Lực lượng quân sự của Nhật Bản đang tiếp tục phát triển sức mạnh của riêng mình, trong bối cảnh quan hệ ngoại giao giữa Nhật và Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Một cuộc tập trận quân sự của Nhật Bản.
Đã từ rất lâu, lực lượng quân sự Nhật Bản là một ví dụ của sự mâu thuẫn. Mặc dù Nhật Bản là một trong những nước đầu tư vào quân sự cao nhất thế giới (đạt gần 50 tỷ USD vào năm 2013), hiến pháp nước này đặc biệt cấm các hoạt động gây chiến (kể cả việc bảo dưỡng khí tài trên bộ, trên biển và trên không).
Tuy nhiên, vào tháng 7 năm nay, nội các của Thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã phê chuẩn sự diễn giải lại Điều 9 trong Hiến pháp, cho phép đất nước này có thể viện trợ một đồng minh khi bị tấn công.
Nhật Bản đã dành một khoản tương đương 1% GDP vào quốc phòng, con số này có thể tăng lên sau một thập kỷ giữ nguyên. Năm ngoái, nội các của Thủ tướng Abe đã đồng ý kế hoạch chi tiêu kéo dài 5 năm nhằm thay thế khí tài quân sự hiện tại, gồm việc mua 3 máy bay do thám, phi cơ tàng hình, 52 tàu đổ bộ, 28 máy bay chiến đấu thế hệ 5 (F-35) và 17 trực thăng Osprey.
Tổng chi phí của kế hoạch này dự kiến đạt từ 232 đến 240 tỷ USD.
Bên cạnh việc mua các sản phẩm bên ngoài, Nhật Bản đã tiến hành phát triển phi cơ chiến đấu của riêng mình. Máy bay ATD-X được coi là một loại phi cơ tàng hình rất mạnh có thể triển khai nhằm tự vệ khỏi những cuộc tấn công của máy bay thế hệ thứ năm của Trung Quốc hay Nga.
Bộ Quốc phòng Nhật Bản dự định sẽ dùng kết quả nghiên cứu chế tạo máy bay ATD-X làm bàn đạp để phát triển phi cơ thế hệ thứ 6 được thiết kế chuyên để chống máy bay tàng hình.
Nhật Bản cũng muốn mở rộng hạm đội tàu ngầm, nâng từ 16 lên 24 chiếc, loại vũ khí mà Nhật có nhiều kinh nghiệm tác chiến. Tạp chí National Interest giải thích rằng Nhật neo đậu tàu ngầm “ở những tuyến xâm lược chính vào Nhật Bản. Những bến tàu này đã có từ thời Chiến tranh Lạnh, khi Nhật tin rằng Liên Xô có thể xâm lược nếu chiến tranh nổ ra”.
Cộng tác viên của BBC tại Tokyo đồng ý rằng quân đội Nhật đã từng là lực lượng phòng vệ chính chống lại những mối đe dọa từ Liên Xô, “họ được lập ra từ những ngày Chiến tranh Lạnh nhằm bảo vệ khỏi nguy cơ xâm lược của Nga ở phía Bắc”.
Lực lượng Bộ binh Tự vệ Nhật Bản đang diễn tập chiến đấu.
Hiện mối đe dọa mới của Nhật Bản là Trung Quốc, một đất nước mà Nhật Bản chưa từng có mối quan hệ ngoại giao bền vững kể từ cuộc xâm lược vào thời Phát xít Nhật trước và trong Thế chiến II. Bên cạnh đó, sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã mang lại cho nước này ngân sách quốc phòng khổng lồ, đang gia tăng nhanh chóng kể từ năm 2000 (hiện đã lên đến 132 tỷ USD).
Vào năm 2010, tranh chấp lãnh thổ vùng đảo Senkaku (Điếu Ngư) khiến quan hệ Nhật và Trung Quốc trở nên căng thẳng.
Trược cuộc họp thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) vừa qua tại Bắc Kinh, dù hai nguyên thủ quốc gia bắt tay nhau hờ hững trước camera, Thủ tướng Nhật Bản ít nhất đã để ngỏ việc đàm phán với Trung Quốc về chủ quyền lãnh thổ.
Tuy vậy, một cuộc xung đột vũ trang trong vùng tranh chấp vẫn là điều có thể xảy ra.
Gordon Arthur, một phóng viên chuyên về Quốc phòng vùng Châu Á – Thái Bình Dương, trả lời báo Business Insider rằng: "Tại những điểm nóng ở khu vực, đâu là điểm chung lớn nhất? Đó là Trung Quốc. Tôi nghĩ họ đã trở nên mạnh bạo hơn dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình, cho nên rất có thể một sự kiện không may hay leo thang căng thẳng có thể xảy ra".
Đó chính là nguyên nhân Nhật Bản đã đặt những ưu tiên quân sự mới và bắt đầu phát triển khả năng tấn công trên bộ và dưới nước, và hiện đã có một trạm radar ở tây nam Nhật Bản.
Một báo cáo Bộ Quốc phòng Nhật Bản ghi rằng: "Để đề phòng nhiều tình huống bất ngờ, việc phản ứng hiệu quả và giảm thiểu thiệt hại bằng cách nắm được ưu thế trên biển và trên không là cần thiết".
Cùng với việc chi tiêu quân sự, đất nước đang thiết lập mối quan hệ đồng minh với các nước khác trong khu vực và củng cố quan hệ lâu dài vốn có với Mỹ.
Steven Herman, trưởng phân nhánh Đài Tiếng nói Hoa Kỳ ở Bangkok cho biết: "Anh không thể coi lực lượng quân sự Nhật Bản chỉ gồm toàn quân Nhật. Bất cứ những gì họ có để nhằm hỗ trợ Lực lượng Tự vệ Nhật Bản, tất cả những thứ ấy đều có bàn tay của Mỹ đứng sau chúng".
Một trong những công thức gây ra chiến tranh thế giới, đó là những tranh chấp nhỏ giữa những nước được hỗ trợ bởi những đồng minh hùng mạnh. Một luận văn tiến sĩ tại một trường quân đội Trung Quốc viết rằng "rất có thể sẽ có chiến tranh thế giới lần thứ ba chiến đầu vì chủ quyền lãnh hải". Bản thân ông Shinzo Abe cũng đã so sánh quan hệ giữa Nhật và Trung Quốc với Anh và Đức trước Thế chiến I.
Khả năng về một cuộc chiến tranh vẫn chưa chấm dứt. Cộng đồng Nhật Bản phần lớn vẫn không muốn chiến tranh. Trong một cuộc khảo sát vào năm 2013, 56% dân số Nhật nói rằng họ phản đối bất kỳ hoạt động quân sự nào của đất nước ngoại trừ quốc phòng, tuy nhiên một xu hướng chấp nhận hành động quân sự táo bạo hơn đang dần xuất hiện.
Căng thẳng giữa Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đang trở nên nghiêm trọng hơn cả những năm 80, khi những vết thương có từ Thế chiến thứ II vẫn còn chưa phai. Steven Herman nói rằng "những gì chúng ta thấy là những giọng nói ngày một quyết liệt hơn giữa các nước", và giọng nói cổ vũ cho sự cảm thông lẫn nhau "đang bị chà đạp nhiều hơn so với trước đây".
Theo Anh Tuấn/Infonet
