Anh 'xoay trục' châu Á hậu Brexit

Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trở thành trọng tâm trong chính sách an ninh, quốc phòng, đối ngoại lớn nhất của Anh kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Thủ tướng Anh Boris Johnson hôm qua công bố trước quốc hội tài liệu có tên "Nước Anh toàn cầu trong kỷ nguyên cạnh tranh", vạch ra các chính sách an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước thời hậu Brexit, nhằm xác định vị thế của nước này trong một trật tự quốc tế dựa trên luật pháp, hợp tác và thương mại tự do.

"Mục đích lớn lao của bản đánh giá chính sách toàn diện nhất kể từ Chiến tranh Lạnh này là làm cho nước Anh mạnh mẽ hơn, an toàn hơn và thịnh vượng hơn, đồng thời bảo vệ các giá trị của chúng ta. Nó vạch ra cách chúng ta sẽ thúc đẩy các liên minh, củng cố năng lực, tìm ra những con đường đạt được giải pháp mới, ôn lại nghệ thuật cạnh tranh với các quốc gia có giá trị đối lập", Johnson giải thích.

Mở đầu bản đánh giá, Johnson tuyên bố Anh, quốc gia chính thức rời Liên minh châu Âu (EU) năm ngoái, sẽ hướng đến "các mối quan hệ mang tính xây dựng và hiệu quả" với những thành viên của khối. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng thỏa thuận Brexit giúp London "tự do làm những điều khác biệt và tốt hơn, cả về kinh tế và chính trị".

Báo cáo xác định khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, bao gồm các cường quốc châu Á như Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc, cùng những nền kinh tế mới nổi như Indonesia và Việt Nam, đóng vai trò "quan trọng" đối với nền kinh tế, an ninh và tham vọng toàn cầu của Anh. Theo báo cáo, Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương được Anh xác định "ngày càng là trung tâm địa chính trị của thế giới".


Ngoại trưởng Anh Dominic Raab (trái) trong cuộc gặp với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại New Delhi hồi tháng 12/2020. Ảnh: Twitter/Narendra Modi.

Minh chứng cho nỗ lực xoay trục về châu Á của Anh là kế hoạch thăm Ấn Độ vào cuối tháng 4 của Johnson, trong chuyến công du quốc tế lớn đầu tiên của Thủ tướng Anh hậu Brexit. Tháng trước, Anh cũng nộp đơn gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

"Việc tham gia CPTPP sẽ tạo cơ hội to lớn cho các doanh nghiệp Anh, vốn không còn là một phần của EU, và làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa chúng tôi với một số thị trường phát triển nhanh nhất trên thế giới", Bộ trưởng Thương mại Anh Liz Truss hôm 30/1 cho hay.

CPTPP được ký kết năm 2018, gồm 11 nước thành viên là Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, Singapore, New Zealand, Peru và Việt Nam. Anh đã nghiên cứu khả năng gia nhập CPTPP từ đầu năm 2018, nhằm kích thích xuất khẩu hậu Brexit.

Bên cạnh đó, Anh còn nộp đơn để trở thành đối tác của ASEAN. Usana Berananda, Vụ trưởng Vụ các vấn đề ASEAN thuộc Bộ Ngoại giao Thái Lan, cho biết ASEAN hoan nghênh việc Anh xem xét khả năng tham gia Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), thỏa thuận thương mại giữa Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và ASEAN.

"Chúng tôi đang theo đuổi các thỏa thuận thương mại từ Australia đến Mỹ và trên toàn thế giới, đặc biệt tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, một thị trường tăng trưởng vô cùng mạnh mẽ trong tương lai", Ngoại trưởng Anh Dominic Raab cho biết hồi tháng 12/2020.

Mục tiêu mở rộng tầm ảnh hưởng tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của London còn nhằm kiềm chế sự trỗi dậy của Bắc Kinh. "Rõ ràng Trung Quốc sẽ đặt ra thách thức to lớn đối với một xã hội cởi mở như chúng ta. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn sẽ hợp tác cùng họ trong những lĩnh vực phù hợp với các giá trị và lợi ích", Johnson cho hay.

Mặc dù bị Trung Quốc lấn lướt cả về kinh tế và quân sự, Anh, nền kinh tế lớn thứ 6 thế giới, vẫn tin rằng thông qua quyền lực mềm và những liên minh chiến lược, họ có thể góp phần thuyết phục Bắc Kinh tuân theo các quy tắc của một hệ thống quốc tế mới và năng động hơn.

Không chỉ Anh, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Tương tự, EU hy vọng thúc đẩy quan hệ sâu sắc hơn với các quốc gia thuộc khu vực này.

"Vấn đề địa chính trị duy nhất trên thế giới hiện nay là sự trỗi dậy của Trung Quốc. Mọi thứ khác đều trở nên bớt quan trọng khi so sánh với điều đó. Vì vây, để khẳng định vị thế toàn cầu, Anh phải chấp nhận rằng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là trung tâm địa chính trị mới", Alexander Downer, cựu cao ủy Australia tại Anh, nhận định.

Downer từng tham gia soạn thảo một báo cáo về xu hướng xoay trục của Anh, trong đó chỉ ra Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hiện chiếm gần một nửa sản lượng kinh tế toàn cầu và hơn một nửa dân số thế giới, bao gồm hai quốc gia đông dân nhất thế giới là Trung Quốc và Ấn Độ. Đây cũng là nơi có nền kinh tế lớn thứ hai và thứ ba thế giới là Trung Quốc và Nhật Bản. Các tuyến đường biển qua khu vực, bao gồm eo biển Malacca nối Ấn Độ Dương với Biển Đông, cũng quan trọng hàng đầu thế giới.

"Nếu nhìn vào Ấn Độ cùng khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và có tầm nhìn dài hạn, bạn sẽ thấy đây là nơi sở hữu cơ hội tăng trưởng", Ngoại trưởng Raab phát biểu trong chuyến thăm Ấn Độ hồi tháng 12/2020.