'thoát nghiện'
Năm 2002, vợ chồng Si quyết định chuyển nhà tới thành phố Bộc Dương, tỉnh Hà Nam. Hai người nhanh chóng dồn tiền và khai trương một tiệm làm đầu nhỏ. Chỉ ba năm sau, họ đă gây dựng được một sự nghiệp vững vàng với ba salon làm đẹp lớn và kiếm được khoảng 600.000 tệ (gần 100.000 USD) mỗi năm.
Tuy nhiên, vận may của gia đ́nh Si bắt đầu tiêu tan khi Cheng dính vào cơn nghiện mạt chược. Ban đầu, cô chỉ chơi để giải trí, nhưng chẳng bao lâu sau, Cheng đâm nghiện và sẵn sàng dành cả ngày cho cuộc đỏ đen.
"Tôi đă nhiều lần ngăn cản cô ấy. Nhưng Cheng cứ liên tục thất hứa và tiếp tục đánh bạc", Si nói.
Mọi chuyện lên tới đỉnh điểm vào năm 2008, khi Cheng bị thua tới 10.000 tệ trong một sới bạc. Thay v́ từ bỏ, cô lại quyết tâm "ăn thua đủ" bằng cách vay mượn thêm từ bạn bè. Ngay trong tối hôm đó, Cheng tiếp tục thua thêm 300.000 tệ và phải kư khế ước vay nợ. Si chỉ biết chuyện khi Cheng đă đẩy mọi việc đi quá xa. Gia sản cũng như t́nh vợ chồng của hai người đứng bên bờ vực tan vỡ.
"Chúng tôi tranh căi tối ngày. Cô ấy đă làm mất gần như toàn bộ số tiền tiết kiệm. Tôi thậm chí c̣n nghĩ tới cả chuyện ly hôn", Si nói. Để trả nợ và kiếm sống, họ đă phải bán toàn bộ số tài sản đă mất công tích cóp bấy lâu.
Vài ngày sau, Si t́nh cờ bắt gặp Zheng Taishun, một chuyên gia chống cờ bạc, trên truyền h́nh. Ông Zheng là người đă phát hiện ra rất nhiều mánh khóe và thủ thuật trong cờ bạc, và vốn hiểu biết của ông khiến Si tin rằng vợ anh hẳn cũng là một trong những nạn nhân của tṛ lừa đảo này.
"Tôi biết ḿnh phải cứu cô ấy, nếu không muốn cả gia đ́nh ḿnh bị hủy hoại", anh nói. Si làm việc đó bằng cách đưa vợ tới chỗ Zheng và mời ông tham gia vài ván bài với họ. Dù "tay nghề" của Cheng có giỏi tới đâu, cô cũng không thắng nổi Zheng, dù chỉ một lần. Suốt hai giờ "đấu trí", Zheng luôn đoán trúng mọi quân bài mà cô đang có.
"Tôi hiểu ra rằng mỗi loại h́nh cờ bạc đều có một mánh khóe riêng. Zheng đă giúp tôi sáng mắt", Cheng cho biết, nói thêm rằng cô đă thề sẽ không bao giờ chi thêm dù chỉ một xu cho việc đánh bạc.
Để bày tỏ ḷng biết ơn, vợ chồng Si đă tham gia câu lạc bộ chống cờ bạc của Zheng và dồn mọi tâm huyết để giúp đỡ các nạn nhân khác.
Họ tới Thành Đô, Tứ Xuyên, và thuê một căn hộ trong thành phố để mở một pḥng tư vấn. Khách hàng đầu tiên là một thanh niên 30 tuổi, và giữa họ đă nhanh chóng nổ ra một trận căi vă, chỉ sau vài phút tṛ chuyện.
"Ban đầu rất khó khăn, v́ người ta không thể hiểu tại sao chúng tôi lại làm việc này. Suốt 4 tháng nỗ lực, chỉ có vài người tới gặp chúng tôi", Si nói.
T́nh h́nh dần thay đổi sau khi một đài truyền h́nh ở Thành Đô t́m thấy vợ chồng Si và hẹn phỏng vấn với họ. Nhờ sức lan tỏa của truyền thông, điện thoại của Si sau đó đă liên tục rung chuông, ngay cả trong dịp tết âm lịch năm 2009.
Nhưng thành công đến quá nhanh lại khiến hai vợ chồng lo lắng về hiệu quả thực sự của việc tuyên truyền. "Tôi nhận ra rằng thuyết phục bằng lời là chưa đủ", Si thừa nhận.
Và để khắc phục điều này, Si bắt đầu gặp gỡ những chuyên gia trong nghề và cải thiện kỹ thuật của bản thân. Sau hàng tháng tập luyện, anh đă trở thành một con bạc "cứng tay" và có thể đem nó ra để thuyết phục các khách hàng.
"Ban đầu, tôi chỉ hy vọng có thể kéo vợ ra khỏi cơn nghiện bằng cách đưa cô ấy vào chiến dịch chống cờ bạc. Nhưng dần dần, tôi nhận ra ḿnh không thể ngừng lại, khi ngày càng nhiều người tới chỗ tôi", Si nói.
Để gia tăng uy tín, vợ chồng Si lập một website chuyên cung cấp cách thức để thoát khỏi cơn nghiện cờ bạc. Cho tới nay, họ đă chi khoảng 600.000 tệ để theo đuổi chiến dịch này, thậm chí c̣n chuyển tới một căn nhà nhỏ hơn để tiết kiệm tiền.
Nguyên tắc làm việc của họ là không bao giờ chấp nhận dù chỉ một xu từ các khách hàng. Thậm chí vợ chồng Si c̣n từ chối cả những bữa cơm thân mật.
Sự nổi tiếng cũng đi kèm với những mối đe dọa. Ḥm thư và điện thoại của hai vợ chồng thường xuyên bị ngập lụt bởi các lời lẽ thù địch từ các băng nhóm cờ bạc bịp.
"Giới cờ bạc ngầm thậm chí c̣n móc nối với cả cảnh sát", Si cho biết, nói thêm rằng nỗ lực của chính phủ không đủ để ngăn chặn tệ nạn này. "Tôi dám khẳng định rằng phần lớn các tổ chức cờ bạc đều dính líu tới ma túy và mại dâm."
Zhang Qianwei, một chủ doanh nghiệp ở Bắc Kinh, từng mất hơn 30 triệu tệ v́ đánh bạc. Sự nghiệp sụp đổ, Zhang c̣n bị vợ ly hôn và phải sống khổ sở với cậu con trai mới 4 tuổi.
T́nh h́nh bắt đầu thay đổi từ mùa đông năm 2011, khi mẹ Zhang t́nh cờ bắt gặp Si trên truyền h́nh, đang tŕnh bày về các mánh khóe trong bài bạc và mạt chược. Nhờ sự chỉ dẫn của Si, bà quyết định đưa con trai tới trung tâm phục hồi chức năng ở thành phố Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam.
"Ban đầu tôi không tin anh ta", Zhang nói. "Nhưng suốt hai tháng tôi ở trung tâm, ngày nào anh cũng ấy tới và giảng giải về cách những tay chủ ṣng bạc lừa gạt các con bạc khát nước như chúng tôi."
Sự chân thành của Si cuối cùng cũng khiến Zhang phải mở ḷng. "Anh ấy có một trái tim ấm áp", Zhang nói. "Si không phải kiểu người đem con bỏ chợ. Anh ấy giúp chúng tôi hết lần này tới lần khác."
"Tôi không bảo các bạn ngừng đánh mạt chược hoặc thôi chơi bài, nếu việc đó có thể giúp các bạn giải trí. Nhưng cờ bạc không được phép gây ảnh hưởng tới công việc, sức khỏe và gia đ́nh của các bạn", Si nói.
"Bạn có thể thắng một lần, nhưng bạn sẽ thua trong những lần sau. Rồi chính tay bạn sẽ hủy hoại sự nghiệp và gia đ́nh của ḿnh", anh nói thêm.
Nước Mỹ soán ngôi vị số 1 thế giới từ Vương Quốc Anh là sự góp công lớn không chỉ các chính khách, mà của tất cả mọi người số 1 nước Mỹ trong tất cả các ngành nghề.
Bốn vị Tổng thống được tạc tượng, từ trái qua: George Washington, Thomas Jefferson, Theodore Roosevelt, Abraham Lincoln. Họ được tạc tượng ở khu Tưởng niệm Quốc gia là một quần thể tác phẩm điêu khắc được tạc vào khối đá granite khổng lồ trên núi Rushmore, gần thành phố Keystone, bang South Dakota, Hoa Kỳ. Toàn thể khu tưởng niệm bao phủ trên diện tích 517 km² và cao 1.745m so với mực nước biển.
Nước Mỹ có được cuộc soán ngôi vị số 1 thế giới từ Vương Quốc Anh là sự góp công lớn không chỉ các chính khách, mà của tất cả mọi người số 1 nước Mỹ trong tất cả các ngành nghề. Đóng góp đó được hun đúc trong chỉ 5 người vĩ đại nhất nước Mỹ qua mọi thời đại từ sau ngày nước Mỹ độc lập. Năm người này được xem là tương đương với 4 vị Tổng thống được xem là nổi tiếng nhất nước Mỹ được khắc ở Khu Tưởng niệm Quốc gia trên núi Rushmore, gần thành phố Keystone, bang South Dakota, Hoa Kỳ.
Cornelius Vanderbilt (May 27, 1794 – January 4, 1877)
1. Cornelius Vanderbilt, ông cố của Cornelius Vanderbilt là một công dân Hoa Kỳ gốc Hoà Lan, có tên họ là, Jan Aertszoon, một nông dân ở làng De Bilt thuộc thành phố Utrecht, của Hoà Lan. Ông di cư sang Hoa Kỳ năm 1650, và đổi họ của ḿnh bằng tên làng là Vanderbilt để ngóng tưởng về quê nhà. Đến thế hệ thứ tư th́ gia đ́nh Vanderbilt xuất hiện thiên tài Cornelius Vanderbilt - một ông trùm ngành giao thông hàng hải, và là người khai sinh ra ngành đường sắt cho nước Mỹ.
Không có Cornelius Vanderbilt nước Mỹ sẽ không thể có một hệ thống giao thông phân phối vĩ đại nhất hành tinh như ngày nay. Đế chế Cornelius Vanderbilt được xem như là huyết mạch của nền kinh tế Mỹ từ giữa thế kỷ XIX, khi mà cả thế giới c̣n ngụp lặng trong chủ nghĩa phong kiến, th́ Cornelius Vanderbilt đă gầy dựng và tài trợ đại học tư nhân lừng danh của ḿnh: Vanderbilt University vào năm 1873. Ngày nay Vanderbilt University luôn nằm trong top 20 của những đại học danh tiếng nước Mỹ, không thua kém bất kỳ Ivy League nào.
John Davison Rockefeller, Sr. (July 8, 1839 – May 23, 1937)
2. John Davison Rockefeller, Sr.(cha): Ông là người nổi tiếng nhất của gia đ́nh Rockefeller và là nhà đồng sáng lập ra Tập đoàn Standard Oil. Ông trùm dầu hỏa và là người cùng đứng chung với Cornelius Vanderbilt vào hàng ngũ những người giàu có nhất nước Mỹ. Ngành dầu khí Hoa Kỳ có được ngày nay là từ ông và gia đ́nh Rockefeller - một gia tộc Đức di dân đến Hoa Kỳ. Bốn mươi năm cuối đời, John Davisson Rockefeller Sr. chỉ dành cho việc làm từ thiện cùng với ông trùm Andrew Carnegie.
Ông Rockefeller cũng là nhà tài trợ và khai sinh ra các đại học Hoa Kỳ như, Rockefeller University và University of Chicago lừng danh thế giới luôn nằm top 10 của Hoa Kỳ và thế giới, và University of Chicago cũng là trường đại học danh tiếng của Mỹ đầu tiên có nhà khoa học nhận giải Nobel đầu tiên năm 1907, khi giải này mới ra đời. Ngoài ra ông c̣n là nhà sáng lập ra Central Philippine University để giúp đỡ cho đất nước Phi Luật Tân khốn khổ. Việc gia đ́nh Rockefeller chăm lo giáo dục và làm từ thiện là do tác động lớn của Andrew Carnegie, mà chúng ta sẽ biết sau đây.
Andrew Carnegie (November 25, 1835 – August 11, 1919)
3. Andrew Carnegie: Có thể nói không ngoa là, Andrew Carnegie là cha đẻ ngành công nghệ thép Hoa Kỳ. Nhưng cái vĩ đại nhất của Andrew Carnegie là, ông chính là cha đẻ của ḷng nhân từ, tấm gương chói lọi của nhân loại nói chung, và Hoa Kỳ nói riêng, được xem là người khai sinh ra những tổ chức từ thiện cho nước Mỹ từ thế kỳ XIX, và cho toàn cầu sau này. Carnegie sinh ra ở Dunfermline, Scotland vào năm 1835, khi lên 13, ông cùng mẹ di cư sang Hoa Kỳ trong hoàn cảnh rất nghèo, và mồ côi cha. Bắt đầu bằng một chân điện tín viên trong bưu điện, và t́m hiểu đầu tư tài chính vào ngành hỏa sa, ông đă nổi lên như một ngôi sao sáng khi thành lập Công ty thép Carnegie, ở Pittsburgh, để phục vụ cho công nghiệp, mà sau đó ông bán cho J.P Morgan vào năm 1901 với giá 487 triệu USD (tương đương với khoảng 13.6 tỷ đô la vào năm 2013), rồi cùng với J.P Morgan, ông thành lập Tổng công ty thép Hoa Kỳ, và bao nhiêu đầu tư ở các ngành khác.
Vào năm 1889, khi ông ở tuổi 54, ông nổi tiếng với bài diễn văn: "The Gospel of Wealth" - Nguyên lư của Sự Thịnh Vượng. Trong bài phát biểu này, ông kêu gọi những nhà giàu của Hoa Kỳ hăy làm từ thiện. Từ thiện là gốc rễ của sự thịnh vượng cho cả nhân cách của mỗi người dân Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ, mà c̣n là nguyên lư cho một Hoa Kỳ sẽ là cường quốc số 1 thế giới trong tương lai. 90% tài sản của ông đă hiến cho các tổ chức từ thiện, công tŕnh quốc gia và trường đại học nổi tiếng của ông gầy dựng năm 1900 từ một trường kỹ thuật phục vụ cho công nghệ thép của ông, Carnegie Technical School, mà sau đó, 1912 trở thành Carnegie Mellon University danh tiếng toàn cầu, luôn nằm trong top 30 của các đại học Hoa Kỳ.
Andrew Carnegie được mệnh danh là: Người cứu rổi tinh thần cho nước Mỹ - "Save my Soul". Ông là người tạo dựng nhân cách Mỹ, sức mạnh Mỹ đại diện cho cái chân, thiện, mỹ của nhân loại, và xứng đáng với cái gọi là: Kinh Phúc Âm của Sự Thịnh Vượng - The Gospel of Wealth - bài phát biểu của ông như lời của thánh sống gửi đến nhân loại khổ đau v́ thiếu hiểu biết. Ông không chỉ là thánh sống của nước Mỹ, mà c̣n là vị Thánh vĩ đại nhất của lịch sử loài người bằng xương bằng thịt, chứ không phải là những huyền thoại của các tôn giáo hiện hành.
John Pierpont "J. P." Morgan (April 17, 1837 – March 31, 1913)
4. John Pierpont "J. P." Morgan: Ông là hiện thân người di dân Do Thái có thiên bẩm về tài chính ngân hàng. Ông là thế hệ đầu tiên - được xem là cha đẻ - của nước Mỹ về ngành tài chính ngân hàng. Tập đoàn J.P Morgan của ông ngày nay vẫn c̣n hùng mạnh, và là một trong những tập đoàn tài chính tư nhân hàng đầu thế giới. Sinh ra và lớn lên ở Connecticut, Hoa Kỳ. Ông được cha ḿnh chuẩn bị cho việc học tập ở nhiều quốc gia: Hoa Kỳ, Ư, Đức và Anh, để trở thành một ông chủ tài chính ngân hàng. Và ông đă làm được điều đó xuất sắc, khi nhận lại Công ty JS Morgan & Co của cha ḿnh qua đời để lại vào năm 1900.
Từ GS Morgan & Co, ông đă biến nó trở thành Tập đoàn J.P Morgan lừng lẫy toàn cầu ngày nay. Ông được xem là một thế hệ kế thừa cho những thế hệ tài phiệt già nua như Andrew Carnegie đă lỗi thời với câu nói nổi tiếng của người dân Mỹ: "When one ends another begins" - Khi một thế hệ kết thúc th́ có thế hệ khác kế thừa - nước Mỹ là thế. Cuối đời, ông cũng nghe theo lời của Andrew Carnegie đi làm từ thiện. Và ông mất ở tuổi 75 tại Ư trong một giấc ngủ.
4. John Pierpont "J. P." Morgan: Ông là hiện thân người di dân Do Thái có thiên bẩm về tài chính ngân hàng. Ông là thế hệ đầu tiên - được xem là cha đẻ - của nước Mỹ về ngành tài chính ngân hàng. Tập đoàn J.P Morgan của ông ngày nay vẫn c̣n hùng mạnh, và là một trong những tập đoàn tài chính tư nhân hàng đầu thế giới. Sinh ra và lớn lên ở Connecticut, Hoa Kỳ. Ông được cha ḿnh chuẩn bị cho việc học tập ở nhiều quốc gia: Hoa Kỳ, Ư, Đức và Anh, để trở thành một ông chủ tài chính ngân hàng. Và ông đă làm được điều đó xuất sắc, khi nhận lại Công ty JS Morgan & Co của cha ḿnh qua đời để lại vào năm 1900.
Từ GS Morgan & Co, ông đă biến nó trở thành Tập đoàn J.P Morgan lừng lẫy toàn cầu ngày nay. Ông được xem là một thế hệ kế thừa cho những thế hệ tài phiệt già nua như Andrew Carnegie đă lỗi thời với câu nói nổi tiếng của người dân Mỹ: "When one ends another begins" - Khi một thế hệ kết thúc th́ có thế hệ khác kế thừa - nước Mỹ là thế. Cuối đời, ông cũng nghe theo lời của Andrew Carnegie đi làm từ thiện. Và ông mất ở tuổi 75 tại Ư trong một giấc ngủ.
Thông qua truyện tranh ngắn và đầy ư nghĩa này, tác giả muốn truyền tải một thông điệp: “trên con đường thành công không có dấu chân của kẻ lười biếng”.
Mời các bạn cùng thưởng thức câu chuyện đầy ư nghĩa này :
Khởi đầu, mọi người đều phải gánh một cây thập giá nặng đè lên vai và chậm chạp bước về phía trước.
Trên đường đi một thanh niên dần dần dừng lại và suy nghĩ…
Chúa ơi, nó nặng quá! Cho con đẽo bớt nó được không…
Và anh ngồi đẽo khí thế, trong khi những người khác vẫn nỗ lực kéo…
Chẳng mấy chốc anh vác cây thập giá lên và vượt qua những người khác…
Nhưng đi được một chặng, anh thấy nó vẫn c̣n nặng…
… anh đă cầu nguyện, cho con đẽo thêm chút nữa để đi được dễ dàng hơn!
V́ vậy, anh cắt bỏ một phần của nó! Cảm ơn Chúa, để anh cảm thấy thoải mái hơn!
Nhưng khi đến hẻm núi, anh phải dừng lại và suy nghĩ: “Làm sao vượt qua nó đây”?
Aha! Thật bất ngờ, đột nhiên xuất hiện ở phía trước của một rănh sâu và rộng! Không có cầu mương, không có cách nào xung quanh nó. Spiderman hay Superman đă không đến để cứu anh ta …
Anh đứng nh́n những người khác dùng cây thập giá lớn làm cầu và vượt qua hẻm núi một cách dễ dàng…
… th́ anh cũng thử, nhưng… cây thập giá của anh nhỏ quá…
Không thể đi tiếp, anh khụy xuống đất, ăn năn và hối hận v́ “tính lười biếng” của ḿnh.
Chính v́ cái tâm muốn được thoải mái an nhàn, chàng trai trẻ này đă không nhẫn nại để vượt qua những khó khăn trên con đường mà ḿnh đang đi. Khi đến vực thẳm, anh không có cách nào vượt qua nó. Cũng như trong cuộc sống, chúng ta thường phàn nàn về những bất hạnh và khổ đau mà ḿnh gặp phải. Đến khi những chuyện thống khổ xảy ra, chúng ta không có can đảm để đối diện và thường gục ngă.
Thông qua câu chuyện trên, chúng ta học được một bài học sâu sắc: “Để thành công th́ không có con đường tắt”.
TÓM TẮT ĐẠO PHẬT Trong Vấn Đáp Khoảng 5 Phút "Rất Hay"
Tỳ khưu Dhammika
B́nh Anson lược dịch
Lược dịch từ bài "Basic Buddhism: A Five-Minute Introduction" (Căn bản Phật giáo: Giới thiệu trong năm phút), trong quyển "Good Question, Good Answer" (Khéo Vấn, Khéo Đáp) của Bhikkhu Dhammika, ấn bản Internet (http://www.buddhanet.net/).
---*---
Hỏi: Phật Giáo là ǵ?
Đáp: Phật Giáo là một tôn giáo có khoảng 300 triệu tín đồ trên khắp thế giới. Danh từ Phật Giáo (Buddhism) phát nguồn từ chữ "buddhi", có nghĩa "giác ngộ", "thức tỉnh". Phật Giáo phát nguồn từ hơn 2,500 năm trước, khi Ngài Siddhattha Gotama (Sĩ-đạt-ta Cồ-đàm), hay Đức Phật, tự ḿnh giác ngộ vào lúc 35 tuổi.
Hỏi: Có phải Phật Giáo chỉ thuần là một tôn giáo?
Đáp: Đối với nhiều người, Phật Giáo không phải chỉ là một tôn giáo mà c̣n có thể xem như là một triết học, hay đúng hơn, đó là "một lối sống". Gọi Phật Giáo là một triết học, v́ danh từ "triết học - philosophy" có nghĩa là "sự yêu chuộng trí tuệ", và con đường của đạo Phật có thể tóm tắt như sau:
(1) sống có đạo đức,
(2) nhận thức rơ ràng về mọi ư nghĩ và hành động, và
(3) phát triển sự hiểu biết và trí tuệ.
Hỏi: Phật Giáo giúp tôi bằng cách nào?
Đáp: Phật Giáo giải thích mục đích của đời sống, giải thích hiện tượng bất công và bất b́nh đẳng trên thế gian, và cung ứng một phương cách thực hành hay một lối sống để đưa đến hạnh phúc thật sự.
Hỏi: Tại sao Phật Giáo trở nên phổ biến?
Đáp: Phật Giáo ngày càng phổ biến ở các nước Tây phương v́ nhiều lư do. Thứ nhất là v́ Phật Giáo có những giải đáp cho nhiều vấn đề trong các xă hội vật chất hiện đại. Tiếp đến, cho những ai có chú tâm, Phật Giáo cung ứng một sự thông hiểu sâu sắc về tâm trí con người và các cách trị liệu tự nhiên, mà các nhà tâm lư nổi tiếng trên thế giới đều công nhận là rất cao cấp và rất hiệu quả.
Hỏi: Đức Phật là ai?
Đáp: Ngài Siddhattha Gotama sinh ra vào năm 563 trước Tây Lịch, trong một hoàng tộc tại Lumbini, nay thuộc xứ Nepal. Vào năm 29 tuổi, Ngài nhận thức rằng tiện nghi vật chất và an ninh trong thế gian không bảo đảm hạnh phúc; v́ thế, Ngài đi t́m học các lời dạy, tôn giáo và triết học thời đó, để t́m kiếm ch́a khóa đưa đến hạnh phúc. Sau sáu năm học tập và hành thiền, Ngài t́m ra con đường "Trung Đạo" và giác ngộ. Sau khi chứng đắc, Ngài dùng quảng đời c̣n lại tại thế gian để truyền giảng các nguyên lư trong đạo Phật -- gọi là Pháp, hay Chân lư, cho đến khi Ngài nhập diệt vào năm 80 tuổi.
Hỏi: Có phải Đức Phật là Thượng Đế?
Đáp: Không, Ngài không là Thượng Đế, và Ngài cũng không tuyên bố như thế. Ngài là người giảng dạy con đường đưa đến giác ngộ, từ kinh nghiệm thực chứng của Ngài.
Hỏi: Phật tử có tôn thờ các thần tượng không?
Đáp: Những người Phật tử tỏ ḷng tôn kính các h́nh ảnh của Đức Phật, nhưng không tôn thờ, cũng không van xin những điều lợi lạc. Một pho tượng Phật ngồi trong tư thế với hai tay dịu dàng đặt trên vế, với nụ cười từ bi, nhắc nhở chúng ta nỗ lực phát triển t́nh thương và an định nội tâm. Lễ lạy tượng Phật là để tỏ ḷng biết ơn về các lời dạy của Ngài.
Hỏi: Tại sao nhiều quốc gia Phật Giáo lại nghèo như vậy?
Đáp: Không hẳn đúng như vậy. Nhật Bản là một quốc gia có truyền thống Phật Giáo sâu đậm và ngày nay cũng là một quốc gia có kinh tế giàu mạnh. Thái Lan, với Phật giáo là quốc giáo, cũng có một nền kinh tế tương đối vững mạnh và phát triển. Tuy nhiên, chúng ta cần biết rằng một trong các điều dạy của Phật Giáo là tài sản của cải không bảo đảm được hạnh phúc, và tài sản của cải cũng không bao giờ thường c̣n. Dân chúng trong bất kỳ quốc gia nào cũng chịu đau khổ, cho dù họ giàu sang hay nghèo nàn. Chỉ những người nào thông hiểu các lời dạy trong Phật Giáo th́ mới có thể t́m được hạnh phúc thật sự.
Hỏi: Có phải có nhiều tông phái Phật Giáo không?
Đáp: Có nhiều tông phái trong Phật Giáo là v́ có những khác biệt về văn hóa và truyền thống lịch sử của mỗi quốc gia. Tuy nhiên, căn bản của Phật Giáo vẫn không thay đổi, đó là Pháp hay Chân lư.
Hỏi: Có phải các tôn giáo khác đều sai lầm?
Đáp: Phật Giáo là một hệ thống tín ngưỡng có tính bao dung đối với các tín ngưỡng hay tôn giáo khác. Phật Giáo chấp nhận các lời giảng đạo đức của các tôn giáo khác, nhưng Phật Giáo c̣n tiến xa hơn, bằng cách cung ứng một mục tiêu dài hạn trong sự hiện hữu của chúng ta, qua trí tuệ và sự hiểu biết thật sự. Phật Giáo chân chính th́ rất bao dung, và không quan tâm chi đến các nhăn hiệu như là "tín hữu Ky-tô giáo", "tín hữu Hồi giáo", "tín hữu Ấn-độ giáo", hay "Phật tử". V́ vậy, trong lịch sử, không bao giờ có các cuộc thánh chiến mang danh Phật Giáo. Cũng v́ thế mà những người Phật tử không đi truyền giảng hay cải đạo người khác; họ chỉ giảng giải nếu được ai hỏi đến.
Hỏi: Phật Giáo có tính khoa học không?
Đáp: Khoa học là tri thức được kết hợp thành hệ thống, qua các dữ kiện được quan sát và thực nghiệm và đề ra các định luật tổng quát của thiên nhiên. Cốt lơi của Phật Giáo phù hợp với định nghĩa đó, bởi v́ Tứ Diệu Đế hay Bốn Sự Thật Thâm Diệu, có thể được thử nghiệm và minh chứng bởi bất kỳ người nào, và ngay chính Đức Phật cũng đă từng nói với các đệ tử rằng họ phải thực chứng các lời dạy của Ngài, mà không nên chỉ tin suông. Phật Giáo dựa nhiều trên trí tuệ, hơn là ḷng tin.
Hỏi: Đức Phật đă dạy những ǵ?
Đáp: Đức Phật đă giảng dạy rất nhiều đề tài, nhưng các điều căn bản trong Phật Giáo có thể tóm tắt trong Tứ Diệu Đế và Bát Chánh Đạo.
Hỏi: Diệu đế thứ nhất là ǵ?
Đáp: Khổ Đế, chân lư thâm diệu đầu tiên, nói rằng đời sống là đau khổ, nghĩa là phải chịu đau đớn thể xác, già nua, bệnh hoạn, rồi chết. Ta cũng phải chịu đau khổ về mặt tâm lư như cô đơn, phiền giận, bực bội, sợ hăi, bối rối, thất vọng, sân hận. Đây là một sự kiện hiển nhiên, không thể chối căi. Đây là thực tế khách quan, không phải bi quan; v́ bi quan là mong đợi những điều ǵ trở nên tệ hại. Mặt khác, Phật Giáo giải thích cách thức giải quyết các đau khổ đó và cách thức để có hạnh phúc thật sự.
Hỏi: Diệu đế thứ nh́ là ǵ?
Đáp: Tập Đế, chân lư thâm diệu thứ nh́, dạy rằng tất cả mọi đau khổ đều do ái dục và tham thủ. Ta sẽ bị phiền khổ nếu ta mong đợi người khác phải tuân theo ư muốn của ḿnh, phải làm giống như ḿnh, nếu ta không được những ǵ ḿnh muốn, v.v. Ngay cả khi ta muốn và được, điều này cũng không bảo đảm có hạnh phúc. Tâm khát khao ham muốn cướp đoạt của ta niềm vui được thỏa ḷng và hạnh phúc. Thay v́ kiên tŕ chiến đấu để thành đạt điều mong muốn, hăy cố gắng sửa đổi chính cái ḷng ước muốn của ḿnh.
Hỏi: Diệu đế thứ ba là ǵ?
Đáp: Diệt Đế, chân lư thâm diệu thứ ba, là có thể chấm dứt đau khổ và đạt được trạng thái thỏa ḷng và hạnh phúc. Khi ta dứt bỏ ái dục, vốn là vô ích, và tập sống từng ngày, chúng ta bắt đầu sống an vui và tự do. Chúng ta sẽ có nhiều th́ giờ và năng lực để giúp đỡ người khác. Trạng thái ấy được gọi là Niết Bàn.
Hỏi: Diệu đế thứ tư là ǵ?
Đáp: Đạo Đế, chân lư thâm diệu thứ tư, là con đường đưa đến chấm dứt đau khổ. Con đường này gọi là Bát Chánh Đạo
Đáp: Đó là con đường gồm 8 yếu tố chân chánh: Chánh Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, và Chánh Định. Đây là con đường của đạo đức và tỉnh thức -- qua lời nói, ư nghĩ và hành động, và phát triển trí tuệ bằng sự nhận thức rơ ràng về Tứ Diệu Đế và bằng sự tăng trưởng ḷng từ bi.
Hỏi: Ngũ giới là ǵ?
Đáp: Đây là năm điều giới luật đạo đức của Phật Giáo. Đó là: không sát hại, không lấy của không cho, không tà dâm, không nói dối, và không dùng các chất say làm lu mờ trí óc.
Hỏi: Nghiệp là ǵ?
Đáp: Nghiệp hay "nghiệp-quả" là một định luật cho biết rằng mỗi một nguyên nhân đều tạo ra một hậu quả, có nghĩa là các hành động của ta đều có những hậu quả. Định luật đơn giản này đă giải thích nhiều vấn đề: sự bất công trên thế gian, tại sao có người sinh ra lại có phế tật, có người lại có nhiều tài năng, có người có đời sống rất ngắn ngủi. Nghiệp cho thấy tầm quan trọng về việc tất cả chúng ta phải chịu trách nhiệm về các hành động của chính ḿnh, trong quá khứ và hiện tại. Làm thế nào để thử nghiệm tác động nghiệp quả của các hành động của ta? Câu trả lời được tóm tắt bằng cách hăy nh́n xem 3 điểm chính: (1) ư định đằng sau của mỗi hành động, (2) hậu quả của hành động đó vào chính ḿnh, và (3) hậu quả của hành động đó vào những người khác.
Hỏi: Trí tuệ là ǵ?
Đáp: Trong Phật Giáo, Trí tuệ phải được phát triển cùng với Từ bi. Trong một cực đoan, bạn có thể là một người tốt bụng nhưng khờ dại, và trong một cực đoan khác, bạn có thể có nhiều kiến thức nhưng lại không có t́nh cảm. Phật Giáo dạy ta nên giữ thật sự cân bằng và trọn vẹn cả hai, phải trau giồi cả trí tuệ lẫn và từ bi. Trí tuệ cao nhất là thấy rơ ràng rằng trên thực tế, mọi hiện tượng đều không hoàn toàn, không thường c̣n, và không có một thực thể cố định. Trí tuệ thật sự không phải chỉ v́ tin vào những ǵ được dạy, mà phải chứng nghiệm và thông hiểu chân lư và thực tế. Trí tuệ đ̣i hỏi phải có một tâm ư rộng mở, khách quan, không cố chấp. Con đường của Phật Giáo đ̣i hỏi phải can đảm, nhẫn nhục, mềm dẻo và thông minh.
Hỏi: Từ bi là ǵ?
Đáp: Từ bi bao gồm các phẩm hạnh của ḷng san sẻ, sẵn sàng an ủi người khác, thiện cảm, chăm lo và ưu tư. Trong Phật Giáo, ta chỉ thật sự cảm thông người khác khi nào ta thật sự cảm thông chính ḿnh, qua trí tuệ.
Hỏi: Tôi phải làm thế nào để trở thành một Phật tử?
Đáp: Bất cứ ai cũng có thể t́m hiểu và thực nghiệm các lời dạy của Đức Phật. Ngài dạy rằng lời giải đáp cho mọi vấn đề của chúng ta là ở bên trong chúng ta, không phải ở bên ngoài. Ngài nói với các đệ tử không được tin ngay vào lời dạy của Ngài, mà họ phải tự thử nghiệm các lời dạy đó. Như thế, mỗi người tự có quyết định và tự chịu trách nhiệm về các hành động và sự hiểu biết của ḿnh. Điều này cho thấy Phật Giáo không phải là một tập hợp cố định các tín điều cần phải được chấp nhận trọn vẹn. Đây là những lời dạy để mỗi người tự t́m hiểu, học tập và áp dụng theo t́nh huống riêng của ḿnh
Nếu bạn ăn chay trường đúng cách th́ sẽ tăng cường sức khỏe cho bản thân nhưng lại tăng nguy cơ cao bị thiếu chất dinh dưỡng khi ăn uống không lành mạnh. Làm thế nào để bạn ăn chay trường đúng cách đây?
Khi bạn ăn chay trường đúng cách, cơ thể sẽ tăng lượng thức ăn có nguồn gốc từ thực vật và giảm thiểu những thực phẩm từ động vật. Chế độ ăn chay lành mạnh thường bao gồm nhiều loại đậu, các loại hạt và ngũ cốc.
Theo MedicalNewsToday, việc ăn chay trường đúng cách sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường loại 2, đột quỵ, béo ph́, cao huyết áp và một số bệnh ung thư.
Nếu ăn chay trường không đúng cách, bạn có thể bị thiếu chất dinh dưỡng là iron, canxi, protein, vitamin D, vitamin B12, kẽm. Bạn cũng có thể bị dư thừa calo khi tiêu thụ nhiều thức ăn nhanh, những thực phẩm carbohydrate tinh chế hoặc các sản phẩm từ sữa.
Dưới đây là những chế độ ăn chay trường phổ biến, cách lên thực đơn và những lưu ư khi ăn chay để bạn đạt được những lợi ích sức khỏe.
Chế độ ăn chay trường phổ biến
chế độ ăn chay trường
Chế độ ăn chay lành mạnh thường bao gồm nhiều loại đậu, các loại hạt và ngũ cốc nhưng chế độ ăn chay khác nhau sẽ bổ sung thêm những thực phẩm khác nhau. Dưới đây là 3 chế độ ăn chay thường gặp:
• Chế độ ăn chay lacto – ovo: không ăn các loại thịt, hải sản và cá nhưng ăn trứng, các sản phẩm từ bơ sữa và thức ăn có nguồn gốc từ thực vật.
• Chế độ ăn chay lacto: không ăn thịt, cá, hải sản, kể cả trứng mà chỉ tiêu thụ các sản phẩm từ sữa và từ thực vật.
• Chế độ ăn chay ovo: không ăn thịt, cá, hải sản, các sản phẩm từ bơ sữa nhưng ăn trứng.
Chế độ ăn chay lacto-ovo thường phổ biến v́ được nhiều người lựa chọn. Đây cũng là chế độ ăn chay cung cấp cho cơ thể bạn nhiều chất dinh dưỡng nhất. Khi thực hiện chế độ ăn này, bạn hăy tuân thủ ăn những thực phẩm như các loại rau, trái cây, các loại hạt, các loại đậu, các loại ngũ cốc, dầu thực vật, các loại trứng và sữa.
Cách lên thực đơn ăn chay trường
Cách lên thực đơn ăn chay trường sẽ quyết định rất nhiều đến nhu cầu dinh dưỡng mà bạn cung cấp cho cơ thể hàng ngày. Dưới đây là một số gợi ư lên thực đơn ăn chay mà bạn có thể tham khảo.
1. Xây dựng chế độ ăn với các loại rau củ
Để duy tŕ dinh dưỡng cho chế độ ăn chay, bạn nên xây dựng bữa ăn xung quanh nhiều loại rau. Các món ăn từ rau giúp bạn tăng lượng protein là cải bó xôi, đậu Hà Lan, bắp cải và cải xoăn. Nếu là người ăn chay không tiêu thụ sữa, bạn hăy thêm các loại rau xanh như cải bắp và đậu bắp vào chế độ ăn uống của ḿnh để bổ sung canxi.
Các món ăn từ rau thường rất đa dạng. Bạn có thể nấu các món ăn như canh, ḿ xào cà rốt và rau cải, cải th́a xào nấm, salad rau trộn, rau củ xào, bắp xào bơ, khổ qua nhồi cùng với đậu hũ, cà rốt, nấm mèo, bún tàu…
2. Ăn chay trường đúng cách với trái cây
ăn chay trường đúng cách từ trái cây
Trái cây cung cấp chất xơ lành mạnh và các chất dinh dưỡng quan trọng cho bạn. Dưới đây là những gợi ư về các loại trái cây cung cấp các chất thiết yếu cho cơ thể.
• Canxi: Bạn có thể cung cấp canxi cho cơ thể từ các loại dâu tây, cam, quả sung.
• Sắt: Thực phẩm giàu chất sắt bạn nên cung cấp cho cơ thể hàng ngày là nước ép mận hay các loại trái cây khô như quả mơ, nho khô và mận khô.
• Protein: Bạn hăy kết hợp trái cây sấy khô với các loại hạt để tạo ra một bữa ăn nhẹ giàu protein.
Trái cây cũng có thể được sử dụng để thay thế các nguyên liệu trong món bánh ngọt. Ví dụ, chuối có thể được sử dụng thay trứng để làm bánh kếp nếu bạn thực hiện chế độ ăn chay lacto. Trái cây có thể được nghiền, đánh bông và để đông lạnh như một món thay thế kem nếu bạn là người ăn chay theo chế độ ovo.
3. Lên thực đơn lành mạnh với các loại ngũ cốc
Các loại ngũ cốc đóng vai tṛ quan trọng trong chế độ ăn chay lành mạnh. Bạn hăy chọn những loại ngũ cốc c̣n nguyên thay v́ đă qua tinh chế để đạt được lượng protein khuyến nghị và các chất dinh dưỡng khác là vitamin B, sắt, magie và selen.
Diêm mạch được coi là một protein hoàn chỉnh v́ nó chứa chín axit amin thiết yếu. Đây là những axit amin phải được tiêu thụ trong chế độ ăn v́ cơ thể bạn không tự tạo ra chúng. Các loại ngũ cốc dinh dưỡng giàu protein khác là yến mạch, gạo lứt, lúa mạch, hạt dẻ và kiều mạch…
Bữa ăn với các loại ngũ cốc giúp bạn cảm thấy no lâu v́ chúng rất giàu chất xơ ḥa tan và không ḥa tan. Những chất này giúp cơ thể bạn phải mất nhiều thời gian hơn để tiêu hóa.
Một chế độ ăn giàu chất xơ cũng giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh động mạch vành, đột quỵ, tiểu đường loại 2 và các t́nh trạng sức khỏe khác.
4. Ăn chay trường đúng cách với các loại đậu
Thành phần quan trọng trong chế độ ăn chay mà bạn không nên bỏ qua là các loại đậu như đậu Hà Lan, đậu lăng, đậu đỏ, đậu đen, đậu xanh… Những loại đậu này thường bổ dưỡng mà không tốn kém nhiều chi phí và dễ bảo quản.
Các loại đậu có chất béo tự nhiên thấp có thể cung cấp chất xơ, protein và các chất dinh dưỡng khác cho cơ thể bạn như folate, magie, kali và sắt. Các loại đậu cũng chứa tinh bột đề kháng thường được chuyển trực tiếp đến ruột già để nuôi các vi khuẩn có lợi cho sức khỏe.
Bạn hăy thêm các loại đậu đă được nấu chín vào món súp, salad hoặc các món ăn khác để tạo ra một món ăn thay thế cho thịt. Khi chọn đậu, bạn hăy cân nhắc mua đậu khô (trong túi hoặc số lượng lớn) hoặc đậu đóng hộp không chứa natri.
5. Xây dựng thực đơn với các loại hạt dinh dưỡng
xây dựng thực đơn từ các loại hạt
Các loại hạt là một nguồn protein và chất béo lành mạnh trong chế độ ăn chay. Bạn có thể thêm hạt chia, hạt bí ngô, hạt gai dầu và hạt lanh vào sinh tố, sữa chua, salad và các món ăn khác.
Bạn có thể sử dụng bơ đậu phộng hoặc bơ hạnh nhân để thay thế bơ sữa hoặc phô mai. Nếu bạn là người ăn chay không tiêu thụ sữa từ động vật, bạn có thể t́m các sản phẩm sữa thay thế được làm từ hạnh nhân, hạt điều, hạt óc chó và các loại hạt khác.
6. Lên thực đơn ăn chay trường từ đậu nành
Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành như đậu phụ, tempeh (tương nén) và sữa đậu nành thường được tiêu thụ trong chế độ ăn chay.
Bạn có thể sử dụng đậu phụ để thay thế cho thịt như cắt nhỏ chúng rồi đem nướng, chiên, xào để tăng lượng protein cho cơ thể. Đậu nành có thể được pha chế thành sữa và thay thế trứng trong nguyên liệu làm bánh.
Bạn có thể lựa chọn các sản phẩm sữa chua làm từ đậu nành, kem đậu nành, bột protein đậu nành và bánh protein đậu nành.
7. Sử dụng dầu thực vật thay thế dầu động vật
Bạn có thể sử dụng dầu thực vật để thay thế cho dầu động vật trong chế độ ăn chay của ḿnh như dầu ô liu, dầu bơ, dầu đậu phộng, dầu hạt lanh, dầu mè, dầu hướng dương. Các loại dầu này cung cấp các chất béo lành mạnh giúp bạn giảm mức chất béo trung tính, giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
Các loại dầu thực vật có chứa 9 calo trong mỗi gram nên bạn cần tiêu thụ chúng ở mức vừa phải.
8. Ăn chay trường đúng cách từ trứng và sữa
Nếu là người thực hiện chế độ ăn chay lacto-ovo, bạn có thể tiêu thụ trứng và các sản phẩm từ sữa để đáp ứng nhu cầu protein dễ dàng hơn.
Một quả trứng lớn cung cấp 6g protein, phốt pho, vitamin A, vitamin D (hỗ trợ cơ thể hấp thụ canxi). Một cốc sữa tách kem cung cấp khoảng 9g protein và khoảng 35% lượng canxi khuyến nghị hàng ngày.
Nếu không tiêu thụ trứng hoặc sữa, bạn hăy đọc nhăn để đảm bảo các sản phẩm bạn mua không chứa các thành phần này. Trứng và sữa thường có trong các món nướng, ḿ ống, súp và các thực phẩm phổ biến khác.
Lưu ư để ăn chay trường đúng cách
lưu ư khi ăn chay trường đúng cách
Bạn hăy lưu ư những điều dưới đây khi thực hiện chế độ ăn chay trường đúng cách:
• Tập dần thay đổi chế độ ăn chay: Bạn không nên cắt bỏ thói quen ăn uống hàng ngày của ḿnh mà chuyển sang hẳn chế độ ăn kiêng.
Khi bắt đầu ăn, bạn chỉ nên dành 1 ngày 1 tuần để cắt giảm lượng thịt và thưởng thức các món ăn chay. Khi bạn cảm thấy thoải mái hơn với thói quen ăn chay này th́ giảm lượng thịt, hải sản, sữa và trứng vào những ngày khác trong tuần.
• Thử chế độ ăn chay bán phần: Các chuyên gia khác khuyên bạn nên áp dụng chế độ ăn kiêng flexitarian. Chế độ ăn chay này sẽ cho phép bạn thỉnh thoảng ăn thịt.
• Dành thời gian cuối tuần lên thực đơn và mua sắm: Khi thay đổi thói quen ăn uống, bạn phải mất nhiều thời gian hơn để lựa chọn thực đơn cho ḿnh. V́ thế, bạn hăy dành thời gian cuối tuần để lên thực đơn cho 1 tuần rồi đi mua sắm để tiết kiệm thời gian.
• Lưu ư khi đi ăn ngoài: Các nhà hàng và hàng quán ngày càng có thêm những lựa chọn ăn chay. Tuy nhiên, bạn vẫn nên cẩn trọng đọc menu hoặc đặt câu hỏi cho chủ quán để chắc chắn.
• Nhăn thực phẩm không ghi từ “chay”: Cơ quan Quản lư Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) không quy định việc sử dụng từ “chay” trên nhăn thực phẩm v́ không có định nghĩa chuẩn về những nguyên liệu tạo thành thực phẩm chay.
Bạn cần cẩn trọng xem lại thành phần nếu bao b́ ghi chữ “chay” để biết sản phẩm có phù hợp với chế độ ăn chay của ḿnh hay không.
• Đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày: Bộ Y tế Hoa Kỳ khuyến nghị bạn nên ăn các nhóm thực phẩm khác nhau như rau có màu xanh, các loại rau củ có tinh bột, các loại đậu và hạt, sản phẩm từ đậu nành… Lượng calo được khuyến nghị tiêu thụ hàng ngày là 1.000 đến 3.200 calo.
Việc ăn thực phẩm chay đa dạng sẽ cung cấp cho cơ thể bạn đầy đủ lượng protein chứa chín axit amin thiết yếu giúp hỗ trợ quá tŕnh tiêu hóa, hệ thống miễn dịch, cơ bắp và xương.
• Người không dung nạp gluten nên cẩn trọng: Các loại ngũ cốc đóng vai tṛ quan trọng trong chế độ ăn chay nhưng ngũ cốc thường có chứa nhiều gluten. Nếu có triệu chứng không dung nạp gluten, bạn hăy chọn các loại ngũ cốc là ngô, kiều mạch, diêm mạch, hạt kê, lúa miến và gạo.
Bạn hăy tránh lựa chọn sản phẩm được chế biến tại các cơ sở sản xuất sản phẩm có chứa gluten. Ví dụ yến mạch vốn không có gluten nhưng thường xuyên bị nhiễm lúa ḿ trong quá tŕnh trồng hoặc chế biến.
Cách ăn chay trường đang ngày càng được nhiều người áp dụng. Bạn hăy thử nhiều chế độ ăn chay khác nhau rồi t́m cho ḿnh một chế độ ăn phù hợp và đảm bảo sức khỏe
Ăn chay linh hoạt theo chế độ ăn kiêng flexitarian
Tác giả: Như Vũ
Tham vấn y khoa: BS. Nguyễn Thường Hanh
Ăn chay linh hoạt theo chế độ ăn kiêng flexitarian
Khi áp dụng chế độ ăn kiêng flexitarian, bạn không phải kiêng hoàn toàn thịt mà vẫn có thể tận dụng được các lợi ích khi áp dụng chế độ ăn chay thông thường. Đây là một chế độ ăn chay linh hoạt vừa giúp bạn cải thiện sức khỏe lại vừa mang đến tác động tích cực cho môi trường.
Chế độ ăn kiêng flexitarian là một phong cách ăn uống ưu tiên việc tiêu thụ các thực phẩm từ thực vật nhưng vẫn cho phép bạn dùng các loại thực phẩm từ động vật ở mức độ vừa phải.
So với chế độ ăn chay hoàn toàn, chế độ ăn kiêng flexitarian linh hoạt nên dễ áp dụng hơn. Nếu bạn muốn thêm nhiều loại thực phẩm từ thực vật vào chế độ ăn nhưng không muốn cắt bỏ hoàn toàn thực phẩm từ động vật th́ chế độ ăn flexitarian chính là lựa chọn rất phù hợp.
Chế độ ăn kiêng flexitarian là ǵ?
chế độ ăn kiêng flexitarian
Chế độ ăn kiêng flexitarian do chuyên gia dinh dưỡng Dawn Jackson Blatner tạo ra. Cái tên flexitarian là sự kết hợp của từ flexible (linh hoạt) và vegetarian (chế độ ăn chay). Chế độ ăn kiêng này tuy không phải là ăn chay thuần túy nhưng giúp bạn có được những lợi ích của việc ăn chay mà vẫn có thể thưởng thức các thực phẩm từ động vật ở liều lượng vừa phải.
Chế độ ăn kiêng flexitarian không có quy tắc rơ ràng cũng như không có khuyến nghị về lượng calo và nguyên tố đa lượng bạn nên bổ sung mỗi ngày. Chế độ ăn này dựa trên các nguyên tắc sau đây:
•Hạn chế dùng đường và đồ ngọt.
•Chọn thực phẩm ít qua chế biến nhất.
•Linh hoạt kết hợp thêm thực phẩm từ động vật.
•Tập trung vào protein từ thực vật thay v́ động vật.
•Ăn chủ yếu là trái cây, rau, các loại đậu và ngũ cốc.
Chế độ ăn kiêng flexitarian khá linh hoạt và không hạn chế quá nhiều thực phẩm nên phù hợp cho những người muốn ăn chay nhưng vẫn thích ăn thịt.
Lợi ích của chế độ ăn flexitarian
chế độ ăn kiêng flexitarian
Chế độ ăn kiêng flexitarian có thể mang lại một số lợi ích sức khỏe như sau:
1. Giúp ngừa bệnh tim
Một nghiên cứu trên 45.000 người trưởng thành trong hơn 11 năm cho thấy những người ăn chay có nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn 32% so với những người khác. Điều này có thể do chế độ ăn chay thường giàu chất xơ và chất chống oxy hóa nên sẽ giảm huyết áp và tăng cholesterol tốt.
Một đánh giá 32 nghiên cứu về tác dụng của chế độ ăn chay đối với huyết áp cũng cho thấy những người ăn chay có huyết áp tâm thu trung b́nh thấp hơn người khác. Chế độ ăn kiêng flexitarian chủ yếu dựa trên thực vật nên có thể sẽ có lợi ích tương tự như chế độ ăn chay hoàn toàn.
2. Hỗ trợ giảm cân
Chế độ ăn kiêng flexitarian có thể hỗ trợ bạn giảm cân rất tốt nhờ hạn chế các thực phẩm có lượng calo cao và thực phẩm chế biến sẵn. Thay vào đó, bạn sẽ ăn nhiều thực phẩm từ thực vật có lượng calo thấp và ít qua chế biến. Một số nghiên cứu cũng đă chỉ ra rằng những người áp dụng chế độ ăn uống nhiều thực vật có thể giảm cân nhiều hơn so với những người khác.
Một đánh giá nghiên cứu ở hơn 1.100 người cho thấy những người ăn chay trong 18 tuần đă giảm 2kg so với những người khác. Tuy nhiên, bạn có thể sẽ không giảm cân nhiều khi áp dụng chế độ ăn kiêng flexitarian như khi ăn thuần chay v́ chế độ ăn kiêng này không loại bỏ hoàn toàn thịt.
3. Kiểm soát tiểu đường
Bệnh tiểu đường loại 2 là vấn đề y tế đáng lo toàn cầu. Việc áp dụng chế độ ăn kiêng lành mạnh, đặc biệt là chế độ ăn chủ yếu là thực vật như flexitarian có thể giúp ngăn ngừa và kiểm soát căn bệnh này. Điều này rất có thể là do chế độ ăn uống nhiều thực vật giàu chất xơ, ít chất béo không lành mạnh và ít đường. Hơn nữa, chế độ ăn kiêng flexitarian có thể hỗ trợ giảm cân và từ đó giúp bạn kiểm soát bệnh tiểu đường tốt hơn.
Một nghiên cứu trên hơn 60.000 người cho thấy tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường loại 2 ở những người theo chế độ ăn bán chay hay chế độ ăn flexitarian thấp hơn 1,5%. Những nghiên cứu khác cho thấy những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 có áp dụng chế độ ăn chay có lượng hemoglobin A1c thấp hơn 0,39% so với những bệnh nhân khác.
Những thực phẩm như trái cây, rau củ quả, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu đều chứa các dưỡng chất và chất chống oxy hóa có thể giúp ngăn ngừa ung thư. Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn chay nhiều thực phẩm kể trên có thể giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng.
Một nghiên cứu kéo dài 7 năm về các trường hợp ung thư đại trực tràng ở 78.000 người cho thấy những người theo chế độ ăn bán chay có khả năng mắc loại ung thư này thấp hơn 8% so với những người khác. Điều này cho thấy việc kết hợp nhiều thực phẩm từ thực vật trong chế độ ăn flexitarian có thể giúp giảm nguy cơ ung thư.
5. Tốt cho môi trường
Chế độ ăn flexitarian không những tốt cho sức khỏe mà c̣n giúp bảo vệ môi trường. Việc giảm tiêu thụ thịt có thể góp phần tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.
Một đánh giá khoa học cho thấy việc chuyển từ chế độ ăn b́nh thường sang chế độ ăn flexitarian có thể giảm 7% lượng khí thải nhà kính. Hơn nữa, việc trồng các loại thực vật cũng đ̣i hỏi ít tài nguyên hơn nhiều so với nuôi động vật.
Cách ăn theo chế độ flexitarian
chế độ ăn kiêng flexitarian
Nếu muốn áp dụng chế độ ăn kiêng flexitarian, bạn có thể tham khảo cách chọn thực phẩm sau đây:
Thực phẩm nên ăn
Chế độ ăn flexitarian chú trọng protein thực vật và các thực phẩm ít qua chế biến. Những nhóm chất dinh dưỡng và thực phẩm bạn nên ăn thường xuyên là:
• Thực phẩm giàu protein: đậu nành, đậu phụ, đậu lăng…
•Các loại rau không chứa tinh bột: rau xanh, ớt chuông, đậu xanh, cà rốt, súp lơ trắng…
•Rau có tinh bột: bắp, đậu, khoai lang…
•Trái cây: táo, cam, các loại quả mọng, nho, quả cherry
• Ngũ cốc nguyên hạt: diêm mạch hay kiều mạch
• Chất béo lành mạnh: hạnh nhân, hạt lanh, hạt chia, quả óc chó, hạt điều, quả hồ trăn, bơ đậu phộng, bơ, ô liu, dừa.
•Sữa thực vật: sữa hạnh nhân không đường, sữa dừa, sữa đậu nành…
•Các loại thảo mộc: basil, oregano, bạc hà, húng tây, th́ là, nghệ, gừng…
•Các loại sốt: nước tương ít natri, giấm táo, sốt salsa, mù tạt, sốt cà chua không đường…
•Các đồ uống khác: nước lọc, trà, cà phê.
Chế độ ăn kiêng flexitarian cũng cho phép bạn dùng các thực phẩm từ động vật một cách điều độ. Vậy nên, bạn có thể kết hợp một số thực phẩm sau vào chế độ ăn của ḿnh:
•Trứng
•Các loại thịt
•Thịt gia cầm
•Các sản phẩm từ sữa
•Cá đánh bắt trong tự nhiên
Thực phẩm cần tránh
Bạn cần tránh các loại thực phẩm sau khi áp dụng chế độ ăn kiêng flexitaria:
•Carb tinh chế trong bánh ḿ trắng hay gạo trắng
•Đồ ngọt như nước ngọt, bánh kem, bánh quy, kẹo…
•Các loại thịt đă qua chế biến như thịt xông khói hay xúc xích
•Thức ăn nhanh như khoai tây chiên, bánh ḿ kẹp thịt, sữa lắc…
Lưu ư khi áp dụng chế độ flexitarian
chế độ ăn kiêng flexitarian
Chế độ ăn kiêng flexitarian và các chế độ ăn dựa trên thực vật khác thường rất lành mạnh nếu được tính toán cẩn thận. Tuy nhiên, một số người có nguy cơ bị thiếu hụt chất dinh dưỡng khi cắt giảm thịt và các thực phẩm từ động vật khác.
Những ai áp dụng chế độ flexitarian có thể mắc các t́nh trạng thiếu chất dinh dưỡng sau:
• Sắt và kẽm: Những ai theo chế độ flexitarian dễ thiếu kẽm và sắt hơn v́ đây là những khoáng chất được hấp thụ tốt nhất từ các thực phẩm từ động vật. Tuy nhiên, bạn cũng có thể nạp sắt và kẽm từ hầu hết các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu. Bạn cũng có thể bổ sung thêm vitamin C để cơ thể hấp thu sắt từ các loại thực vật tốt hơn.
• Canxi: Một số người theo chế độ ăn flexitarian có thể sẽ hạn chế sữa nên sẽ cần bổ sung canxi từ thực vật. Các loại thực vật có nhiều canxi bạn có thể tham khảo là cải th́a, rau cải xoăn, cải cầu vồng và hạt mè.
• Vitamin B12: Một đánh giá khoa học cho biết đa số người ăn chay đều có nguy cơ bị thiếu vitamin B12. Thậm chí có tới 62% phụ nữ có thai ăn chay và 90% người cao tuổi ăn chay bị thiếu vitamin B12. Vitamin B12 chỉ được t́m thấy trong các thực phẩm từ động vật. Bạn có thể dùng thêm thực phẩm chức năng bổ sung B12 nếu muốn theo đuổi chế độ flexitarian.
• Axit béo omega-3: Axit béo omega-3 là chất béo tốt mang lại nhiều lợi ích cho tim và năo bộ có nhiều trong các loại cá như cá hồi, cá ngừ, cá thu… Bạn có thể bổ sung axit béo omega-3 thường thấy trong các loại cá béo bằng các thực phẩm từ thực vật như hạt óc chó, hạt chia và hạt lanh.
Chế độ ăn kiêng flexitarian hạn chế tiêu thụ thịt và các thực phẩm từ động vật cũng như tập trung vào các thực phẩm có nguồn gốc thực vật bổ dưỡng. Chế độ ăn này không khắt khe như chế độ ăn chay thuần túy nhưng cũng rất lành mạnh và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, bạn cần chú ư chọn rau củ phù hợp để bổ sung những dưỡng chất ḿnh có thể thiếu khi không bổ sung các thực phẩm từ động vật vào bữa ăn hàng ngày nhé.
Ayurvedic là một chế độ ăn của người Ấn Độ đă xuất hiện từ hàng ngh́n năm. Nhiều người không biết chế độ ăn ayurvedic là ǵ và liệu phương pháp này có thật sự mang lại những lợi ích cho sức khỏe hay không?
Đây là chế độ ăn rất phổ biến v́ không chỉ giúp tăng cường thể chất mà c̣n nâng cao sức khỏe tinh thần của bạn. Để khám phá rơ hơn về ayurvedic và những lợi ích mà phương pháp này mang lại, mời bạn cùng Hello Bacsi t́m hiểu trong bài viết này nhé!
Chế độ ăn ayurvedic là ǵ?
Ayurvedic là chế độ ăn được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của y học Ayurveda và tập trung vào việc cân bằng các loại năng lượng khác nhau trong cơ thể để cải thiện sức khỏe. Không giống như nhiều chế độ ăn khác, ayurvedic đưa ra những gợi ư về chế độ ăn khác nhau cho từng cá nhân riêng biệt.
Hệ thống y học Ayurveda là một hệ điều trị toàn diện tập trung vào việc thúc đẩy sự cân bằng giữa thể chất và tinh thần của bạn. Theo hệ thống này, năm nguyên tố tạo nên vũ trụ bao gồm: vayu (khí), jala (thủy), akash (trời), teja (hỏa) và prithvi (thổ).
Người ta tin rằng, năm yếu tố này sẽ tạo thành ba loại năng lượng khác nhau lưu thông trong cơ thể, gọi là dosha. Mỗi dosha chịu trách nhiệm cho các chức năng sinh lư cụ thể. Ba dosha này là pitta, vata và kapha. Dosha pitta có vai tṛ kiểm soát sự đói, khát và nhiệt độ cơ thể. Trong khi đó, dosha vata duy tŕ sự cân bằng điện phân và chuyển động của con người c̣n dosha kapha thúc đẩy các chức năng khớp.
Chế độ ăn ayurvedic tác dụng dựa trên việc xác định dosha chiếm ưu thế trong cơ thể bạn và lựa chọn các loại thực phẩm phù hợp để thúc đẩy sự cân bằng giữa cả ba doshas.
Những tác dụng của chế độ ăn Ayurvedic là ǵ?
Chế độ ăn ayurvedic đưa ra những kế hoạch ăn uống có thời gian, phương pháp cũng như thực đơn cụ thể phù hợp với từng cơ thể riêng biệt. Dưới đây là một số đặc điểm chính của mỗi dosha để giúp bạn xác định xem ḿnh thuộc nhóm dosha nào:
•Pitta (hỏa + thủy): Thông minh, chăm chỉ và quyết đoán. Những người thiên về yếu tố dosha này thường có cấu trúc thể chất trung b́nh, nóng tính và có thể bị mắc các chứng bệnh như khó tiêu, bệnh tim hoặc huyết áp cao.
•Vata (khí + trời): Sáng tạo, tràn đầy năng lượng và hoạt bát. Những người có dosha này thường gầy với khung xương nhẹ. Họ có thể gặp vài vấn đề về tiêu hóa, mệt mỏi hoặc lo lắng khi mất cân bằng.
•Kapha (thổ + thủy): B́nh tĩnh bẩm sinh, trầm ổn và trung thành. Những người có yếu tố dosha kapha thường có tạng người chắc chắn hơn và có thể có vấn đề với cân nặng, hen suyễn, trầm cảm hoặc tiểu đường.
Theo chế độ ăn này, việc xác định xem bản thân thuộc nhóm dosha nào giúp bạn chọn được loại thực phẩm phù hợp để thúc đẩy sự cân bằng bên trong cơ thể bạn.
Ví dụ, những người thuộc nhóm dosha pitta nên ăn những thực phẩm có tính mát và cung cấp năng lượng, hạn chế đồ ăn cay nóng và các loại hạt. Trong khi đó, người trong nhóm dosha vata ưa thích các loại thực phẩm ấm, mềm và được trồng bằng đất. Ngược lại, họ cần hạn chế các loại trái cây khô, cây cỏ có vị đắng và rau sống. Cuối cùng, dosha kapha hạn chế tiêu thụ những loại thực phẩm khó tiêu như ngũ cốc, các loại hạt, dầu có vị trái cây, rau và các loại đậu.
Thịt đỏ, chất làm ngọt nhân tạo và các thực phẩm đóng hộp cần được hạn chế trong chế độ ăn của cả ba nhóm dosha. Bên cạnh đó, chế độ ăn ayurvedic khuyến khích mọi người nên ăn những loại thực phẩm tốt cho sức khỏe như rau xanh và trái cây.
Lợi ích của chế độ ăn ayurvedic đối với sức khỏe là ǵ?
Ayurvedic là ǵ 2
Dưới đây là vài lợi ích tiềm năng mà chế độ ăn Ayurvedic đem lại:
Khuyến khích ăn nhiều thực phẩm toàn phần
Chế độ ăn ayurvedic đưa ra những loại thực phẩm cụ thể phù hợp cho từng dosha. Tuy nhiên, chế độ ăn này nh́n chung khuyến khích bạn nên ăn các loại thực phẩm toàn phần như trái cây, rau, ngũ cốc và các loại đậu. Đây đều là những loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng có lợi cho cơ thể.
Phương pháp này cũng giúp bạn hạn chế tiêu thụ thức ăn chế biến sẵn. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn có thể dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư, thậm chí là tử vong. Do đó, chế độ ăn ayurvedic có thể giúp tăng cường sức khỏe và bảo vệ bạn khỏi những căn bệnh mạn tính nguy hiểm.
Chế độ ăn ayurvedic thường tập trung vào những loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, v́ vậy chúng cũng có thể giúp bạn giảm cân.
Một nghiên cứu trên 200 người thuộc nhóm dosha pitta và kapha cho thấy rằng việc ăn uống theo chế độ ayurvedic trong ba tháng có thể giúp giảm cân đáng kể. Những người này ban đầu thường có xu hướng nặng cân hơn người thuộc nhóm dosha vata.
Một nghiên cứu nhỏ khác cho thấy việc tuân thủ theo chế độ ăn ayurvedic và tham gia các lớp yoga có thể giúp bạn giảm trung b́nh khoảng 6kg chỉ trong 9 tháng.
Mặc dù các nghiên cứu về tác dụng giảm cân của ayurvedic c̣n hạn chếnhưng thực tế là tác dụng này vẫn được ghi nhận.
Thúc đẩy chánh niệm
Ngoài những thực phẩm bạn tiêu thụ, chánh niệm là một phần quan trọng khác của chế độ ăn ayurvedic. Chánh niệm liên quan mật thiết đến việc chú tâm đến cảm giác hiện tại của bạn.
Đặc biệt, ăn uống chánh niệm nhấn mạnh đến việc giảm thiểu các phiền nhiễu trong bữa ăn để bạn có thể tập trung hoàn toàn vào hương vị, kết cấu cũng như mùi vị của món ăn.
Theo một nghiên cứu nhỏ trên 10 người, thực hành ăn uống chánh niệm giúp giảm trọng lượng cơ thể, trầm cảm, căng thẳng và rối loạn ăn uống. Việc ăn uống chánh niệm cũng có thể tăng cường khả năng tự kiểm soát bản thân và thúc đẩy sự liên kết của cơ thể với thực phẩm.
Những hạn chế của chế độ ăn ayurvedic
Mặc dù chế độ ăn ayurvedic mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng chế độ ăn này cũng tiềm ẩn những hạn chế nhất định. Dưới đây là một vài nhược điểm của ayurvedic:
Gây bối rối và nhầm lẫn
Một trong những hạn chế chính của chế độ ăn ayurvedic là dễ gây nhầm lẫn và khó theo dơi cho người ăn. Sở dĩ xảy ra việc này xảy ra là v́ ayurvedic không chỉ quy định những loại thực phẩm cụ thể mà mỗi nhóm dosha nên ăn mà c̣n quy định cả về thời gian, tần suất và lượng thực phẩm mà bạn nên tiêu thụ mỗi ngày. Không những vậy, danh sách thực phẩm mà bạn có thể ăn và nên tránh có thể thay đổi tùy theo mùa trong năm. Cũng chính v́ lư do này mà một số người mới bắt đầu ăn theo chế độ ayurvedic cảm thấy bối rối.
Khiến bạn cảm thấy quá g̣ bó
Trong chế độ ăn ayurvedic, có danh sách những loại thực phẩm mà bạn nên ăn hoặc tránh ăn tùy thuộc vào từng loại dosha riêng. Chính v́ vậy, có một số loại thực phẩm tốt cho sức khỏe lại bị loại khỏi chế độ ăn v́ được cho là gây ra gánh nặng cho cơ thể và không phù hợp với loại dosha của bạn.
Thịt đỏ hoặc thực phẩm chế biến sẵn cũng bị loại khỏi chế độ ăn. Bạn có thể phải thay đổi chế độ ăn uống hiện tại của bản thân rất nhiều và điều này làm bạn khó thích ứng với chế độ ăn mới ngay lập tức.
Thực tế là chế độ ăn ayurvedic có thể khiến bạn cảm thấy g̣ bó hơn các chế độ ăn khác, đôi lúc có thể gây khó khăn cho bạn trong việc tuân thủ chế độ ăn này một thời gian dài.
Khó xác định nhóm dosha của bản thân một cách chính xác
Chế độ ăn này được xây dựng dựa trên việc xác định yếu tố dosha chiếm ưu thế trong cơ thể bạn căn cứ vào tập hợp các đặc điểm thể chất và tính cách của bạn, từ đó chọn ra những loại thực phẩm phù hợp giúp thúc đẩy các dosha đó.
Mặc dù có rất nhiều phương pháp giúp xác định xem bạn thuộc nhóm dosha nào nhưng những cách này thường không đảm bảo độ chính xác hoàn toàn. Chế độ ăn ayurvedic của mỗi người được xây dựng và điều chỉnh tùy vào nhóm dosha của người đó. V́ vậy, việc xác định sai nhóm dosha có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chế độ ăn cũng như sức khỏe của bạn.
Thêm vào đó, hiện tại vẫn chưa có bằng chứng cụ thể nào củng cố cho khái niệm dosha hoặc những nhận định về mối liên hệ giữa tính cách và loại thực phẩm mà bạn nên ăn hoặc nên tránh. Do đó, lợi ích của phương pháp ăn kiêng ayurvedic không rơ ràng, ngay cả khi bạn đă xác định chính xác dosha của ḿnh.
Những loại thực phẩm bạn nên ăn dựa trên chế độ ayurvedic
Ayurvedic là ǵ 1
Trong hệ thống y học Ayurveda, thực phẩm được phân loại dựa trên năng lượng chúng cung cấp và cách chúng ảnh hưởng đến cơ thể bạn. Điều này giúp xác định danh sách các loại thực phẩm phù hợp cho mỗi dosha.
Dưới đây là một số thực phẩm bạn nên ăn dựa trên dosha cụ thể của bạn.
Pitta
•Protein: lượng nhỏ thịt gia cầm, ḷng trắng trứng, đậu phụ
•Chế phẩm từ sữa: sữa, bơ thanh lọc (ghee), bơ
•Hoa quả: hoa quả ngọt, chín hoàn toàn như cam, lê, dứa, chuối, dưa hấu và xoài
•Rau: rau có vị ngọt hoặc đắng, bao gồm bắp cải, súp lơ, cần tây, dưa leo, bí xanh, rau xanh, khoai lang, cà rốt, bí, và cải Brussel.
•Đậu: đậu gà, đậu lăng, đậu xanh, đậu lima, đậu đen, đậu tây
•Ngũ cốc: lúa mạch, yến mạch, gạo basmati, lúa ḿ
•Hạt: một lượng nhỏ hạt bí, hạt lanh, hạt hướng dương…
•Rau thơm và gia vị: một lượng nhỏ hạt tiêu đen, nghệ, quế, ng̣,
Vata
•Protein: lượng nhỏ thịt gia cầm, hải sản, đậu phụ
•Chế phẩm từ sữa: sữa, bơ, sữa chua, phô mai, bơ thanh lọc (ghee)
•Hoa quả: hoa quả ngọt, chín hoàn toàn chẳng hạn như chuối, việt quất, dâu tây, bưởi, xoài, đào và mận
•Rau: rau đă nấu chín, bao gồm củ dền, khoai lang, khoai tây, hành tây, củ cải, cà rốt và đậu que
•Đậu: đậu gà, đậu lăng, đậu xanh
•Ngũ cốc: yến mạch chín, cơm
•Hạt: bất kỳ loại hạt nào, có thể là hạnh nhân, quả óc chó, hạt dẻ cười, hạt chia, hạt lanh và hạt hướng dương
•Rau thơm và gia vị: Bạch đậu khấu, gừng, th́ là, húng quế, đinh hương, kinh giới, húng tây, hạt tiêu đen.
Kapha
•Protein: lượng nhỏ thịt gia cầm, hải sản, ḷng trắng trứng
•Chế phẩm làm từ sữa: sữa tách kem, sữa dê, sữa đậu nành
•Hoa quả: táo, việt quất, lê, lựu, cherry và các loại trái cây khô như nho khô, sung và mận
•Rau: măng tây, rau xanh, hành tây, khoai tây, nấm, củ cải, đậu bắp
•Đậu: bất kỳ loại nào, có thể là đậu đen, đậu gà, đậu lăng và đậu trắng
•Ngũ cốc: yến mạch, lúa mạch đen, kiều mạch, lúa mạch, ngô, kê
•Hạt: một lượng nhỏ hạt bí, hạt hướng dương, hạt lanh
•Rau thơm và gia vị: bao gồm th́ là, hạt tiêu đen, nghệ, gừng, quế, húng quế, kinh giới và húng
Thực phẩm cần tránh ăn cho người theo chế độ ayurvedic
Dưới đây là một số thực phẩm bạn nên hạn chế ăn hoặc tránh dựa trên dosha của bạn.
Pitta
•Protein: thịt đỏ, hải sản, ḷng đỏ trứng
•Chế phẩm từ sữa: kem chua, phô mai, sữa lên men (buttermilk)
•Hoa quả: trái cây chua hoặc chưa chín, chẳng hạn như nho, mơ, đu đủ, bưởi và cherry chua
•Rau: ớt, củ cải đường, cà chua, hành tây, cà tím
•Ngũ cốc: gạo lứt, kê, ngô, lúa mạch đen
•Hạt: hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng, hạt thông, hạt dẻ cười, quả óc chó, mè
•Rau thơm và gia vị: tất cả gia vị không được kể ở trên
Vata
•Protein: thịt đỏ
•Hoa quả: trái cây khô, chưa chín hoặc c̣n xanh, chẳng hạn như nho khô, nam việt quất (cranberry), lựu và lê
•Rau: bất kỳ loại rau sống nào, ngoài ra c̣n có bông cải xanh nấu chín, bắp cải, súp lơ, nấm, khoai tây và cà chua
•Đậu: các loại đậu như đậu đen, đậu tây và đậu hải quân (navy beans)
•Ngũ cốc: kiều mạch, lúa mạch, lúa mạch đen, lúa ḿ, ngô, diêm mạch, hạt kê
•Rau thơm và gia vị: rau thơm có vị đắng hoặc chứa chất làm săn se như rau mùi tây, húng tây và hạt rau mùi
Chế độ ăn ayurvedic là một kế hoạch ăn uống dựa trên các nguyên tắc của hệ thống y học Ayurveda, một h́nh thức của y học cổ truyền có từ hàng ngh́n năm trước. Chế độ ăn này được xây dựng dựa trên những loại thực phẩm nên ăn và hạn chế ăn dựa trên từng loại dosha hoặc từng thể trạng cơ thể riêng biệt. Nhiều người tin rằng chế độ ăn này giúp giảm cân và củng cố sức khỏe tinh thần của bạn
Tuy nhiên, chế độ ăn này có thể gây bối rối và làm người ăn cảm thấy g̣ bó, phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như tính cách, thể trạng cũng như cơ thể bạn. Thêm vào đó, chưa có nhiều nghiên cứu sâu về chế độ ăn ayurvedic. Hy vọng những thông tin trong bài viết này đă phần nào giúp bạn trả lời câu hỏi chế độ ăn ayurvedic là ǵ và tác dụng của nó đối với sức khỏe như thế nào.
Ung thư lưỡi có dấu hiệu bệnh, nguyên nhân, cách chuẩn đoán, điều trị và pḥng ngừa khác biệt.
Dấu hiệu bệnh
Ung thư lưỡi là ung thư phát triển ở phần phía trước của lưỡi, trong khi nếu ung thư phát triển ở phần phía sau lưỡi (gốc lưỡi) là ung thư miệng hầu.
Loại ung thư lưỡi phổ biến nhất là loại ung thư tế bào biểu mô vảy. Tế bào biểu mô vảy mỏng, dẹt nằm trên bề mặt của da và lưỡi, ở lớp niêm mạc của hệ tiêu hóa và hệ hô hấp, và ở niêm mạc miệng, họng.
Các triệu chứng của ung thư lưỡi là: Lưỡi rất đau, nhiều vết loét, đau hàm hoặc họng, đau khi nuốt, cảm giác vướng mắc ở họng, lưỡi hoặc hàm bị cứng, nhai hoặc nuốt đồ ăn khó khăn.
Người bị ung thư lưỡi có thể thấy các mảng đỏ hoặc trắng bất thường ở miệng, lưỡi. (Ảnh minh họa)
Người bị ung thư lưỡi có thể thấy các mảng đỏ hoặc trắng bất thường ở miệng, lưỡi. (Ảnh minh họa)
Ngoài ra, người bị ung thư lưỡi có thể thấy các mảng đỏ hoặc trắng ở niêm mạc miệng hoặc lưỡi, mất cảm giác một khu vực trong miệng, chảy máu lưỡi không có lí do, những khối bất thường trên lưỡi không tự biến mất.
Các triệu chứng của ung thư lưỡi cũng tương tự như các triệu chứng của ung thư vùng miệng khác. Ở giai đoạn sớm chúng có thể không có triệu chứng. Nếu các triệu chứng trên xuất hiện cũng chưa chắc chắn bạn đă bị ung thư lưỡi, hoặc có bị ung thư nhưng là một loại ung thư vùng miệng khác.
Nguyên nhân gây bệnh
Nguyên nhân gây ung thư lưỡi hiện vẫn chưa được nghiên cứu rơ. Tuy nhiên một số yếu tố nguy cơ có thể khiến nguy cơ mắc ung thư tăng lên như: hút thuốc lá, uống nhiều rượu, chế độ ăn không cân bằng (ít hoa quả, rau xanh, nhiều thịt đỏ, thực phẩm chế biến), nhiễm virus gây u nhú ở người (human papillomavirus - HPV), tiền sử gia đ́nh có người bị ung thư lưỡi hoặc vùng miệng.
Những bệnh nhân đă từng bị ung thư trước đây, đặc biệt là ung thư tế bào biểu mô vảy ở vị trí khác có nguy cơ mắc ung thư lưỡi cao hơn.
Nam giới từ 50 tuổi trở lên là nhóm đối tượng có nguy cơ cao nhất. Những người vừa hút thuốc lá vừa nghiện rượu đối mặt nguy cơ cao hơn 15 lần so với những người khác.
Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm: bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD), hay nhai trầu, phơi nhiễm với một số chất như amiăng, acid sulfuric, và formaldehyde. Việc vệ sinh răng miệng kém hoặc dùng răng giả kích thước không phù hợp gây tổn thương lâu dài cũng là nguyên nhân gây ung thư lưỡi.
Chẩn đoán bệnh
Những người nghi ngờ ḿnh có thể mắc ung thư lưỡi nên đi khám càng sớm càng tốt. Để xác định, bác sĩ sẽ khai thác tiền sử bản thân, tiền sử gia đ́nh, thăm khám vùng miệng và lưỡi, thăm khám các hạch, và nếu cần có thể chỉ định tiến hành sinh thiết. Nếu kết quả sinh thiết xác nhận có ung thư, bác sĩ có thể chỉ định làm thêm chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ để xem ung thư đă di căn hay chưa.
Ung thư lưỡi có thể điều trị được và tiên lượng sẽ tốt hơn đối với những người được phát hiện sớm. Những người chưa có di căn sẽ có tỉ lệ sống sót cao hơn. Tỉ lệ sống sót sau 5 năm là 78% khi chưa có di căn, và 36% khi đă di căn.
Ung thư lưỡi được điều trị bằng cách phẫu thuật, hóa trị, xạ trị... (Ảnh minh họa)
Ung thư lưỡi được điều trị bằng cách phẫu thuật, hóa trị, xạ trị... (Ảnh minh họa)
Cách pḥng ngừa
Không có cách nào ngăn ngừa hoàn toàn ung thư lưỡi phát triển. Tuy nhiên nếu phát hiện thấy bất kỳ dấu hiệu nào, bạn nên đi khám càng sớm càng tốt. Phát hiện càng sớm, điều trị càng sớm, kết quả mang lại càng cao, tiên lượng càng tốt.
Để giảm thiểu nguy cơ mắcung thư lưỡi, có thể thay đổi một số hành vi lối sống như: bỏ hút thuốc lá, tránh nhai trầu, bỏ hoàn toàn, hoặc hạn chế lượng rượu uống vào, chế độ ăn cân bằng, lành mạnh, nhiều rau xanh, hoa quả, vệ sinh răng miệng tốt, tiêm pḥng HPV, sử dụng màng chắn khi quan hệ t́nh dục bằng miệng.
Cách điều trị
Thông thường bệnh nhân mắc ung thư lưỡi cần trải qua phẫu thuật để loại bỏ phần mô ung thư. Trường hợp không phức tạp, khối u nhỏ, bệnh nhân có thể chỉ cần một lần phẫu thuật. Nếu có khối u lớn, hoặc di căn rộng, ca phẫu thuật sẽ phức tạp hơn, phẫu thuật nhiều lần hoặc cắt bỏ một phần lưỡi. Sau phẫu thuật, khả năng nói, thở, ăn và nuốt có thể bị ảnh hưởng. Ngoài ra, bệnh nhân có thể cần thêm hóa trị hoặc xạ trị để loại bỏ tối đa những tế bào ung thư c̣n sót lại.
Triệu chứng, cách chẩn đoán, điều trị và cách pḥng bệnh là 4 điều cần biết về ung thư môi.
Các triệu chứng của ung thư môi
Xuất hiện các vết loét khó lành là triệu chứng thường thấy. Thông thường, những vết loét trên môi thường có dạng cục, mảng trắng ở quanh môi hoặc những vị trí gần môi xung quanh miệng. Nó có thể cảnh báo bệnh ung thư nếu kéo dài trên 2 tuần không khỏi dù đă sử dụng thuốc và các biện pháp điều trị khác, dễ gây cảm giác đau đớn và khiến người bệnh khó khăn khi nhai, nuốt.
Người ung thư môi cũng có thể thấy xuất hiện khối u. Những khối u này không chỉ xuất hiện trên môi mà c̣n có thể h́nh thành ở bất kỳ vị trí nào trong khoang miệng, cổ họng. V́ vậy, nếu sờ thấy hoặc cảm nhận hay nh́n thấy khối u ở môi hay khoang miệng, bạn nên sớm đi bệnh viện kiểm tra sinh thiết để phát hiện sớm bệnh ung thư môi.
Thay đổi màu sắc da trên môi khi các tế bào ung thư môi phát triển th́ vùng da môi có thể chuyển sang màu nhợt hơn hoặc đen sạm lại. Da môi có thể chuyển sang dạng thô dày hoặc xơ cứng, thậm chí có triệu chứng chảy máu ở vết loét hoặc tại vết loét không lành trên môi.
Có cảm giác tê đau, ngứa hoặc những cảm giác bất thường trên môi không rơ lư do cũng có thể là nguyên nhân cảnh báo bệnh ung thư môi.
Triệu chứng của bệnh ung thư môi không chỉ xuất hiện ở môi mà c̣n có thể bắt gặp ở những vị trí khác nhau trên cơ thể như sưng hàm, sưng hạch, sụt cân không rơ nguyên nhân.
Khi bị ung thư môi, người bệnh thường thấy các vết loét lâu lành, khối u, cảm giác đau ngứa, khó chịu. (Ảnh minh họa)
Khi bị ung thư môi, người bệnh thường thấy các vết loét lâu lành, khối u, cảm giác đau ngứa, khó chịu. (Ảnh minh họa)
Chẩn đoán ung thư môi
Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng tại môi và các phần khác của miệng để phát hiện những tổn thương bất thường. Bác sỹ cũng sẽ hỏi bạn về: Tiền sử bệnh, tiền sử hút thuốc và uống rượu, quá tŕnh điều trị trước kia, tiền sử bệnh của gia đ́nh, các loại thuốc bạn đang sử dụng.
Nếu nghi ngờ ung thư môi, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện thủ thuật sinh thiết để xác nhận chẩn đoán. Trong trường hợp xác nhận là ung thư môi, bạn sẽ cần thực hiện một loạt các xét nghiệm khác để xác định giai đoạn tiến triển của bệnh, xem bệnh đă di căn đến các cơ quan khác hay chưa.
Các xét nghiệm có thể thực hiện là: chụp cắt lớp CT, chụp phổ cộng hưởng từ MRI, chụp cắt lớp bằng positron (PET), chụp X-quang ngực, đo công thức máu hoặc nội soi.
Phương pháp điều trị ung thư môi
Phẫu thuật, xạ trị, hóa trị là một vài phương pháp điều trị được áp dụng đối với ung thư môi. Một số lựa chọn khác bao gồm miễn dịch trị liệu và trị liệu gen.
Cũng như các bệnh ung thư khác, điều trị ung thư môi phụ thuộc vào giai đoạn tiến triển của bệnh (bao gồm cả kích thước khối u) và sức khỏe của người bệnh.
Nếu khối u nhỏ th́ có thể phẫu thuật để loại bỏ. Nếu khối u lớn hay ở giai đoạn muộn, xạ trị và hóa trị có thể được sử dụng để làm thu nhỏ khối u trước khi phẫu thuật để giảm tái phát.
Pḥng bệnh ung thư môi
Ung thư môi có thể pḥng tránh được bằng cách tránh hút các loại thuốc lá, hạn chế tiêu thụ quá nhiều rượu, hạn chế tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời, đặc biệt không nên sử dụng giường tắm nắng.
Theo Viện nghiên cứu răng hàm mặt quốc gia (National Institute of Dental and Craniofacial Research), hầu hết các trường hợp bị mắc ung thư môi đều có liên quan đến nghiện rượu và nghiện thuốc lá nặng. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời cũng là một yếu tố nguy cơ hàng đầu, đặc biệt với những người thường xuyên phải làm việc ngoài trời. V́ vậy, bỏ thuốc lá trước khi điều trị có thể giúp cải thiện kết quả.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
